Ο χρόνος βρίσκεται «κάπου εκεί έξω»

Lee Smolin

Χρόνος, η αναγέννηση

μτφρ. Νίκος Αποστολόπουλος

επιμ. Ν. Χούνος - Κ. Κλείδης

εκδ. Τραυλός, σελ. 476

Όταν ήταν νεότερος, ο θεωρητικός φυσικός Lee Smolin πίστευε πως ο χρόνος είναι μια ανθρώπινη ψευδαίσθηση, ότι δεν υπάρχει.
Θεωρία ευρέως διαδεδομένη σε φιλοσοφικούς και επιστημονικούς κύκλους, ειδικά μέσα στον 20ό αιώνα.
Είκοσι χρόνια αργότερα, ο Lee Smolin έχει περάσει στην αντίπερα όχθη: θεωρεί πως «τίποτε απ’ όσα γνωρίζουμε ή βιώνουμε δεν πλησιάζει περισσότερο στην καρδιά της φύσης απ’ όσο η πραγματικότητα της ύπαρξης του χρόνου».
Επιπροσθέτως, «από τη στιγμή που υιοθετεί κάποιος την επαναστατική άποψη ότι ο χρόνος έχει πραγματική υπόσταση, αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται τα πάντα. Συγκεκριμένα, βλέπει το μέλλον με διαφορετικό τρόπο, με έναν τρόπο που δίνει έμφαση τόσο στις ευκαιρίες όσο και στους κινδύνους που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο είδος».
Εξ ου και ο τίτλος του τελευταίου του βιβλίου, που έχει συζητηθεί στο εξωτερικό: «Χρόνος, η αναγέννηση» -στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Τραυλός.

Από τον Πλάτωνα, τον Πλωτίνο, τον Αγιο Αυγουστίνο έως τον Σβέντεμποργκ, τον Καντ, τον Χούσερλ, ο χρόνος προβλημάτισε, άγχωσε, ενέπνευσε. Όπως έχει εύστοχα ειπωθεί, όταν δεν τον σκεφτόμαστε, ξέρουμε τι είναι, όταν όμως αρχίζουμε να τον σκεφτόμαστε, ο ανθρώπινος νους σα να στερεύει.

Συχνότερα, όταν δεν σκεφτόμαστε τον χρόνο, απλώς τον θεωρούμε δεδομένο.
Τι γίνεται τώρα: έως τον Αϊνστάιν και τη Θεωρία της Σχετικότητας, ο χρόνος ήταν ο ίδιος παντού, σε ολόκληρο το Σύμπαν.
Αυτός ήταν ο νευτώνειος χρόνος, γραμμικός, κινούμενος σε μια ευθεία, αδιατάρακτη γραμμή προς τα εμπρός – το περίφημο «βέλος του χρόνου».
Αυτό άλλαξε δραματικά ο Αϊνστάιν. Και όχι μόνον εξαιτίας των καμπυλώσεων του χωροχρονικού συνεχούς μετά τη Σχετικότητα που αφορά τον κόσμο της μακροκλίμακας (πλανήτες, άστρα, γαλαξίες), διότι στην αντίστροφη κλίμακα των μικροσωματιδίων, τα πράγματα είναι ακόμη πιο παράξενα: π.χ., τα ηλεκτρόνια παρουσιάζονται να είναι σωματίδια και κυματισμοί ταυτόχρονα, ενώ άλλα μικροσωματίδια έχει παρατηρηθεί ότι μπορούν να βρίσκονται σε δύο απομακρυσμένα μεταξύ τους σημεία την ίδια στιγμή (!).
Αυτός είναι, χονδροειδώς, ο αλλόκοτος κόσμος της Κβαντοφυσικής.
Το Σύμπαν, οι γαλαξίες και τα σώματά μας αποτελούνται από τέτοια σωματίδια, όμως εμείς δεν ζούμε μια τέτοια ρευστή πραγματικότητα – ή μήπως τη ζούμε αλλά δεν μπορούν οι αισθήσεις μας να το τακτοποιήσουν παρά μόνον σε μια συμβατική σειρά αλληλοδιαδοχής;
Κάπως έτσι, πολλοί επιστήμονες, μεταξύ αυτών και ο Αϊνστάιν, εξέφρασαν την άποψη ότι ο χρόνος όπως τον αντιλαμβανόμαστε είναι μια ψευδαίσθηση.

Ενοποίηση δύο κόσμων

Το «ιερό δισκοπότηρο» της Φυσικής και της Κοσμολογίας είναι η ενοποίηση των δύο ακραία αντίθετων «κόσμων»: της Σχετικότητας και της Κβαντοφυσικής.

Για τον Λι Σμόλιν, το κλειδί στην περίφημη αυτή ενοποίηση (τη Θεωρία του Παντός) είναι ο χρόνος. Μόνον με μια ουσιαστικότερη κατανόηση της φύσης του χρόνου ίσως υπάρχει τρόπος να φθάσουμε σε μια καθολική κατανόηση των νόμων που διέπουν το Σύμπαν.

Που σημαίνει ότι μπορεί ο χρόνος να εξαλείφεται στις μαθηματικές ασκήσεις επί χάρτου (από την απλή πράξη της πρόσθεσης έως τις πλέον περίπλοκες εξισώσεις, όντως τα μαθηματικά είναι άχρονα), όμως ο χρόνος βρίσκεται «κάπου εκεί έξω». «Το πρόβλημα με τον εξοβελισμό του χρόνου», γράφει ο Σμόλιν, «επηρεάζει και τις πράξεις στις οποίες προβαίνουμε ως άτομα, ως μέλη μιας οικογένειας και ως πολίτες, αφού η εικόνα μας για τον χρόνο καθορίζει το πώς σκεφτόμαστε το μέλλον».

Το βιβλίο του Σμόλιν φέρει τον χαρακτήρα της επιστημονικής πραγματείας πλην όμως με διακριτές φιλοσοφικές προεκτάσεις, καθώς ο Σμόλιν συνδέει δεξιοτεχνικά θετικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Ας μην τρομάξει διόλου τους αμύητους (τέτοιος είναι εξάλλου και ο γράφων) στη «σκληρή» επιστήμη: δεν θα σκοντάψετε πάνω σε εξισώσεις και ο συγγραφέας, μετρ της απαιτητικής εκλαϊκευμένης επιστήμης, κάνει τα πάντα για να απλοποιήσει χωρίς να απλουστεύσει. Στην ουσία, μιλάει σε βάθος για κάτι που μας αφορά όλους. Ο χρόνος είμαστε εμείς οι ίδιοι και οι σχέσεις μας με τους άλλους και τα πράγματα.

πηγή του άρθρου:kathimerini.gr΄
photo:el.wikipedia.org

Πατάτες και σολανίνη: Μια δηλητηριώδης ουσία που υπάρχει στις πατάτες

Πατάτες και σολανίνη: ποια είναι η επικίνδυνη ουσία σολανίνη που υπάρχει στις πατάτες

Οι περισσότεροι άνθρωποι εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι οι πατάτες μπορεί να προκαλέσουν δηλητηρίαση.

Στο παρελθόν έχουν αναφερθεί περιστατικά τροφικής δηλητηρίασης από κατανάλωση πατάτας. Για παράδειγμα, το 1979 στο Λονδίνο 78 μαθητές και δάσκαλοι αρρώστησαν μέσα σε μια μέρα παρουσιάζοντας συμπτώματα όπως πυρετό, εμετό, διάρροια και πόνο στην κοιλιά. Κάποιοι έπεσαν σε κώμα ή παρουσίασαν επιληπτικά επεισόδια. Μετά από προσεκτική εξέταση προέκυψε ότι τα συμπτώματα ξεκίνησαν 14 ώρες αφού οι μαθητές είχαν φάει βραστές πατάτες που είχαν υψηλή συγκέντρωση σολανίνης.
Η α-σολανίνη είναι ένα πικρό γλυκο-αλκαλοειδές που μπορεί να προκαλέσει ναυτία, πονοκέφαλο και νευρολογικά προβλήματα.

Μικρές ποσότητες σολανίνης έχουν ανιχνευτεί σε πλήθος φρούτων και λαχανικών όπως π.χ. στις ντομάτες και στις μελιτζάνες. Η ουσία αποτελεί μια μορφή φυσικού εντομοκτόνου αλλά οι πατάτες που εκτίθενται παρατεταμένα στο φως και σε υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να παράγουν μεγάλες ποσότητες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση στον άνθρωπο. Η σολανίνη καταστρέφει τις κυτταρικές μεμβράνες και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη διαπερατότητα του εντέρου.

Οι βολβοί της πατάτας, αναπτύσσονται και μεγαλώνουν στο χώμα χωρίς να εκτίθενται στο ήλιο. Εάν εκτεθούν στον ήλιο κατά τη διάρκεια της αποθήκευσή τους, προκαλείται σύνθεση σολανίνης. Συγχρόνως δημιουργείται και χλωροφύλλη που δίνει πράσινο χρώμα στην πατάτα. Έτσι, όταν οι πατάτες πρασινίζουν είναι ένα σημάδι ότι περιέχουν αρκετή σολανίνη, αν και το πράσινο χρώμα οφείλεται στη χλωροφύλλη. Η σολανίνη και η χλωροφύλλη δεν έχουν άλλο κοινό μεταξύ τους.

Πρέπει να τονιστεί ότι η χλωροφύλλη είναι απλώς ένας δείκτης της παρουσίας υψηλών επιπέδων σολανίνης σε μια πατάτα, αλλά δεν είναι το τέλειο μέτρο. Στην πραγματικότητα, ανάλογα με την ποικιλία, μια πατάτα μπορεί να γίνει πράσινη πολύ γρήγορα, και να περιέχει μέτρια επίπεδα σολανίνης ενώ μια άλλη ποικιλία μπορεί να γίνει πράσινη πιο αργά, αλλά να περιέχει υψηλά επίπεδα αυτής της τοξίνης.

Η έκθεση μιας πατάτας στον ήλιο για λίγες ώρες αυξάνει την σολανίνη αρκετά, ωστόσο η σολανίνη δεν οφείλεται αποκλειστικά στον ήλιο. Παράγεται και στο σκοτάδι, όταν κατά την αποθήκευσή της η θερμοκρασία ξεπερνά τους 10 βαθμούς Κελσίου. Η παραγωγή της όμως στο σκοτάδι αποτελεί περίπου το 20% αυτής που παράγεται με την έκθεση στον ήλιο.

Ανεξάρτητα από τον ήλιο, η θερμοκρασία επίσης παίζει ρόλο. Ο ρυθμός σύνθεσης της σολανίνης στους 24 βαθμούς Κελσίου είναι περίπου διπλάσιος από το ρυθμό σύνθεσης στους 7 βαθμούς, στο σκοτάδι. Η ιδανική θερμοκρασία αποθήκευσης της πατάτας είναι από 4 μέχρι 10 βαθμούς Κελσίου – οι ειδικοί προτείνουν τους 7 βαθμούς Κελσίου.

Το περιεχόμενο σολανίνης στη φλούδα της πατάτας είναι από 3 mg μέχρι 100 mg ανά 100 γραμμάρια φλούδας. Για τις αποφλοιωμένες πατάτες, το περιεχόμενο ποικίλλει από 0,1 έως 4,5 mg ανά 100 γραμμάρια. Επειδή οι συγκεντρώσεις των γλυκο-αλκαλοειδών είναι 3 έως 10 φορές μεγαλύτερες στη φλούδα από ό, τι στη σάρκα, καθαρίζοντας τη φλούδα επιτυγχάνεται μια σημαντική αφαίρεσή τους, κατά περίπου 60% (Czopek et al., 2008; Czopek et al., 2012). Αυτό σημαίνει πως αν οι πατάτες έχουν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις σολανίνης, η αποφλοίωση δεν είναι ένα απόλυτο μέτρο προστασίας. Επειδή η σολανίνη παράγεται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις στα φύτρα μιας πατάτας, αυτά πρέπει να αφαιρούνται επίσης. Μια μελέτη του 1974 βρήκε πως το φύτρο της πατάτας περιέχει 2.000–4.000 mg σολανίνη ανά κιλό. Αν η πατάτα είναι πολύ πράσινη είναι καλύτερα να πετιέται στα σκουπίδια.
Πάντως κατά το μαγείρεμα η ποσότητα της σολανίνης μπορεί να μειωθεί, κάτι που εξαρτάται από τον τρόπο μαγειρέματος. Αρχικά είχε φανεί ότι το μαγείρεμα δεν καταστρέφει τα γλυκο-αλκαλοειδή αλλά στη συνέχεια βρέθηκε ότι το βράσιμο της πατάτας μειώνει τη ποσότητα κατά μέσο όρο 22% (Czopek et al., 2008) ενώ το τηγάνισμα μπορεί να προκαλέσει μείωση ακόμα και κατά 94% (Peksa et al., 2006; Czopek et al., 2012; Rytel et al., 2011). Το ψήσιμο στο φούρνο όμως δεν έχει επίδραση.

Η έκθεση της πατάτας στον ήλιο παράγει και ένα άλλο δηλητηριώδες γλυκο-αλκαλοειδές, την α-χακονίνη  (chaconine). Μελέτες στα ζώα έχουν δείξει ότι η χακονίνη είναι πιο τοξική από τη σολανίνη και μπορεί να προκαλέσει τερατογενέσεις διότι αναστέλλει την δράση ορισμένων ενζύμων όπως είναι η ακετυλοχολινεστεράση.

Η βλαβερή δοσολογία
Η ποσότητα των γλυκο-αλκαλοειδών δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 20 mg ανά 100 γραμμάρια πατάτας – αυτό το όριο έχει θεσπιστεί σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι περισσότερες από τις εργαστηριακές μελέτες για τα γλυκο-αλκαλοειδή έχουν γίνει σε ζώα. Ένα διεξοδικό εργαστηριακό πείραμα σε ανθρώπους έδειξε ότι 2 mg γλυκο-αλκαλοειδή ανά κιλό σωματικού βάρους παράγει τα κλασικά συμπτώματα δηλητηρίασης.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2005, η λήψη 2 mg  σολανίνης ανά κιλό σωματικού βάρους είναι αρκετή για να προκαλέσει συμπτώματα, ενώ η λήψη 1,25 mg ανά κιλό σωματικού βάρους μπορεί να επηρεάσει κάποια άτομα. Αυτό σημαίνει ότι η κατανάλωση πατάτας 450 γραμμαρίων που έχει ξεπεράσει το αποδεκτό επίπεδο των 20 mg ανά 100 γραμμάρια θα  μπορούσε για να επηρεάσει ένα άτομο 50 κιλών.

Σε γενικές γραμμές, θεωρείται ότι μια δοσολογία 200-400 mg στους ενήλικες μπορεί να προκαλέσει τοξικά συμπτώματα (20-40 mg για τα μικρά παιδιά).
Να να διατηρήσετε χαμηλή την περιεκτικότητα των γλυκο-αλκαλοειδών, αποθηκεύστε τις πατάτες σε χαμηλές θερμοκρασίες, όπως 7 βαθμούς Κελσίου και μακρυά από το φως του ήλιου. Καθαρίστε επίσης καλά τη φλούδα, ειδικά όταν η πατάτα έχει πρασινίσει και αφαιρείτε πάντα τα φύτρα, αν υπάρχουν.
Πηγές: 1. A Review of Important Facts about Potato Glycoalkaloids.
2. Glycoalkaloids in Potatoes, a Review.
http://www.healthyliving.gr/2018/01/22/solaninh-patates-xakoninh/

galatsinews:togalatsi.blogspot.gr