Τρίτη 17 Μαρτίου 2015

Ο έρωτας είναι για τους τολμηρούς

photo by ntina
Έρωτας…
αυτός ο μικρός θεός που έχει γεννηθεί για μεγάλα πράγματα.
Μαζί του σέρνει πλήθος συναισθημάτων, ευτυχία, θλίψη, ενθουσιασμό, θυμό, απογοήτευση.
«Όταν συναντιούνται κι ερωτεύονται δυο άνθρωποι, υπάρχει μια ξαφνική εισροή μαγείας», γράφει ο Αμερικανός συγγραφέας Tom Robbins.
Το αγαπημένο πρόσωπο φαντάζει, αρχικά, ιδανικό, τέλειο και όλα όσα σχετίζονται με αυτό είναι μοναδικά, υπέροχα, χωρίς ψεγάδια.
Όσες φορές κι αν ερωτευτεί κανείς, άλλες τόσες πιστεύει ότι ο νέος έρωτας που ζει είναι πρωτόγνωρος και θα κρατήσει για πάντα.
Ο έρωτας εμπνέει την αίσθηση της αιωνιότητας.

Στο ζωικό βασίλειο, μόνο ο άνθρωπος ερωτεύεται και ποθεί αδιάκοπα, ανεξάρτητα από τις περιόδους αναπαραγωγής.
Ο Ευριπίδης διαχωρίζει τη δύναμη του έρωτα σε δύο μορφές: σε αυτή που μπορεί να οδηγήσει στην αρετή και σε εκείνη που οδηγεί στην αθλιότητα.
Αντίστοιχα, ο Πλάτωνας στο Συμπόσιο μιλά για τον «καλό» έρωτα (γιο της Αφροδίτης Ουρανίας) και τον «κακό» έρωτα (γιο της Αφροδίτης Πανδήμου).
Ο ερωτευμένος νιώθει μια δύναμη, που τον ωθεί να αφεθεί στα συναισθήματά του και να ενωθεί με τον άλλο, καθώς αναζητά την αγάπη, την οικειότητα, την επαφή.
Όταν αγγίζει και αγγίζεται, αποκτά υπόσταση, γίνεται ορατός, γήινος, νιώθει επιθυμητός, ανακαλύπτει τα όρια του εαυτού του και του άλλου, ψυχικά και σωματικά.
Καθώς παραδίνεται στον έρωτα, παραιτείται από την αυτονομία του και βιώνει το φόβο της απώλειας.
Κι ενώ αναζητά την αυθεντική συνάντηση, μια αντίρροπη δύναμη μέσα του τον σπρώχνει μακριά, προκειμένου να μην πληγωθεί, να μην υποφέρει.
Ο άλλος γίνεται καθρέφτης που αντανακλά κομμάτια του, αποκαλύπτει κρυμμένες πτυχές του, συχνά επώδυνες.
Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο ψυχαναλυτής Aldo Carotenuto, «η ιδανική κατάσταση για να καταλάβουμε καλύτερα έναν άνθρωπο, να γνωρίσουμε βαθύτερα την ψυχολογία του, δεν είναι τόσο το πώς αντιδρά σε ακραίες καταστάσεις έντασης και άγχους που συντελούν στο να “πέσουν οι μάσκες”, όσο το πώς δέχεται το γεγονός ότι ο έρωτας τον καθιστά τρωτό».
Ο έρωτας φέρνει το άτομο σε επαφή με το ασυνείδητο, δηλαδή με τις πιο σκοτεινές πλευρές του εαυτού του, όπως τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας.
Αν δεν τις επεξεργάζεται και δε συνειδητοποιεί τον τρόπο με τον οποίο το επηρεάζουν στο παρόν, είναι σύνηθες να τις αναπαράγει στην ενήλικη ζωή του.
Σε αυτή την περίπτωση, δεν επιτρέπει σε κανέναν να το αγγίξει συναισθηματικά, αφού το ίδιο δεν έχει σχέση με τον εαυτό του. Αποφεύγει τον έρωτα και τη σχέση, γιατί κατά βάθος φοβάται τον πόνο, την έκθεση, τη συναισθηματική εμπλοκή, τη δέσμευση.
Βιώνει συχνές μεταπτώσεις της διάθεσης, αντιφατικά συναισθήματα για τον άλλο, που αντανακλώνται και στη συμπεριφορά και είναι πιθανό να περνά από τη μια επιδερμική σχέση στην άλλη.

«Το να πιστεύουμε ότι μπορούμε και πρέπει να κρύβουμε τα κομμάτια μας που είναι σπασμένα, από φόβο ότι οι άλλοι δεν μπορούν να αγαπήσουν τα μέρη που δεν αγαπάμε στον εαυτό μας, είναι σα να πιστεύουμε ότι οι ακτίνες του ήλιου δεν μπορούν να περάσουν μέσα από ένα σπασμένο παράθυρο και να ζεστάνουν ένα άδειο δωμάτιο», σύμφωνα με τη συγγραφέα Sandra Kring.
Όσο το άτομο αποφεύγει τον έρωτα κουκουλώνοντας τους ενδόμυχους φόβους του, τόσο υποφέρει.
Αυτός ο πόνος μπορεί να του δίνει την ψευδαίσθηση πως έχει εσωτερική ζωή, αλλά ταυτόχρονα το καθιστά ανίκανο να συνάψει σχέσεις με ουσία, αλήθεια και προοπτική.
Η μόνη λύση για τη διακοπή του φαύλου κύκλου των αποτυχημένων σχέσεων είναι η συνειδητοποίηση της αιτίας των δυσκολιών του. Χρειάζεται να ρίξει φως στο σκοτάδι του, προκειμένου να αναδείξει τη δύναμή του και αυτό επιτυγχάνεται συχνά με την αναζήτηση της βοήθειας από ειδικό.

Ο Δημήτρης Καραγιάννης, ψυχίατρος- ψυχοθεραπευτής, υποστηρίζει ότι «το πρόβλημα στον έρωτα είναι ότι θέλουμε να είμαστε ερωτευμένοι, σαν δηλαδή ο έρωτας να είναι κάτι που παθαίνουμε και όχι κάτι για το οποίο ενεργούμε».
Ο συνειδητά ερωτευμένος άνθρωπος στέκεται με θάρρος, «γυμνός» κι αληθινός, με τα δυνατά και τα τρωτά σημεία του, εκφράζει τα συναισθήματά του και επικοινωνεί αυθεντικά τόσο με τον άλλο, όσο και με τον εαυτό του.
Πρόκειται για διόλου εύκολη διαδικασία.
Το παιχνίδι του έρωτα απαιτεί ενεργό παρουσία κι εγρήγορση, ανάληψη της ευθύνης και του ρίσκο να κερδίσει ή να χάσει.
Η αμοιβαιότητα των συναισθημάτων δεν είναι δεδομένη.
Ο ερωτευμένος μπορεί να λάβει αρνητική απόκριση ή μπορεί να εγκαταλειφθεί.
Η στάση του απέναντι στην απόρριψη και τον πόνο είναι καθοριστικής σημασίας.
Στο βιβλίο του “Μπρίντα” ο Πάουλο Κοέλιο γράφει για μια ηρωίδα «ένιωσα πληγωμένη όταν έχασα τους άντρες που ερωτεύτηκα. Σήμερα είμαι πεπεισμένη ότι κανένας δε χάνει κανέναν, επειδή κανένας δεν είναι ιδιοκτησία κανενός».
Εκείνος που μπορεί να «ξαναδιαβάσει» την εμπειρία του και να καταγράψει την απόρριψη από τον άλλο ως αποτυχία στη μάχη, δεν είναι χαμένος.
Δεν πρόκειται για αποτυχία στον πόλεμο ή για προσωπική αποτυχία. Αντιθέτως, πρόκειται για μια ακόμα ευκαιρία να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και να προχωρήσει με σταθερά βήματα στο δρόμο της ωρίμανσης και της προσωπικής του ολοκλήρωσης.

Στον έρωτα, η αυτοκαταστροφικότητα και η θέληση για αγώνα είναι τάσεις που διαδέχονται η μια την άλλη.
Άλλοι καταρρέουν εντελώς και άλλοι αντλούν ενέργεια από την αποτυχία για να συνεχίσουν την πορεία τους.
Αν οι πολεμιστές γνώριζαν από πριν το αποτέλεσμα, θα έπεφταν στη μάχη;
Το ίδιο και στον έρωτα.
«Αγαπώντας μόνο εκ του ασφαλούς, σημαίνει ότι παραμένουμε παιδιά.
Τι νόημα έχει να αγαπάμε μόνο όταν μπορούμε να έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη;», πολύ εύστοχα σημειώνει ο Carotenuto.
Όποιος απαρνείται τον έρωτα για να ξεφύγει από τις κακοτοπιές, απαρνείται την ίδια τη ζωή.

Ο έρωτας είναι για τους τολμηρούς.

Κβαντική η «μηχανή του χρόνου»!

Ο χρόνος είναι συμμετρικός για τα κβάντα, δεν πηγαίνει μόνο προς τα εμπρός αλλά μπορεί να γυρίσει και προς τα πίσω. Μήπως όμως τελικά αυτή η συμμετρία δεν περιορίζεται στον νανόκοσμο;
Ο χρόνος κυλάει πάντα μπροστά. Το ξέρουμε αυτό αρχαιόθεν, από τότε που οι άνθρωποι μιλούσαν για το «βέλος του χρόνου» που ταξιδεύει πάντα προς το μέλλον. 
Είναι, δηλαδή, ένα άνυσμα «μη συμμετρικό», που δεν μας επιτρέπει να γυρίσουμε πίσω και να αλλάξουμε τα λάθη του παρελθόντος. 
Ετσι, η «μηχανή του χρόνου» συνέχισε να είναι θέμα ταινιών επιστημονικής φαντασίας και η αθανασία παρέμεινε η «ομορφονιά που δεν την κέρδισε κανείς» - κατά το υπέροχο άσμα των Γκάτσου - Χατζιδάκι. 
Αλλά... τι θα συνέβαινε αν αποκαλυπτόταν πως αυτά ισχύουν μόνο για τον «μεγάκοσμο» της ύλης που αντιλαμβανόμαστε εμείς, ενώ στον «νανόκοσμο» των κβάντων ο χρόνος είναι συμμετρικός; 
Διότι αυτό ακριβώς ισχυρίστηκε στο Physical Review Letters της 13ης Φεβρουαρίου 2015 (βλ. http://arxiv.org/pdf/1305.7270v2.pdf) ένας φυσικός του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ - και μάλιστα με πειραματικές αποδείξεις. 
Ας δούμε πώς προέκυψε αυτή η... αλχημεία.
   Κατασκοπεία με μικροκύματα
Εκείνο που όλοι έχουμε ακούσει για τον μυστηριώδη κόσμο των κβάντων είναι ότι μπορούμε μόνο να εικάσουμε την κατάστασή τους καθώς κάθε απόπειρα μέτρησής της τη μεταβάλλει: η ίδια η πράξη της μέτρησης αναγκάζει το σωματίδιο να καταρρεύσει σε μια οριστική κατάσταση - ποιος δεν έχει ακούσει για τη νεκροζώντανη γάτα του Σρέντινγκερ; 
Είναι σαν να έχει ο Σέρλοκ Χολμς εμπρός του το θύμα ενός εγκλήματος αλλά να μην μπορεί να το αγγίξει διότι το άγγιγμά του μπορεί να το μεταβάλει από ζωντανό  σε νεκρό και τούμπαλιν. 
Αρα είναι μάλλον απίθανο να εξιχνιάσει το έγκλημα και τον δράστη του.
    Αυτή η παραδοξότητα δεν είναι πλέον απόλυτα αληθής: από τη δεκαετία του 1980 ως σήμερα οι επιστήμονες έχουν σκαρφιστεί διάφορες διατάξεις που επιτρέπουν τη διάγνωση της κατάστασης των κβάντων χωρίς να την «ταράξουν». 
Για παράδειγμα, η διάταξη που χρησιμοποίησε στο πείραμά του ο εν λόγω φυσικός του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον στο Σεντ Λιούις, ο Κέιτερ Μαρτς (Kater Murch), είναι ένα «τεχνητό άτομο που μπορεί να ακτινογραφηθεί με μικροκύματα». 
Στην πράξη, είναι ένα κύκλωμα που σε κατάσταση υπεραγωγιμότητας (ψυχόμενο σχεδόν στο απόλυτο μηδέν) εμφανίζει «κβαντισμένα ενεργειακά πεδία», όπως ένα άτομο. 
Οι δύο πόλοι της διάταξης αντιστοιχούν ο ένας στο κατώτερο ενεργειακό πεδίο (κατάσταση γείωσης, όπου τα ηλεκτρόνια σφιχταγκαλιάζουν τον πυρήνα ενός ατόμου) και ο άλλος σε ένα πεδίο διέγερσης (όπου τα ηλεκτρόνια κινούνται χαλαρά, σε απόσταση από τον πυρήνα). Ανάμεσα στις δύο αυτές ενεργειακές καταστάσεις υπάρχουν πάμπολλες ενδιάμεσες, οι λεγόμενες «υπερθέσεις» (superpositions).
   Αν βάλεις αυτή τη διάταξη σε ένα κουτί και αφήσεις να διεισδύσει εντός του ένα φωτόνιο, η ενέργεια του φωτονίου θα συντονιστεί με κάποια από τα ενεργειακά πεδία των «φυλακισμένων» και θα τα διαταράξει. 
Αν όμως ρίξεις φωτόνιο με συχνότητα μικροκύματος, όπως κάνει ο Μαρτς, τότε το φωτόνιο διέρχεται από τη διάταξη χωρίς να συντονιστεί και εξέρχεται χωρίς να απορροφηθεί από τα κβάντα. 
Μετρώντας στην έξοδο την κυματοσυνάρτησή του, παίρνει κανείς την «ακτινογραφία» των ενεργειακών καταστάσεων που συνάντησε ως «αλλαγές φάσης» (μετατοπίσεις πλευρών και ακμών της κυματοσυνάρτησης του φωτονίου).
    Στοιχειώδες, αγαπητέ Γουότσον!
Τρελές ανακαλύψεις: στον κόσμο των κβάντων ο χρόνος είναι συμμετρικός και… πιθανόν να συμβεί αυτό και στον δικό μας κόσμο!
Ο πιο απλός τρόπος για να κατανοήσει κανείς την ευαισθησία των κβάντων είναι να τα σκεφθεί σαν νόμισμα που στροβιλίζεται  συνεχώς στον αέρα: έχει όλη την ώρα και «κορόνα» και «γράμματα», αλλά η μόνη στιγμή που «κάθεται» σε ένα από τα δύο είναι όταν το σταματήσεις (το μετρήσεις). 
Και βέβαια η πιθανότητα «να έλθει κορόνα ή γράμματα» είναι 50-50.
Ο Μαρτς και η ερευνητική ομάδα του έπαιξαν ένα παιχνίδι πρόβλεψης κρατώντας κρυφή την εκάστοτε «ακτινογραφία» που έβγαζε το όποιο μικροκυματικό φωτόνιο έριχναν στο κουτί. Χρησιμοποιώντας την εξίσωση Born έβρισκαν κάθε φορά την ενεργειακή υπέρθεση που θα «ακτινογραφούνταν» με πιθανότητα πρόβλεψης ακριβώς 50-50. 
Αλλά τότε ο Μαρτς είχε την ιδέα να αντιστρέψει τις εξισώσεις πιθανολογώντας το... παρελθόν. «Μπορείς να υπολογίσεις προς τα πίσω» εξήγησε «αν χρησιμοποιήσεις κάτι που ονομάζεται μήτρα αποτελέσματος (effect matrix). 
Απλά παίρνεις όλες τις εξισώσεις και τις αναποδογυρίζεις. Εξακολουθούν να λειτουργούν και σου επιτρέπουν να ακολουθήσεις την τροχιά του φωτονίου προς τα πίσω».
    Το συγκλονιστικό που προέκυψε είναι ότι αυτή η «εκ των υστέρων πρόβλεψη» (retrodiction) ήταν κατά 90% ακριβής. 
Δηλαδή, όταν τελικά διάβαζαν την «ακτινογραφία» της μέτρησης, αυτή ταυτιζόταν με την «εκ των υστέρων πρόβλεψη» εννέα στις δέκα φορές. 
Αλλά το ακόμη πιο συγκλονιστικό ήταν το επόμενο συμπέρασμα: στον κβαντικό κόσμο ο χρόνος τρέχει τόσο προς τα εμπρός όσο και προς τα πίσω. 
Η μετρούμενη κβαντική κατάσταση εμπεριέχει πληροφορίες τόσο από το παρελθόν όσο και από το μέλλον της, πράγμα που αποδεικνύει ότι σε αυτόν τον «νανόκοσμο» των κβάντων ο χρόνος είναι συμμετρικός και το «βέλος του χρόνου»... δικέφαλο.
   Τρία ερωτήματα για τον «μεγάκοσμο»
Αν δεχθούμε ότι αυτά τα πειραματικά δεδομένα ισχύουν πέραν πάσης αμφιβολίας, ορθώνονται τουλάχιστον τρία νέα μεγάλα ερωτήματα: κατά πρώτον, ποια είναι πλέον η πραγματική σχέση αιτίου - αιτιατού, κατά δεύτερον γιατί η «συμμετρία του χρόνου» εκδηλώνεται μόνο στις κβαντικές διαστάσεις και, κατά τρίτον, υπάρχουν προϋποθέσεις υπό τις οποίες το φαινόμενο θα μπορούσε να κλιμακωθεί ώστε να ισχύσει και στον δικό μας «μεγάκοσμο»;
«Δεν είναι σαφές το γιατί στον πραγματικό κόσμο - τον κόσμο που αποτελείται από πολλά σωματίδια - ο χρόνος πηγαίνει μόνο προς τα εμπρός και η εντροπία πάντοτε αυξάνεται» δήλωσε ο Μαρτς, «αλλά πολλοί ερευνητές καταγίνονται με αυτό το πρόβλημα και περιμένω ότι σε λίγα χρόνια θα λυθεί». 
Προκειμένου να βρεθεί απάντηση στη σχέση αίτιο - αιτιατό, ο ίδιος σκέφτεται να δοκιμάσει ένα νέο πείραμα όπου η κβαντική διάταξη θα επαναλαμβάνεται με βρόγχους ανατροφοδότησης (κρίκοι αλυσίδας αιτίου - αιτιατού). 
Τρέχοντας το πείραμα μέσω των βρόγχων προς τα μπρος και προς τα πίσω ταυτόχρονα ελπίζει ότι θα βρει την απάντηση. 
Πότε; «Χρειάζεσαι 20-30 λεπτά της ώρας για να τρέξεις ένα τέτοιο πείραμα» λέει χαρακτηριστικά ο Μαρτς, «αρκετές εβδομάδες για την επεξεργασία όσων προκύπτουν και... έναν χρόνο για να ξύνεις το κεφάλι σου ζυγιάζοντας αν είσαι τρελός ή όχι».
Ως προς το δεύτερο και το τρίτο ερώτημα τα πράγματα δείχνουν να έχουν μια απλή απάντηση: η συμμετρία του χρόνου παρατηρήθηκε μόνο στα κβάντα διότι μόνο σε αυτόν τον κυματικό νανόκοσμο έχουμε την αστάθεια των ενεργειακών υπερθέσεων. 
Τελεία και παύλα, λοιπόν, ο χρόνος για μας δεν γυρίζει πίσω. Σωστά;
       Γυρίζει ο χρόνος πίσω και για εμάς;
«Οχι» απάντησαν προ δύο ετών τέσσερις ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βιέννης με δημοσίευσή τους στο New Journal of Physics (http://iopscience.iop.org/1367-2630/15/8/083004). 
Συγκεκριμένα οι Michele Sclafani, Thomas Juffmann, Christian Knobloch και Markus Arndt κατόρθωσαν να επιτύχουν «κβαντική συνεκτική διάδοση» φθαλοκυανίνης (phthalocyanine) μέσα από τους σκελετούς χλωροπλαστικών διατόμων (του θαλασσινού φύκους Amphipleura pellucida). 
Δηλαδή, πήραν κβαντική συμπεριφορά από... μοριακές δομές! 
Μήπως, λοιπόν, η κλιμάκωση είναι εφικτή;
Επειδή οι εκπλήξεις μάλλον τώρα μόλις άρχισαν, έχετε τον νου σας στα «προσεχώς»: ένας εντελώς αλλιώτικος φυσικός κόσμος μπορεί να μας προκύψει στον αιώνα τούτο. 
Στο μεταξύ, μην ακούσω κανέναν να λέει «ποιος ο λόγος να ζαλίζουμε τα παιδιά στο λύκειο με κβαντομηχανικές θεωρίες;».