Του Νίκου Μάστορα
Εκτός απο τις σοβαρές επιπτώσεις του κορονοϊού στην καθημερινότητα, μια νότα ευθυμίας αλλά και αγανάκτησης, προκάλεσαν τις τελευταίες ημέρες οι δηλώσεις του αντιπρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου θεσσαλονίκης κ. Ανδρέα Γιαννακουδάκη ότι ο κορονοϊός είναι κατασκευασμένος σε εργαστήριο.
Χθες μάλιστα, τον ισχυρισμό αυτόν επανέλαβε στο facebook ο γνωστός συνθέτης Σταμάτης Κραουνάκης, ο οποίος όμως τον πήγε ένα βήμα παραπέρα ισχυριζόμενος ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια “ολοφάνερη εργαστηριακή επίθεση μείωσης πληθυσμών”
Πέρα από τη θυμηδία που κατ' αρχην προκαλούν τέτοιες δηλώσεις όμως, υπάρχει κάποια πραγματική βάση πάνω στην οποία μπορούν να αναπτυχθούν τέτοιες θεωρίες συνομωσίας;
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση, είναι ναι.
Χωρίς να σημαίνει ότι η τωρινή μολυσματική νόσος προέρχεται απο εργαστηριακό πείραμα, τέτοια πειράματα με παρόμοιους ιούς, έχουν γίνει στο πρόσφατο παρελθόν και έχουν εκφραστεί σοβαρές επιστημονικές επιφυλάξεις για τη σκοπιμότητά τους.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε σε ανύποπτο χρόνο, στις 15 Νοεμβρίου 2015, στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Nature και αναδημοσιεύτηκε από το επίσης έγκυρο Scientist από τον αρθρογράφο Declan Butler, με τον αποκαλυπτικό τίτλο:
Engineered bat virus stirs debate over risky research
Lab-made coronavirus related to SARS can infect human cells
Που σημαίνει "Κατασκευασμένος ιός νυχτερίδων προκαλεί συζήτηση για την επικίνδυνη (επιστημονική) έρευνα.
Και υπότιτλο: Κορονοϊός που δημιουργήθηκε στο εργαστήριο και σχετίζεται με το SARS μπορεί να μολύνει τα ανθρώπινα κύτταρα
Πριν αναδημοσιεύσουμε το άρθρο, να σημειώσουμε ότι προφανώς δεν αποδεικνύει ότι ο σημερινός κορονοϊός είναι κατασκευασμένος σε εργαστήριο και αποτελεί επίθεση μείωσης πληθυσμών. Ωστόσο δίνει ένα πραγματικό υπόβαθρο για αναρωτηθεί κανείς αν τέτοιες θεωρίες θα μπορούσαν να μην έχουν να κάνουν με επιστημονική φαντασία, δεδομένου ότι πολλές ομοιότητες υπάρχουν και η δημοσίευση είναι 5 ετών παλιά.
Τι λέει το Nature:
"Ένα πείραμα που δημιούργησε μια υβριδική έκδοση ενός κορoνoϊού - που σχετίζεται με τον ιό που προκαλεί το SARS (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο) - ανανέωσε τη συζήτηση σχετικά με το αν οι εργαστηριακές παραλλαγές των ιών με πιθανό πανδημικό δυναμικό αξίζουν τους κινδύνους.
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine στις 9 Νοεμβρίου, οι επιστήμονες διερεύνησαν έναν ιό που ονομάζεται SHC014, ο οποίος βρίσκεται σε νυχτερίδες στην Κίνα.
Οι ερευνητές δημιούργησαν έναν χιμαιρικό ιό, αποτελούμενο από επιφανειακή πρωτεΐνη SHC014 και τη ραχοκοκαλιά ενός ιού SARS που είχε προσαρμοσθεί να αναπτυχθεί σε ποντίκια και να μιμείται την ανθρώπινη νόσο.
Η χίμαιρα μόλυνε ανθρώπινα πνευμονικά κύτταρα - αποδεικνύοντας ότι η επιφανειακή πρωτεΐνη του SHC014 έχει την απαραίτητη δομή για να συνδεθεί με έναν βασικό υποδοχέα στα κύτταρα και να τα μολύνει.
Προκάλεσε επίσης ασθένεια σε ποντίκια, αλλά δεν τα σκότωσε.
Αν και σχεδόν όλοι οι κορονοϊοί που απομονώθηκαν από τις νυχτερίδες δεν ήταν σε θέση να δεσμευτούν στον βασικό ανθρώπινο υποδοχέα, ο SHC014 δεν είναι ο πρώτος που μπορεί να το κάνει. Το 2013, οι ερευνητές ανέφεραν αυτή την ικανότητα για πρώτη φορά σε διαφορετικό κορονοϊό που απομονώθηκε από τον ίδιο πληθυσμό νυχτερίδων .
Τα ευρήματα ενισχύουν τις υποψίες ότι οι κορονοϊοί που μπορούν να μολύνουν άμεσα τους ανθρώπους (αντί να χρειάζεται να εξελιχθούν πρώτα σε έναν ενδιάμεσο ξενιστή) μπορεί να είναι πιο συνηθισμένοι από ό, τι πιστεύαμε προηγουμένως, λένε οι ερευνητές.
Αλλά άλλοι ιολόγοι αμφισβητούν εάν οι πληροφορίες που συλλέγονται από το πείραμα δικαιολογούν τον πιθανό κίνδυνο.
Αν και η έκταση του κινδύνου είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, ο Simon Wain-Hobson, ένας ιολόγος στο Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι, επισημαίνει ότι οι ερευνητές έχουν δημιουργήσει έναν νέο ιό που «αναπτύσσεται αξιοθαύμαστα» στα ανθρώπινα κύτταρα.
"Αν ο ιός διαφύγει, κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει την πορεία του", λέει.
Δημιουργία μιας χίμαιρας
Η διαφωνία έχει να κάνει με το αν θα πρέπει να επιτραπεί η εργαστηριακή έρευνα που αυξάνει τη μολυσματικότητα, την ευκολία εξάπλωσης ή τη σειρά ξενιστών επικίνδυνων παθογόνων - η γνωστή ως έρευνα ‘gain-of-function’ .
Τον Οκτώβριο του 2014, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επέβαλε μορατόριουμ στην ομοσπονδιακή χρηματοδότηση τέτοιων ερευνών σχετικά με τους ιούς που προκαλούν το SARS, τη γρίπη και το MERS (αναπνευστικό σύνδρομο στη Μέση Ανατολή, μια θανατηφόρα ασθένεια που προκαλείται από ιό που σπάνια μεταδίδεται από καμήλες σε ανθρώπους).
Η τελευταία μελέτη ε΄χιε αρχίσει προτού ξεκινήσει το μορατόριουμ των ΗΠΑ και το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (NIH) επέτρεψε στον ερευνητή να προχωρήσει ενώ βρίσκεται υπό εξέταση από την υπηρεσία, λέει ο Ralph Baric, ερευνητής μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο της βόρειας Καρολίνα στο Chapel Hill, συν-συγγραφέας της μελέτης.
Το NIH τελικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εργασ'ια δεν ήταν τόσο επικίνδυνη ώστε να εμπίπτει στο μορατόριουμ.
Αλλά ο Wain-Hobson αποδοκιμάζει τη μελέτη επειδή, όπως λέει, παρέχει λίγα οφέλη και αποκαλύπτει ελάχιστα τον κίνδυνο που απειλεί τον άνθρωπο από τον ιό SHC014 των νυχτερίδων.
Άλλα πειράματα στη μελέτη δείχνουν ότι ο ιός των άγριων νυχτερίδων θα πρέπει να εξελιχθεί ώστε να αποτελεί απειλή για τον άνθρωπο - μια αλλαγή που δεν μπορεί να συμβεί, αλλά και δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Ο Baric και η ομάδα του ανασύνταξαν τον άγριο ιό από την αλληλουχία γονιδιώματός του και διαπίστωσαν ότι αυξήθηκε ελάχιστα σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων και δεν προκάλεσε σημαντική ασθένεια σε ποντίκια.
"Ο μόνος αντίκτυπος αυτής της εργασίας είναι η δημιουργία, σε ένα εργαστήριο, ενός νέου, μη φυσικού κινδύνου", συμφωνεί ο Richard Ebright, ειδικός μοριακής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers στο Piscataway, New Jersey. Τόσο ο Ebright όσο και ο Wain-Hobson είναι επικριτές της ερευνητικής δραστηριότητας.
Στο έγγραφό τους, οι συντάκτες της μελέτης παραδέχονται επίσης ότι οι χρηματοδότες πρέπει να το σκεφτούν δύο φορές πριν επιτρέψουν τέτοια πειράματα στο μέλλον.
"Οι επιστημονικές ομάδες ελέγχου θεωρούν ότι παρόμοιες μελέτες κατασκευάζουν χιμαιρικούς ιούς βασισμένους σε κυκλοφορούντα στελέχη που είναι υπερβολικά επικίνδυνα", γράφουν, προσθέτοντας ότι απαιτείται συζήτηση ως προς το αν οι συγκεκριμένοι τύποι χιμαιρικών ιών απαιτούν περαιτέρω έρευνα έναντι των εγγενών κινδύνων.
Χρήσιμη έρευνα
Αλλά ο Μπάρικ και άλλοι, λένε ότι η έρευνα είχε οφέλη.
Τα ευρήματα της μελέτης "μεταφέρουν αυτόν τον ιό από έναν υποψήφιο αναδυόμενο παθογόνο παράγοντα σε έναν σαφή και σημερινό κίνδυνο", λέει ο Peter Daszak, ο οποίος συνυπέγραψε το έγγραφο του 2013.
Ο Daszak είναι πρόεδρος του EcoHealth Alliance, ενός διεθνούς δικτύου επιστημόνων, με έδρα τη Νέα Υόρκη, το οποίο ερευνά ιούς από ζώα και ανθρώπους σε περιοχές με επερχόμενες ασθένειες σε όλο τον κόσμο.
Οι μελέτες που εξετάζουν υβριδικούς ιούς στην ανθρώπινη κυτταροκαλλιέργεια και σε ζωικά μοντέλα περιορίζονται σε αυτό που μπορούν να πουν για την απειλή που θέτει ένας άγριος ιός, συμφωνεί ο Daszak.
Αλλά ισχυρίζεται ότι μπορούν να βοηθήσουν να υποδείξουν ποιοι παθογόνοι παράγοντες θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα για περαιτέρω ερευνητική προσοχή.
Χωρίς τα πειράματα, λέει ο Baric, ο ιός SHC014 θα εξακολουθούσε να μην θεωρείται απειλή. Προηγουμένως, οι επιστήμονες πίστευαν, βάσει μοριακών μοντέλων και άλλων μελετών, ότι δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να μολύνουν ανθρώπινα κύτταρα.
Η τελευταία έρευνα δείχνει ότι ο ιός έχει ήδη ξεπεράσει τα κρίσιμα εμπόδια, όπως είναι η δυνατότητα να μολύνει αποτελεσματικά τα ανθρώπινα κύτταρα των αεραγωγών, λέει. "Δεν νομίζω ότι μπορείτε να το αγνοήσετε".
Σχεδιάζει περαιτέρω μελέτες σχετικά με τον ιό σε πρωτεύοντα εκτός του ανθρώπου, γεγονός που μπορεί να αποφέρει περισσότερα δεδομένα για τον άνθρωπο"
Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, το debate για τον κοροναϊό εμπεριέχει ζητήματα που δεν μπορεί να γνωρίζει ο μη ειδικός.
Σε αυτή τη βάση και μόνο καταθέτουμε στη συζήτηση και το ανωτέρω επιστημονικό άρθρο.
* Χίμαιρα: Κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας. Μυθολογικό ζώο,που εξέπνεε φωτιά, είχε σώμα κατσίκας, κεφάλι λιονταριού, και η ουρά του κατέληγε σε φίδι. Σύμφωνα με άλλες περιγραφές, είχε περισσότερα από ένα κεφάλια, συνηθέστερα τρικέφαλος (κεφαλή λέοντα, κατσίκας και δράκοντα).
alfavita.gr
the-scientist.com
nature.com
Το κείμενο από το nature
Engineered bat virus stirs debate over risky research
Lab-made coronavirus related to SARS can infect human cells.
Editors’ note, March 2020: We are aware that this story is being used as the basis for unverified theories that the novel coronavirus causing COVID-19 was engineered.
There is no evidence that this is true; scientists believe that an animal is the most likely source of the coronavirus.
Declan Butler
12 November 2015
An experiment that created a hybrid version of a bat coronavirus — one related to the virus that causes SARS (severe acute respiratory syndrome) — has triggered renewed debate over whether engineering lab variants of viruses with possible pandemic potential is worth the risks.
In an article published in Nature Medicine1 on 9 November, scientists investigated a virus called SHC014, which is found in horseshoe bats in China. The researchers created a chimaeric virus, made up of a surface protein of SHC014 and the backbone of a SARS virus that had been adapted to grow in mice and to mimic human disease. The chimaera infected human airway cells — proving that the surface protein of SHC014 has the necessary structure to bind to a key receptor on the cells and to infect them. It also caused disease in mice, but did not kill them.
Although almost all coronaviruses isolated from bats have not been able to bind to the key human receptor, SHC014 is not the first that can do so. In 2013, researchers reported this ability for the first time in a different coronavirus isolated from the same bat population2.
The findings reinforce suspicions that bat coronaviruses capable of directly infecting humans (rather than first needing to evolve in an intermediate animal host) may be more common than previously thought, the researchers say.
But other virologists question whether the information gleaned from the experiment justifies the potential risk. Although the extent of any risk is difficult to assess, Simon Wain-Hobson, a virologist at the Pasteur Institute in Paris, points out that the researchers have created a novel virus that “grows remarkably well” in human cells. “If the virus escaped, nobody could predict the trajectory,” he says.
Creation of a chimaera
The argument is essentially a rerun of the debate over whether to allow lab research that increases the virulence, ease of spread or host range of dangerous pathogens — what is known as ‘gain-of-function’ research. In October 2014, the US government imposed a moratorium on federal funding of such research on the viruses that cause SARS, influenza and MERS (Middle East respiratory syndrome, a deadly disease caused by a virus that sporadically jumps from camels to people).
The latest study was already under way before the US moratorium began, and the US National Institutes of Health (NIH) allowed it to proceed while it was under review by the agency, says Ralph Baric, an infectious-disease researcher at the University of North Carolina at Chapel Hill, a co-author of the study. The NIH eventually concluded that the work was not so risky as to fall under the moratorium, he says.
But Wain-Hobson disapproves of the study because, he says, it provides little benefit, and reveals little about the risk that the wild SHC014 virus in bats poses to humans.
Other experiments in the study show that the virus in wild bats would need to evolve to pose any threat to humans — a change that may never happen, although it cannot be ruled out. Baric and his team reconstructed the wild virus from its genome sequence and found that it grew poorly in human cell cultures and caused no significant disease in mice.
“The only impact of this work is the creation, in a lab, of a new, non-natural risk,” agrees Richard Ebright, a molecular biologist and biodefence expert at Rutgers University in Piscataway, New Jersey. Both Ebright and Wain-Hobson are long-standing critics of gain-of-function research.
In their paper, the study authors also concede that funders may think twice about allowing such experiments in the future. "Scientific review panels may deem similar studies building chimeric viruses based on circulating strains too risky to pursue," they write, adding that discussion is needed as to "whether these types of chimeric virus studies warrant further investigation versus the inherent risks involved”.
Useful research
But Baric and others say the research did have benefits. The study findings “move this virus from a candidate emerging pathogen to a clear and present danger”, says Peter Daszak, who co-authored the 2013 paper. Daszak is president of the EcoHealth Alliance, an international network of scientists, headquartered in New York City, that samples viruses from animals and people in emerging-diseases hotspots across the globe.
Studies testing hybrid viruses in human cell culture and animal models are limited in what they can say about the threat posed by a wild virus, Daszak agrees. But he argues that they can help indicate which pathogens should be prioritized for further research attention.
Without the experiments, says Baric, the SHC014 virus would still be seen as not a threat. Previously, scientists had believed, on the basis of molecular modelling and other studies, that it should not be able to infect human cells. The latest work shows that the virus has already overcome critical barriers, such as being able to latch onto human receptors and efficiently infect human airway cells, he says. “I don't think you can ignore that.” He plans to do further studies with the virus in non-human primates, which may yield data more relevant to humans.
Nature doi:10.1038/nature.2015.18787
