Κυριακή 2 Μαΐου 2021

Η ζωή της Πηνελόπη Δέλτα.

Η 
Πηνελόπη Δέλτα ήταν Ελληνίδα συγγραφέας, γνωστή κυρίως από τα ιστορικά της μυθιστορήματα για παιδιά, η σημαντικότερη ίσως γυναικεία φυσιογνωμία στις κρίσιμες για τον Ελληνισμό πρώτες δεκαετίες του 20ου αι.

 Απρίλης του 1941. Στις 27 Απριλίου, τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλουν στην Αθήνα και η Πηνελόπη Δέλτα μπαίνει στη λίστα με τους «ιδανικούς αυτόχειρες». 
Παίρνει δηλητήριο και πέντε μέρες αργότερα, στις 2 Μαΐου, ξεψυχάει αφήνοντας ένα λιτό σημείωμα για τα παιδιά της.
«Παιδιά μου, ούτε παπά, ούτε κηδεία. Παραχώστε με σε μια γωνιά του κήπου, αλλά μόνο αφού βεβαιωθείτε ότι δεν ζω πια. Φροντίστε τον πατέρα σας. Τον φιλώ σφιχτά. Π.Σ. Δέλτα».
Στην ταφή της, στον κήπο της Κηφισιάς, ιερουργεί μόνος ο παλιός φίλος Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος. Επάνω στον τάφο της χαράχτηκε μόνο η λέξη «Σιωπή». Όσοι έχουν διαβάσει τον «Τρελαντώνη» δεν μπόρεσαν παρά να αναγνωρίσουν στην αδερφή του, τη μικρή Πουλουδιά, μία από τις πιο σημαντικές Ελληνίδες συγγραφείς, την Πηνελόπη Δέλτα.
Γεννήθηκε το 1874 στην Αλεξάνδρεια κι ήταν το τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη. 
Είχε δύο μεγαλύτερα αδέλφια, την Αλεξάνδρα και τον Αντώνη, τον γνωστό «Τρελαντώνη» του ομώνυμου βιβλίου της. 
Μετά τη γέννησή της ακολούθησαν άλλα τρία παιδιά, ο Κωνσταντίνος (που πέθανε σε ηλικία 2 ετών), ο αγαπημένος της αδερφός Αλέξανδρος που σκοτώθηκε πέφτοντας από το άλογο σε αγώνα πόλο κι η Αργίνη
Η οικογένεια μετακόμισε προσωρινά στην Αθήνα το 1882, όπου η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον πλούσιο Φαναριώτη βαμβακέμπορο Στέφανο Δέλτα. 
Μαζί του απέκτησε τρεις κόρες: τη Σοφία (μετέπειτα Μαυροκορδάτου), τη Βιργινία (μετέπειτα Ζάννα) και την Αλεξάνδρα (μετέπειτα Παπαδοπούλου). 
Πρόκειται ωστόσο για ένα γάμο που εξυπηρετεί κυρίως οικονομικά συμφέροντα. 
Ωστόσο, ο Στέφανος Δέλτα θα επηρεάσει την πνευματική της κυρίως εξέλιξη καθώς θα τη φέρει σε επαφή με πρωτοπόρους της εποχής και δημοτικιστές.
Τον αληθινό έρωτα πάντως η Πηνελόπη Δέλτα θα τον γνωρίσει επιστρέφοντας το 1905 στην Αλεξάνδρεια. Πρόκειται για τον Ίωνα Δραγούμη, υποπρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. 
Ο έρωτας είναι αμοιβαίος και παράφορος. Ωστόσο, πλατωνικός. 
Η ίδια τον βιώνει μαρτυρικά και τον περιγράφει με τρόπο που ξεπερνά την ίδια την τέχνη του λόγου σε χειρόγραφες σελίδες μέρος των οποίων έχει σωθεί.
Μην μπορώντας να αντιταχθεί στις κοινωνικές συμβάσεις, κάνει δύο διαδοχικές απόπειρες αυτοκτονίας και ομολογεί τον έρωτά της στον άνδρα της με την ελπίδα να μείνει ελεύθερη. 
Το τέλος μέσα της θα έρθει το 1912 όταν ο Ίωνας Δραγούμης θα συνδεθεί ερωτικά με τη Μαρίκα Κοτοπούλη. 
Από τότε, η Πηνελόπη Δέλτα θα ντυθεί στα μαύρα, μέχρι το τέλος της ζωής της.
Στη δύσκολη προσωπική περίοδο που διανύει αρχίζει η άνθιση της συγγραφικής της πορείας. 
Το 1909 δημοσιεύει το πρώτο της διήγημα στον «Λαό» της Πόλης. 
Την ίδια χρονιά εκδίδεται και το πρώτο της παιδικό μυθιστόρημα «Για την Πατρίδα». 
Λίγο αργότερα τελειώνει τον «Καιρό του Βουλγαροκτόνου».

Το 1941 ο Φίλιππος Δραγούμης εμπιστεύθηκε στην Δέλτα τα ημερολόγια και το αρχείο του αδελφού του, Ίωνα Δραγούμη, στα οποία η Δέλτα πρόσθεσε περίπου 1.000 χειρόγραφες σελίδες με σχόλια για το έργο του Δραγούμη. 
Στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα κατά την οποία τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα προσπάθησε να αυτοκτονήσει παίρνοντας δηλητήριο και τελικά έφυγε από τη ζωή πέντε ημέρες αργότερα, στις 2 Μαΐου 1941, ενώ είχαν ήδη προηγηθεί άλλες δύο απόπειρες αυτοκτονίας στο παρελθόν. 
Στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη ΣIΩΠH. 
Το 2012 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τετράγωνο η βιογραφία της, από τη Μίτση Πικραμένου, με τίτλο Η κυρία με τα μαύρα.
H επανάσταση στο Γουδί και η απογοήτευσή της από τη στάση του Κωνσταντίνου την ωθούν να γράψει το «Παραμύθι χωρίς όνομα», ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματά της. 
Τα έργα της μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες. 
Τα παραμύθια («Παραμύθι χωρίς όνομα» (1910) και η συλλογή «Παραμύθια και άλλα» (1915), τα ιστορικά («Για την Πατρίδα» (1909) και «Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου» (1911), «Η ζωή του Χριστού» (1925), «Τα μυστικά του Βάλτου» (1937), «Μάγκας» (1935) και τα αυτοβιογραφικά («Ταξιδιωτικό ημερολόγιο του 1901», «Πολιτικό ημερολόγιο (1917-1933)», «Προσωπικό ημερολόγιο, Turis Eburnea» (1917-1941), «Πρώτες Ενθυμήσεις», «Αναμνήσεις 1899», «Αναμνήσεις 1921», «Αναμνήσεις 1940», «Ο Ίων Δραγούμης».
Το 1916 οι Δέλτα εγκαθίστανται οριστικά στην Κηφισιά. 
Η χρονιά αυτή σημαδεύεται από σημαντικές πολιτικές εξελίξεις: τα «Νοεμβριανά». 
Ο πατέρας της Εμμανουήλ Μπενάκης, δήμαρχος Αθηναίων από το 1914, συλλαμβάνεται. 
Η Δέλτα καταστρέφει το πρώτο πολιτικό της ημερολόγιο κι αρχίζει να το συμπληρώνει από την επόμενη χρονιά με την περιγραφή των «Νοεμβριανών». 
Ταυτόχρονα αρχίζει να γράφει το πολύ προσωπικό της ημερολόγιο, το «Τuris Εburnea», όπου καταγράφει τις πιο ενδόμυχες σκέψεις της και περιλαμβάνει κομμάτια του ημερολογίου και των γραπτών του Ίωνα Δραγούμη.
Το 1920 η τραγική εμπειρία της δολοφονίας του Ίωνα Δραγούμη από βενιζελικούς θα κοστίσει στη Δέλτα. Πέντε χρόνια αργότερα θα παραλύσει και θα καθηλωθεί στην καρέκλα. 
Θα φύγει δεκαέξι χρόνια αργότερα αφήνοντας πίσω της ένα τεράστιο λογοτεχνικό έργο.
Ιδιαίτερα τα παιδικά της βιβλία θεωρούνται κλασικά, βρίθουν ιστορικών στοιχείων και έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές. «Κάμνω τα δυνατά μου να πω του Ελληνόπαιδου μερικά ιστορικά γεγονότα που δεν μπορεί να μάθει αλλού» έγραφε η ίδια στον Κωστή Παλαμά.

Μάης, και “η δριμύτης της ανοίξεως είναι φιλί που ‘χω στο στόμα”

Μάης, και “η δριμύτης της ανοίξεως είναι φιλί που ‘χω στο στόμα” έγραφε ο Ανδρέας Εμπειρίκος, στην ενότητα “Ο πλόκαμος της Αλταμίρας” της συλλογή του “Ενδοχώρα” (1945).

  • Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
  • Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.

Δυό παροιμίες από τις τόσες πολλές που κυκλοφορούν για το Μάη,που έχει πάρει το όνομά του από την μητέρα του Ερμή, τη Μαία.
Απεικονίζεται με ένα νέο άνδρα που φέρει στο κεφάλι καλάθι γεμάτο λουλούδια.
Ο Μάης, ο μήνας των λουλουδιών, ο μήνας του ρομαντισμού,της ποιητικής έμπνευσης αλλά και σκληρών και σημαντικών γεγονότων που έχουν τελεστεί στο διάβα των αιώνων και που τον έχουν σημαδέψει.

Ας ξεκινήσουμε από πολύ παλιά και ας έρθουμε στο σήμερα:

  • Η άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου το 1453
  • Το Μάη του 1824, σχηματίστηκαν στο Λονδίνο οι πρώτοι σύνδεσμοι – συνδικάτα των εργατών, ο οποίοι ήθελαν καλύτερες συνθήκες εργασίας.
  • Το Μάη του 1864 στο Λονδίνο, ιδρύεται η «Διεθνής Ένωση Εργατών», η πρώτη προσπάθεια διεθνούς συντονισμού.
  • Το 1871 γεννιέται η Παρισινή Κομμούνα. Η εργατική επαναστατική κυβέρνηση, που εγκαθιδρύθηκε στο Παρίσι, μετά την εξέγερση της εθνοφρουράς και των εργατών της πόλης, διήρκεσε από τις 26 Μαρτίου του 1871 έως τις 28 Μαΐου του 1871.
  • Η 1 Μαΐου είναι συνδεδεμένη με το εργατικό κίνημα όταν το 1886 έγιναν οι μεγάλες διαδηλώσεις στο Σικάγο με αίτημα τα τρία οχτάρια: οχτώ ώρες εργασίας, οχτώ ψυχαγωγία και οχτώ ύπνος,έτσι η 1 Μαΐου έχει χαρακτηρισθεί ως η εργατική Πρωτομαγιά.
  • Μάιος του 1914 – Το καναδικό υπερωκεάνιο Αυτοκράτειρα της Ιρλανδίας, που μετέφερε 1.477 επιβάτες και πλήρωμα, συγκρούεται με νορβηγικό πλοίο και βυθίζεται μέσα σε λίγα λεπτά. Τα θύματα είναι 1.024. Πρόκειται για ένα από τα χειρότερα ναυτικά δυστυχήματα που συνέβησαν ποτέ.
  • Μάιος του 1917 – Γεννιέται ο 35ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1963.
  • Στις 19 Μαΐου 1919 δρομολογείται η δεύτερη και σκληρότερη φάση της Γενοκτονίας των Ποντιακού Ελληνισμού.
  • Η εξέγερση του Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη ήταν μια από τις πιο σημαντικές στιγμές για την ελληνική αλλά και παγκόσμια ιστορία του εργατικού κινήματος.
  • Στις 20 Μαΐου 1941 ξεκινά η Μάχη της Κρήτης. Επίλεκτα γερμανικά στρατεύματα επιτέθηκαν με αεραποβατική ενέργεια στο νησί και βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους κατοίκους του νησιού και τις συμμαχικές δυνάμεις που βρίσκονταν στο νησί. Οι Γερμανοί κατάφεραν να επικρατήσουν και μέσα σε 10 μέρες να καταλάβουν το νησί. Οι σκληρές μάχες που έγιναν τις επόμενες δώδεκα μέρες ανέδειξαν νικητές τους Γερμανούς. Όμως το τίμημα της νίκης τους ήταν σοβαρό και έτσι μέχρι το τέλος του πολέμου δεν θα επαναλάβουν παρόμοια επιχείρηση.
  • Στην Καισαριανή, την 1η Μαΐου 1944, η εργατική Πρωτομαγιά συνέπεσε με την άνανδρη εκτέλεση 200 Ελλήνων ανδρών από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής
  • Μάης του 1968 – οι διαδηλώσεις των φοιτητών ξεσπούν στο Παρίσι, ενώ αργότερα σε αυτές συμμετέχουν τόσο το εργατικό κίνημα όσο και όλος ο κόσμος στο σύνολο της γαλλικής επικράτειας.Ο Μάης του 1968 ήταν η μεγαλύτερη επαναστατική γενική απεργία στην ιστορία. Το πανίσχυρο αυτό κίνημα ξέσπασε στην κορύφωση της μεταπολεμικής οικονομικής ανόδου του καπιταλισμού.
  • 22 Μαΐου 1960 καταγράφεται ο μεγαλύτερος σεισμός που καταγράφηκε ποτέ στον πλανήτη και ο οποίος έπληξε τη νότια Χιλή, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πάνω από 6.000 άνθρωποι. Το μέγεθός του υπολογίστηκε στα 9,5 Ρίχτερ. 

Και ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό απόσπασμα από την Αμοργό του Νίκου Γκάτσου
Ήταν του Μάη το πρόσωπο
του φεγγαριού η ασπράδα
ένα περπάτημα ελαφρύ
σαν σκίρτημα του κάμπου

Κι αν θα διψάσεις για νερό
θα στίψουμε ένα σύννεφο
κι αν θα πεινάσεις για ψωμί
θα σφάξουμε ένα αηδόνι.

ntina