Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έτρωγαν πολύ καλά σε σύγκριση με τους ανθρώπους άλλων πολιτισμών της εποχής. Ο ποταμός Νείλος παρείχε το απαραίτητο νερό για τα ζώα και διατηρούσε γόνιμο έδαφος για καλλιέργειες. Σε μια καλή εποχή, τα χωράφια της Αιγύπτου μπορούσαν να θρέψουν πλήρως κάθε άτομο στη χώρα, και παρόλα αυτά είχαν απομείνει πολλά για αποθήκευση.
Πολλά από τα πράγματα που γνωρίζουμε για τη διατροφή των αρχαίων Αιγυπτίων προέρχονται από εικόνες ζωγραφισμένες στους τοίχους των τάφων, οι οποίες μας βοηθούν να πάρουμε μια ιδέα για το πώς να μεγάλωναν, κυνηγούσαν και προετοίμαζαν το φαγητό τους.
Οι περισσότεροι αρχαίοι Αιγύπτιοι έτρωγαν δύο γεύματα την ημέρα: ένα το πρωί, αποτελούμενο από ψωμί και μπύρα, ακολουθούμενο από ένα πλούσιο δείπνο με λαχανικά, κρέας και περισσότερο ψωμί και μπύρα.
Τα συμπόσια άρχιζαν κάπου το απόγευμα. Οι άγαμοι άνδρες και γυναίκες χωρίστηκαν και ο τόπος κατανεμήθηκε ανάλογα με την κοινωνική θέση. Στη συνέχεια ήρθαν οι υπηρέτριες με καράφες κρασί, ενώ τους χορευτές συνόδευαν μουσικοί που έπαιζαν άρπα, λαούτο, ντραμς, ντέφι και πλήκτρα.
Το κύριο δημητριακό που καλλιεργούνταν στην πολιτεία του Νείλου ήταν το αποφλοιωμένο σιτάρι, το οποίο αρχικά αλέστηκε σε αλεύρι. Το έργο ήταν δύσκολο και τις περισσότερες φορές το εκτελούσαν γυναίκες. Για να επιταχυνθεί η διαδικασία, πρόσθεταν άμμο στον μύλο. Έπειτα το αλεύρι το ανακάτευαν με νερό και μαγιά και το ζυμάρι το έβαζαν σε πέτρα και το έψηναν σε πέτρινο φούρνο.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι λάτρευαν το σκόρδο και τα πράσινα κρεμμυδάκια, δύο από τα πιο δημοφιλή λαχανικά, τα οποία όμως χρησιμοποιούνταν και για ιατρικούς σκοπούς. Χρησιμοποιούνταν επίσης άγρια λαχανικά: κρεμμύδια, πράσα, μαρούλι, σέλινο (τρώγονται ωμά ή για να αρωματίσουν το στιφάδο), αγγούρια, ραπανάκια και γογγύλια, πεπόνια και κοτσάνια παπύρου. Ως κύρια πηγή πρωτεΐνης χρησιμοποιήθηκαν λαχανικά όπως ο αρακάς, τα φασόλια, οι φακές και τα ρεβίθια.
Το κρέας θεωρούνταν τρόφιμο πολυτελείας και δεν καταναλώνονταν τόσο συχνά στην Αίγυπτο. Οι πλούσιοι εκείνης της εποχής απολάμβαναν χοιρινό και πρόβειο κρέας. Το βόειο κρέας ήταν ακόμη πιο ακριβό και καταναλώνονταν σε γιορτές ή ειδικές περιστάσεις.
Οι κυνηγοί μπορούσαν να πιάσουν μια μεγάλη ποικιλία ζώων όπως κοκόρια, ιπποπόταμους και γαζέλες. Αν ήθελαν κάτι μικρότερο, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έπιαναν ποντίκια ή σκαντζόχοιρους. Τα τελευταία ήταν μαγειρεύονταν σε πηλό.
Κάτι πιο συνηθισμένο από το κόκκινο κρέας ήταν το κοτόπουλο, το οποίο μπορούσαν να κυνηγήσουν οι πιο φτωχοί. Πιο συγκεκριμένα, κυνηγούσαν πάπιες, περιστέρια, χήνες, πέρδικες, ορτύκια, κύκνους ή στρουθοκάμηλούς. Τα αυγά πάπιας, κύκνου και χήνας τρώγονταν επίσης τακτικά. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι επινόησαν τη λιχουδιά από συκώτι χήνας.
Περίεργο για έναν πολιτισμό που αναπτύχθηκε γύρω από ένα ποτάμι, αλλά υπάρχουν κάποιες διαφωνίες για το αν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έτρωγαν ψάρια ή όχι. Ωστόσο, οι σωζόμενες εικόνες δείχνουν ψάρια, απεικονίζοντας καμάκια ή δίχτυα.
Ορισμένα ψάρια θεωρούνταν ιερά, γι’ αυτό και δεν επιτρεπόταν να καταναλωθούν, ενώ άλλα μπορούσαν να καταναλωθούν μετά το μαγείρεμά τους. Ο καθαρισμός των ψαριών ήταν τόσο σημαντικός που επιτρεπόταν μόνο στους ναούς.
Σε αντίθεση με τα λαχανικά, που καλλιεργούνταν όλο το χρόνο, τα φρούτα ήταν εποχιακά. Τα πιο συνηθισμένα φρούτα ήταν οι χουρμάδες, τα σταφύλια και τα σύκα. Τα τελευταία ήταν δημοφιλή επειδή ήταν πλούσια σε ζάχαρη και πρωτεΐνες, ενώ τα σταφύλια μπορούσαν να αποξηρανθούν και να διατηρηθούν ως σταφίδες.
Οι καρύδες ήταν μια εισαγόμενη πολυτέλεια που ήταν προσβάσιμη μόνο στους πλούσιους. Το μέλι ήταν το πιο δημοφιλές γλυκαντικό, που χρησιμοποιήθηκε τόσο στο ψωμί όσο και στο κέικ.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν μπαχαρικά και βότανα για να αρωματίσουν τα τρόφιμα, όπως κύμινο, άνηθο, κόλιανδρο, μουστάρδα, θυμάρι, μαντζουράνα και κανέλα. Τα περισσότερα μπαχαρικά εισήχθησαν, επομένως ήταν πολύ ακριβά για να χρησιμοποιηθούν πέρα από τις κουζίνες των πλουσίων. Αλλά όπου ήταν δυνατόν, χρησιμοποιούνταν στο έπακρο.
Πολλά από τα πράγματα που γνωρίζουμε για τη διατροφή των αρχαίων Αιγυπτίων προέρχονται από εικόνες ζωγραφισμένες στους τοίχους των τάφων, οι οποίες μας βοηθούν να πάρουμε μια ιδέα για το πώς να μεγάλωναν, κυνηγούσαν και προετοίμαζαν το φαγητό τους.
Οι περισσότεροι αρχαίοι Αιγύπτιοι έτρωγαν δύο γεύματα την ημέρα: ένα το πρωί, αποτελούμενο από ψωμί και μπύρα, ακολουθούμενο από ένα πλούσιο δείπνο με λαχανικά, κρέας και περισσότερο ψωμί και μπύρα.
Τα συμπόσια άρχιζαν κάπου το απόγευμα. Οι άγαμοι άνδρες και γυναίκες χωρίστηκαν και ο τόπος κατανεμήθηκε ανάλογα με την κοινωνική θέση. Στη συνέχεια ήρθαν οι υπηρέτριες με καράφες κρασί, ενώ τους χορευτές συνόδευαν μουσικοί που έπαιζαν άρπα, λαούτο, ντραμς, ντέφι και πλήκτρα.
Το κύριο δημητριακό που καλλιεργούνταν στην πολιτεία του Νείλου ήταν το αποφλοιωμένο σιτάρι, το οποίο αρχικά αλέστηκε σε αλεύρι. Το έργο ήταν δύσκολο και τις περισσότερες φορές το εκτελούσαν γυναίκες. Για να επιταχυνθεί η διαδικασία, πρόσθεταν άμμο στον μύλο. Έπειτα το αλεύρι το ανακάτευαν με νερό και μαγιά και το ζυμάρι το έβαζαν σε πέτρα και το έψηναν σε πέτρινο φούρνο.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι λάτρευαν το σκόρδο και τα πράσινα κρεμμυδάκια, δύο από τα πιο δημοφιλή λαχανικά, τα οποία όμως χρησιμοποιούνταν και για ιατρικούς σκοπούς. Χρησιμοποιούνταν επίσης άγρια λαχανικά: κρεμμύδια, πράσα, μαρούλι, σέλινο (τρώγονται ωμά ή για να αρωματίσουν το στιφάδο), αγγούρια, ραπανάκια και γογγύλια, πεπόνια και κοτσάνια παπύρου. Ως κύρια πηγή πρωτεΐνης χρησιμοποιήθηκαν λαχανικά όπως ο αρακάς, τα φασόλια, οι φακές και τα ρεβίθια.
Το κρέας θεωρούνταν τρόφιμο πολυτελείας και δεν καταναλώνονταν τόσο συχνά στην Αίγυπτο. Οι πλούσιοι εκείνης της εποχής απολάμβαναν χοιρινό και πρόβειο κρέας. Το βόειο κρέας ήταν ακόμη πιο ακριβό και καταναλώνονταν σε γιορτές ή ειδικές περιστάσεις.
Οι κυνηγοί μπορούσαν να πιάσουν μια μεγάλη ποικιλία ζώων όπως κοκόρια, ιπποπόταμους και γαζέλες. Αν ήθελαν κάτι μικρότερο, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έπιαναν ποντίκια ή σκαντζόχοιρους. Τα τελευταία ήταν μαγειρεύονταν σε πηλό.
Κάτι πιο συνηθισμένο από το κόκκινο κρέας ήταν το κοτόπουλο, το οποίο μπορούσαν να κυνηγήσουν οι πιο φτωχοί. Πιο συγκεκριμένα, κυνηγούσαν πάπιες, περιστέρια, χήνες, πέρδικες, ορτύκια, κύκνους ή στρουθοκάμηλούς. Τα αυγά πάπιας, κύκνου και χήνας τρώγονταν επίσης τακτικά. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι επινόησαν τη λιχουδιά από συκώτι χήνας.
Περίεργο για έναν πολιτισμό που αναπτύχθηκε γύρω από ένα ποτάμι, αλλά υπάρχουν κάποιες διαφωνίες για το αν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έτρωγαν ψάρια ή όχι. Ωστόσο, οι σωζόμενες εικόνες δείχνουν ψάρια, απεικονίζοντας καμάκια ή δίχτυα.
Ορισμένα ψάρια θεωρούνταν ιερά, γι’ αυτό και δεν επιτρεπόταν να καταναλωθούν, ενώ άλλα μπορούσαν να καταναλωθούν μετά το μαγείρεμά τους. Ο καθαρισμός των ψαριών ήταν τόσο σημαντικός που επιτρεπόταν μόνο στους ναούς.
Σε αντίθεση με τα λαχανικά, που καλλιεργούνταν όλο το χρόνο, τα φρούτα ήταν εποχιακά. Τα πιο συνηθισμένα φρούτα ήταν οι χουρμάδες, τα σταφύλια και τα σύκα. Τα τελευταία ήταν δημοφιλή επειδή ήταν πλούσια σε ζάχαρη και πρωτεΐνες, ενώ τα σταφύλια μπορούσαν να αποξηρανθούν και να διατηρηθούν ως σταφίδες.
Οι καρύδες ήταν μια εισαγόμενη πολυτέλεια που ήταν προσβάσιμη μόνο στους πλούσιους. Το μέλι ήταν το πιο δημοφιλές γλυκαντικό, που χρησιμοποιήθηκε τόσο στο ψωμί όσο και στο κέικ.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν μπαχαρικά και βότανα για να αρωματίσουν τα τρόφιμα, όπως κύμινο, άνηθο, κόλιανδρο, μουστάρδα, θυμάρι, μαντζουράνα και κανέλα. Τα περισσότερα μπαχαρικά εισήχθησαν, επομένως ήταν πολύ ακριβά για να χρησιμοποιηθούν πέρα από τις κουζίνες των πλουσίων. Αλλά όπου ήταν δυνατόν, χρησιμοποιούνταν στο έπακρο.
Μετάφραση: Μιχαέλα Λαμπρινίδου
www.ertnews.gr
