 |
| Eine alte jüdische Frau mit Kindern (Foto: Auschwitz-Album Mai 1944) |
Μια συνοπτική παρουσίαση του βιβλίου του Enzo Traverso ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΝΑΖΙΣΤΙΚΗΣ
ΒΙΑΣ Εκδόσεις του ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ
8/2/2019, Σκαρτσίλας Σωτήρης
«Αυτό που συνέβη μπορεί να ξανασυμβεί» Primo Levi
«Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν
και χάνονται βαθιά στα περασμένα.
Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν,
μα όχι και το μίσος του για μένα.
Τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον,
δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον.» Φώντας Λάδης
Αν τα παραπάνω αποσπάσματα από το βιβλίο του Πρίμο Λέβι και τους μελοποιημένους στίχους του Φώντα Λάδη συμπυκνώνουν την αλήθεια για τον φασισμό-ναζισμό, η μελέτη του Enzo
Traverso ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΝΑΖΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ, μας αποκαλύπτει πλήρως από που έρχεται ο φασισμός.
Δεν εμφανίστηκε ξαφνικά ως σύλληψη και έμπνευση δύο παρανοϊκών ανθρώπων, του Μουσολίνι και του Χίτλερ μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή και αποδεικνύεται γιατί δεν σταμάτησε να υπάρχει με τον απουσία αυτών των δύο.
Διαβάζοντας τον Enzo Traverso αποδεικνύεται επίσης ότι η ύπαρξη
κοινωνικών αντιλήψεων, ιδεοληψιών, στερεοτύπων και «επιστημονικών» ιατρικών και φυλετικών απόψεων, βαθιά ριζωμένων στο κοινωνικό σώμα αποτέλεσαν πρόσφορο έδαφος για να πατήσει ο φασισμός-ναζισμός.
Κυρίως όμως ο ιμπεριαλισμός και οι στοχεύσεις του που τα εκμεταλλεύτηκε και τα εκμεταλλεύεται και σήμερα στο έπακρο.
Ο φασισμός-ναζισμός αν δεν καταλάβουμε από που έρχεται, θα συνεχίσουν να δρουν και να προσβλέπουν πάλι στην εξουσία, αν και σε κάποια κράτη στην Ευρώπη και στην Αμερική, είτε είναι κυβέρνηση ή συμμετέχουν σε κυβερνήσεις.
Ο Enzo Traverso, όπως είναι και ο υπότιτλος της μελέτης του, αναζητάει τις ρίζες του ναζισμού προστρέχοντας στην ευρωπαϊκή του γενεαλογία αποδεικνύοντας ότι το αυγό του φιδιού είχε αρχίσει να επωάζεται δυο
αιώνες πριν.
Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, η ευρωπαϊκή κουλτούρα, η νεωτερικότητα είχε και την ζοφερή της όψη.
Διαβάζοντας τον Traverso θα διαπιστώσουμε ότι ακόμα και το λεξιλόγιο των κατά καιρούς φασιστών-ναζιστών στα καθ’ ημάς , όπως των χουντικών συνταγματαρχών της δικτατορίας του 1967 και των ναζιστών σήμερα, είναι υιοθέτηση και αντιγραφή του λεξιλογίου και των χαρακτηρισμών που
χρησιμοποιούσε ο ναζισμός από την εμφάνισή του στις αρχές του 20 αιώνα και μετέπειτα.
Ποιες είναι οι συσχετίσεις που κάνουν οι Μαρξ-Ένγκελς και ο Βέμπερ, μας λέει ο Traverso, της πειθαρχίας του καπιταλιστικού εργοστασίου με την πειθαρχία του Στρατού που θα συναντήσουμε τον απόηχό τους στην πολεμική μηχανή του βιομηχανοποιημένου πολέμου στον Β.Π.Π. και πώς συνδέονται το Πανοπτικόν του Μπένθαμ (Ολοκληρωτικός έλεγχος του κρατουμένου) και η σωφρονιστική πειθαρχία στις φυλακές με τις πρακτικές της ναζιστικής βίας;
Πώς αντιστοιχίζεται η σύγχρονη φυλακή του 20ου αι. με το εργοστάσιο, την καταναγκαστική εργασία και τα στρατόπεδα εξόντωσης;
Πώς η εργασία στις φυλακές, στερημένες από κάθε παραγωγική σκοπιμότητα, σχεδιασμένες με αποκλειστικό σκοπό την ταλαιπωρία και την ταπείνωση, αποτέλεσαν τους προγόνους των στρατοπέδων συγκέντρωσης, που
όπως λέει ο Πρίμο Λέβι ήταν η «επιβεβαίωση της ολοκληρωτικής κυριαρχίας»; «Με άλλα λόγια το σύμπαν των στρατοπέδων συγκέντρωσης προϋπόθετε ένα προηγούμενο στάδιο το στάδιο της σύγχρονης φυλακής, που είχε συντελεστεί κατά την βιομηχανική επανάσταση.»
Πώς σχετίζεται λοιπόν η γκιλοτίνα ως σειριοποιημένος θάνατος με τα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου;
Η βιομηχανική επανάσταση με τη θανατική ποινή ως μηχανοποιημένη σειριοποιημένη εκτέλεση με τελικό αποτέλεσμα την απανθρωποποίηση του θανάτου που βρήκε την ολοκληρωτική της εφαρμογή στην μαζική θανάτωση του Γ’ Ράιχ;
Πώς συνδέεται η μαζική εξόντωση των θαλάμων αερίων με την ιατρική επιστήμη, τη θεωρία της εξέλιξης, τον κοινωνικό δαρβινισμό;
Ο Δαρβίνος δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για τον κοινωνικό δαρβινισμό τον οποίο υποστήριζαν οι εκπρόσωποί του, όμως θα ήταν σφάλμα κατά τον Traverso «να ορίσουμε έναν απόλυτο διαχωρισμό ανάμεσα στους δύο.
Ο ίδιος ο Δαρβίνος συμμερίστηκε την κυρίαρχη θεώρηση της εποχής του «των κατώτερων φυλών» ως «ζωντανών απολιθωμάτων».
Ο κοινωνικός δαρβινισμός, ο ευγονισμός, ήταν θεωρίες αποδεκτές και έχαιραν εκτίμησης στις Η.Π.Α. και στην Ευρώπη πριν την έλευση του ναζισμού στην Γερμανία.
«Ο εθνικοσοσιαλισμός έμελλε να κωδικοποιήσει σε μια μακάβρια διάσημη διατύπωση, φιλτραρισμένη από τη γλώσσα του ευγονισμού, αυτή τη νέα απαξίωση της ανθρώπινης ζωής : ̈ζωές ανάξιες να βιωθούν ̈.
Ο Μεγάλος Πόλεμος ήταν ένα προνομιακό πεδίο εφαρμογής των ρατσιστικών στερεοτύπων που είχαν αναπτυχθεί από τον κοινωνικό δαρβινισμό και τις ιατρικές επιστήμες κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα.
Η εθνικιστική προπαγάνδα εγκατέλειπε κάθε ορθολογική επιχειρηματολογία γύρω από τις
αιτίες και τις δικαιολογίες του πολέμου για να απευθύνει έκκληση στο αίσθημα συμμετοχής σε μια απειλούμενη κοινότητα και να απαιτήσει μια τυφλή και ολοκληρωτική νομιμοφροσύνη.»
Στην προ του Α ́ Παγκοσμίου πολέμου περίοδο και κατά τη διάρκειά του «η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής συνοδευόταν από την ρατσιστική και μη απανθρωποποίηση του εχθρού, που «προβαλλόταν από τη στρατιωτική προπαγάνδα, τον τύπο και τα γραπτά των σοφών» (!).
Ο εθνικισμός, ο πόλεμος ως έκφραση και κορύφωση της ζωής κυριάρχησαν στον πολιτικό λόγο, έχουμε να κάνουμε με την «κυριαρχία της βίας».
Ο πόλεμος είναι πλέον πρόταγμα και εμπνέει.
«Η σύγκλιση ανάμεσα σε λαϊκιστικό εθνικισμό και εθνικό (αντιμαρξιστικό και αντιδραστικό σοσιαλισμό είχε διαφανεί σε εμβρυακή μορφή στα τέλη του 19ου αιώνα, πραγματώθηκε ωστόσο με ολοκληρωμένο τρόπο μόνο μετά
το 1918.
Ο Α ́Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν λοιπόν ένα αποφασιστικό στάδιο στη γέννηση του φασισμού.»
Ο πόλεμος με στόχο πλέον την εξολόθρευση έγινε αυτοσκοπός, υπέρτατη αξία, όχι μόνο ως ιδεολογία αλλά και ως αισθητική απόλαυση – «ένα οξυμένο αμάλγαμα του σώματος, της θέλησης και των αισθήσεων.
Αυτή η νέα θεώρηση του θανάτου και της καταστροφής σημάδευε μια
ανθρωπολογική καμπή στη διαδικασία του πολιτισμού, ανοίγοντας το δρόμο για τις γενοκτονίες του 20ού αιώνα.» Κυριαρχία της βαρβαρότητας ενάντια στον πολιτισμό!
Ο πόλεμος προβαλλόταν ως μια επανάσταση στην επανάσταση, «έδινε την ψευδαίσθηση μιας τεχνητής αναδημιουργία;
Της πρωταρχικής αύρας, που είχε χαθεί την εποχή του βιομηχανικού καπιταλισμού».
Επρόκειτο όμως για αντεπανάσταση που όπως λέει ο Βάλτερ Μπένγιαμιν η εξίψωση της «φιλοσοφίας του θανάτου στην οποία η εξολόθρευση γινόταν αυτοσκοπός έβρισκε την ολοκλήρωσή της στον φασισμό» και ο Traverso
συνοψίζει «η συμπύκνωση όλων αυτών των όψεων μέσα στην εμπειρία του Μεγάλου Πολέμου τον καθιστά στιγμή ρήξης μέσα στην ιστορία της Ευρώπης και προθάλαμο του εθνικοσοσιαλισμού».
Τι σχέση έχει το Άουσβιτς με το εργοστάσιο και τον φορντιστικό καπιταλισμό, ο τεϊλορισμός και τα σφαγεία ζώων με τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης; Ποια η παρακαταθήκη του Μεγάλου Πολέμου, του Α’ Παγκόσμιου, που χαιρετίστηκε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως «μια ευκαιρία να επιβεβαιωθούν οι αξίες του εθνικιστικού ήθους»;
Ήταν ο «ολοκληρωτικός ανώνυμος μαζικός θάνατος.
Ήταν μια μορφή βιομηχανοποιημένης εξόντωσης. Αυτός ο πόλεμος εγκαινίασε μια αρχή που έμελλε να
βρει την ολοκλήρωσή του στα ναζιστικά στρατόπεδα.» Πώς όμως ο «μαζικός εργάτης» του φορντιστικού εργοστασίου έδωσε τη θέση του στον «μαζικό στρατιώτη», πώς ο τελευταίος «προλεταριοποιήθηκε»;
Η σχέση είναι αμφίδρομη : ο στρατός μεταμορφώνεται σε ορθολογική
επιχείρηση, με ιεραρχία, γραφειοκρατία, μηχανοποίηση και από τον στρατό αντλούνται συμπεράσματα για την πειθαρχία και την ψυχολογία των στρατιωτών για να εφαρμοστούν στο εργοστάσιο.
Τα κοινά στοιχεία μεταξύ εργοστασίου και στρατού τα είχε υπογραμμίσει το 1918 ο Μαξ Βέμπερ μας λέει ο Traverso.
Η βιομηχανική ανάπτυξη εκλήφθηκε ως δυνατότητα πλήρους εξόντωσης του εχθρού.
Ο πόλεμος έγινε ολοκληρωτικός, μαζικός και ανώνυμος, μεταμόρφωνε τους στρατούς σε μηχανές παραγωγής θανάτου.
Ο Β.Π.Π. πήρε την σκυτάλη από τον Ο Α ́ Παγκόσμιο ακριβώς ως προοπτική
απόλυτης κυριαρχίας.
Το νέο ήθος και η νέα νοοτροπία που ο Α’ Παγκόσμιος επέβαλε έκανε διανοητή
τη βαρβαρότητα του Β’ Παγκόσμιου.Τα εγκλήματα του Β.Π. είχαν ήδη θεμελιωθεί στον Α.Π.
- Ποιος ο ρόλος της γραφειοκρατίας ως δομικό χαρακτηριστικό της διοίκησης στο Γ’ Ράιχ στην γενοκτονία και των ναζιστικών εγκλημάτων γενικότερα;
Η τεχνολογική επανάσταση, η βιομηχανική κοινωνία, η τεχνολογική εξέλιξη των όπλων, ο χημικός πόλεμος, αλλά και η διοίκηση και οργάνωση του πολέμου με μέσο τη γραφειοκρατία, η «απρόσωπη» διαχείρισή του, οι απρόσωπες αποφάσεις και διαταγές που δεν χωρούσαν αμφισβήτηση, που καθήλωναν για μήνες τους στρατιώτες στα χαρακώματα μέσα στη λάσπη, το αίμα, τα διαμελισμένα σώματα και τους ποντικούς, ήταν συγχρόνως παράνοια και επίτευγμα!
- Τι σηματοδότησε ο ιμπεριαλισμός στην εποχή της αποικιοκρατίας του 190υ αιώνα;
Παρ ́όλο που ο δεσμός που τον συνδέει με τον εθνικισμό είναι σήμερα «πρακτικά αθέατος, η κατανόηση του 20ου αι. θα κέρδιζε πολλά αν έμπαινε τέλος σ’ αυτή τη λήθη».
Η αποικιακή κυρίαρχη κουλτούρα υποδείκνυε πώς οι ευρωπαίοι ως πολιτισμένοι έπρεπε να αντιμετωπίζουν τους απολίτιστους και κατώτερους «αγρίους».
Ο κοινωνικός δαρβινισμός ο οποίος ήταν διαδεδομένος ευρέως στις ΗΠΑ και
στην ευρωπαϊκή κουλτούρα θα αναλάμβανε να αποδείξει επιστημονικά την φυλετική υπεροχή και την υπόταξη ή τον αφανισμό των «κατώτερων φυλών» όπως οι Ινδιάνοι της Αμερικής και να δικαιολογήσει βιολογικά τον ιμπεριαλισμό.
Η Χάνα Άρεντ «υποδείκνυε τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό ως βασικό
στάδιο του ναζισμού.
Οι αποικιακές βιαιότητες του 19ου αιώνα της φαίνονταν μία από τις
προϋποθέσεις για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν έναν αιώνα αργότερα εναντίον Ευρωπαίων, και ιδιαίτερα εναντίον των Εβραίων, θυμάτων μιας γενοκτονίας που είχε σχεδιαστεί σαν σχέδιο φυλετικής
κάθαρσης.» Οι αποικιακοί πόλεμοι όμως δεν ήταν απλώς καταχτητικοί πόλεμοι, ήταν ολοκληρωτικοί πόλεμοι,ήταν πόλεμοι «ενάντια σ’ έναν εχθρικό λαό», «θα τους θερίσουμε σαν ώριμα στάχυα» δήλωνε την παραμονή της σφαγής των Σουδανών ο Τσώρτσιλ το 1898.
Ήδη οι πόλεμοι αυτοί δεν μπορούν να χαρακτηριστούν παρά ως γενοκτονία λέει ο συγγραφέας.
- Ο «ζωτικός χώρος» που ο ναζισμός εναγωνίως στόχευε, ταυτιζόταν με την επέκταση στην Ανατολή, όχι απλά με την υπόταξη αλλά με την εξολόθρευση της Σοβιετικής Ένωσης των «μιαρών»
Σλάβων και «των βλαβερών φυλών Εβραίων-Τσιγγάνων_κομμουνιστών», θεωρώντας ότι οι Εβραίοι είχαν την εξουσία στην ΕΣΣΔ και ήταν ο κομμουνιστικός εγκέφαλος παγκοσμίως. Αυτή η επέκταση «εμπνεόταν» από την αποικιακή πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας. Ο βρετανικός ιμπεριαλισμός είχε
ανακηρυχτεί σε μοντέλο και ο ίδιος Χίτλερ δεν έκρυβε τον θαυμασμό του για την Μεγάλη Βρετανία και τον Τσώρτσιλ. Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο της αποικιοκρατίας, ορισμένο από τον 16ου αιώνα, ήταν το υπόβαθρο και νομιμοποίηση του πολέμου που ξεκίνησε η Γερμανία και ο ολοκληρωτικός
εξολοθρευτικός πόλεμος ήταν η υπέρβαση του ιμπεριαλιστικού πολέμου από τον οποίο είχε εμπνευστεί και αντλήσει νομιμοποίηση.
«Οι μηχανισμοί εκτόπισης, τα μέτρα απανθρωποποίησης και τα σχέδια φυλετικής εξόντωσης που εφαρμόστηκαν από τη Γερμανία του Χίτλερ κρύβουν παλιές ιδέες,
καλά αγκυρωμένες στη ιστορία του δυτικού ιμπεριαλισμού».
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης άλλωστε ήταν μαζικό φαινόμενο στον Α’ Παγκόσμιο.
Με άθλιες συνθήκες κράτησης που «αποτέλεσαν όμως ένα πεδίο πειραματισμού» για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ οι κρατούμενοι δανείζονταν ως φτηνή εργατική δύναμη σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, όπως γενικεύτηκε και τελειοποιήθηκε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για τον Ιουδαιομπολσεβικισμό
- Πώς όμως και γιατί οι Εβραίοι αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος του ναζισμού; Είχε τη μοναδικότητα ο ναζισμός της άποψης ότι η ύπαρξη των Εβραίων ήταν η αιτία όλων των κακών;
Πριν τον ναζισμό στις αρχές της δεκαετίας του ’20, η ταύτιση των Εβραίων με τον κομμουνισμό, την ανατροπή της κοινωνικής τάξης και την κοινωνική επανάσταση ήταν, ευρέως διαδεδομένη στην Ευρώπη και στη βάση αυτής της άποψης ξεκίνησε η καταστολή των Σπαρτακιστών στη Γερμανία και η
λευκή τρομοκρατία στην Ουγγαρία και πολύ πιο πριν στη Ρωσία, η οποία προμήνυε τη ναζιστική προπαγάνδα του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η σύνδεση και η ταύτιση των Εβραίων με τον κομμουνισμό έγινε με επιχείρημα την εχθρότητά τους στην ιδέα του έθνους και της παραδοσιακής τάξης πραγμάτων.
Η προβολή αυτής της άποψης από τη συντηρητική ευρωπαϊκή κουλτούρα, είναι χαρακτηριστική από τις απόψεις του Ουίνστον Τσώρτσιλ για τον εβραϊκό κίνδυνο και τους εκπροσώπους του κομμουνισμού
Μαρξ, Λένιν, Τρότσκι, Μπέλα Κουν, Λούξεμπουργκ, Έμα Γκόλντμαν, τους οποίους χαρακτηρίζει ως βρικόλακες κ.ά.
Όμως και οι πνευματικοί άνθρωποι δεν υπολείπονταν ανάλογων απόψεων.
Για τον Τόμας Μαν υφίσταται μια
«συμμαχία ανάμεσα στην εβραϊκή ιντελιγκέντσια και το σλαβικό μηδενισμό».
Η ρωσική επανάσταση για τον ίδιο ήταν αποτέλεσμα της συνάντησης αυτών των δύο.
Ο εβραϊκός ριζοσπαστισμός και ο «σλάβικος χριστιανικός μυστικισμός» ήταν επιδημία και απειλούσε τη συντηρητική κοινωνία γι’ αυτό έπρεπε η τελευταία
«να δράσει με όλη την ενεργητικότητα και την ταχύτητα του στρατιωτικού νόμου»! αυτά τα δύο τα υλοποίησε με όλη τους τη βαρβαρότητα ο ναζισμός ενάντια στον «ιουδαιομπολσεβικισμό», στους εβραίους και στους κομμουνιστές.
- «Το αμάλγαμα αυτό των τριών στοιχείων του αντικομουνισμού, του ιμπεριαλιστικού επεκτατισμού και του αντισημιτικού ρατσισμού είναι εκείνο που διακρίνει τον ναζισμό δίνοντάς του μια ριζοσπαστικότητα άγνωστη μέχρι τότε.
Η καινοτομία του ναζισμού ήταν η ακραία βιολογικοποίηση του
αντισημιτισμού, που αναδιατύπωνε το μύθο της «συνομωσίας» και το παλιό στερεότυπο του Εβραίου ως αντεθνικού στοιχείου σε όρους φυλετικής υγιεινής».
Ο εθνικισμός λοιπόν και ο φυλετικός ρατσισμός αποτέλεσαν βασική και εκ των ων ουκ άνευ κινητήριες δυνάμεις του ναζισμού.
- Πως όμως ο ταξικός εχθρός ταυτίστηκε με τον φυλετικό ρατσισμό;
Πώς σωματικές ασθένειες όπως η σύφιλη, χολέρα κ.ά. και κοινωνικά φαινόμενα όπως απεργίες εξεγέρσεις, θεωρούνταν έκφραση της ίδιας ασθένειας του κοινωνικού σώματος με υπεύθυνους και φορείς τους οι μετανάστες και οι
κατώτερες τάξεις, όπως οι κομμουνάροι στην Παρισινή Κομμούνα;
Εφ’ όσον η μόλυνση απειλούσε όλη την κοινωνία τότε «έπρεπε να εξαλειφθεί πλήρως.
Το κράτος αναγορευόταν σε βιοεξουσία που καλούνταν να παρέμβει στην κοινωνία σαν χειρούργος επιφορτισμένος να ακρωτηριάσει το γαγγραινιασμένο μέλος ενός αρρώστου οργανισμού.
Η προσέγγιση λοιπόν του ταξικού εχθρού φυλετικά, νομιμοποιούσε την πολιτική του καταστολή και «εν ανάγκη να συντριβεί».
Αυτή η «εξομοίωση των κατώτερων τάξεων με κατώτερη φυλή έγινε κλισέ της ευρωπαϊκής κουλτούρας στην
εποχή του θριαμβευτικού βιομηχανικού καπιταλισμού».
Την «επιστημονική» τεκμηρίωση στη Γαλλία την έδωσαν οι Γκουστάβ Λε Μπον και ένας από τους πατέρες της ψυχολογίας των μαζών και θεμελιωτής της «ανθρωποκοινωνιολογίας» Ζορζ Βασέ ντε Λαπούζ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της φυλετικής προσέγγισης της ταξικής σύγκρουσης είναι η καταστολή της Κομμούνας λέει ο Traverso,
όπου οι Κομμουνάροι αντιμετωπίζονταν ως κατώτερα στοιχεία και απειλούσαν την κοινωνία. Για να καταστεί δυνατή η καταστολή της Κομμούνας οι Κομμουνάροι παρουσιάζονταν ακόμα κι από λογοτέχνες - όπως ο Γκοτιέ- ως τέρατα, ως αγρίμια που ξέφυγαν από τον έλεγχο της πολιτισμένης
κοινωνίας, ή ο Ζολά που έβλεπε την Παρισινή Κομμούνα ως κρίση «πυρετού» ή «παραλήρημα» οφειλόμενο στο αλκοόλ!
- Εκτός από τους λογοτέχνες που ήταν πιο προσιτοί στο ευρύ κοινό, επιστήμονες ανθρωπολόγοι και κοινωνιολόγοι όπως ο θετικιστής Λαμπρόζο ή ο Μπορντιέ ταύτιζαν την επανάσταση και την εξέγερση με την εγκληματικότητα ταξινομώντας τους «τρομοκράτες» του 1793, τους κομμουνιστές και
τους αναρχικούς στους κοινούς εγκληματίες.
Η επανάσταση και η εξέγερση χαρακτηρίζονταν ως αταβισμός, επανεμφάνιση πρωτόγονων συμπεριφορών ή ως ασθένειες.
Ο κοινωνικός δαρβινισμός, ο ευγονισμός και ο πολιτικός ελιτισμός θεωρητικοποιούσαν τις κοινωνικές ανισότητες ως νόμους της φύσης και κατέληγαν στην απόρριψη της δημοκρατίας.
Τα τυπικά γνωρίσματα-στερεότυπα του εγκληματία, του πρωτόγονου άγριου και βάρβαρου, του σωματικά και ψυχολογικά άρρωστου τα οποία
απέδωσαν προηγουμένως οι εγκληματολόγοι-ανθρωπολόγοι στους εξεγερμένους της Κομμούνας, μετά το 1917 αποδίδονται στον Εβραίο-επαναστάτη, μιας και η φυλετική προσέγγιση της εβραϊκής ετερότητας συμβάδιζε με την κοινωνική και πολιτική ανατροπή, αφού ορισμένες εβραϊκές προσωπικότητες έπαιξαν ηγετικό ρόλο στις επαναστάσεις και εξεγέρσεις του 1917 στη Ρωσία όπως ο Τρότσκι κ.ά., η Λούξεμπουργκ κ.ά. στη Γερμανία το 1918-19, ο Μπέλα Κουν στην Ουγγαρία.
Έτσι η αντεπανάσταση θα πάρει «αντισημιτικό χαρακτήρα και φυλετική προσέγγιση (Τόμας Μαν, Ουίνστων Τσώρτσιλ) και βιολογικοποίηση των επαναστατικών κινημάτων στη ναζιστική προπαγάνδα».
Από τη στιγμή που βρέθηκε το αίτιο του κακού, αυτό έπρεπε να ξεριζωθεί από τη ρίζα του, με φυλετική δηλ.κάθαρση.
Για να καταστραφεί ο κομμουνισμός έπρεπε να εξοντωθούν και οι Εβραίοι. Αυτός ήταν για το ναζισμό ένας και μόνο στόχος στον πόλεμο με την ΕΣΣΔ.
«Η φυλετική προσέγγιση της εβραϊκής ετερότητας και μια βιολογικοποίηση της πολιτικής ανατροπής, δύο στοιχεία που είχαν σχηματιστεί κατά το δεύτερο μισό του 19ο αιώνα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες χωρίς ποτέ να συναντηθούν,
ήταν η ιδιαιτερότητα του ναζισμού. ...
Ο ναζισμός, μέσα από τη συγχώνευση αντιμπολσεβικισμού και αντισημιτισμού, αντεπανάστασης και φυλετικής εξόντωσης, ήταν σαφές ένα ευρωπαϊκό προϊόν».
Ο τρόπος και η μέθοδος της βιολογικο-φυλετικής εξόντωσης δεν ήταν και αυτά ναζιστική καινοτομία.
Το πρώτο στάδιο της εξόντωσης-η ευθανασία των διανοητικά ασθενών και αναπήρων- έχει τις ρίζες της στην Ευρώπη στο σχέδιο της φυλετικής αναμόρφωσης της, αλλά και στις ΗΠΑ.
«Ο κοινωνικός δαρβινισμός και ο ευγονισμός δικαίωναν τον πόλεμο ως όργανο φυλετικής επιλογής».
Οι ναζί θαύμαζαν το έργο του αμερικανού ευγονιστή Μάντισον Γκραντ.
Στη Γαλλία βραβευμένοι με Νόμπελ επιστήμονες προτείνουν μέσω δημοσιευμένων έργων τους αποτελεσματικούς και πρόσφορους τρόπους ευθανασίας το 1919 και 1935. Ένας από αυτούς, ο Αλεξί Καρέλ που εργάστηκε στο ίδρυμα Ροκφέλερ στις ΗΠΑ
«επεξεργάστηκε ένα είδος σύνθεσης ανάμεσα στο γαλλικό φασισμό και τον αμερικάνικο ευγονισμό.
Στη Γερμανία ο ευγονισμός συνάντησε ιδιαίτερα γόνιμο έδαφος».
Το ίδρυμα Ροκφέλερ χρηματοδότησε με μεγάλα ποσά έρευνες για τη
«στείρωση των διανοητικά ασθενών,των εγκληματιών και των ̈ηθικά ̈ καθυστερημένων ατόμων».
Πολλοί ερευνητές υιοθετούσαν ανοιχτά ρατσιστικό προσανατολισμό,
«άλλωστε οι γιατροί ήταν μια από τις επαγγελματικές κατηγορίες όπου οι ναζί είχαν
τη μεγαλύτερη διείσδυση, στη Γερμανία της δεκαετίας του ‘30».
«Βέβαια» επισημαίνει ο Traverso, “ θα ήταν σφάλμα να εξισώσουμε απλώς τον ευγονισμό με τη ναζιστική φυλετική βιολογία».
Όμως «η προφύλαξη απέναντι σε τέτοιες απλουστευτικές γενικεύσεις δεν θα έπρεπε να συσκοτίζει τους δεσμούς ανάμεσα στις τεχνικοεπιστημονικές σφαγές του ναζισμού και μια ευγονική κουλτούρα με ρατσιστικές συνδηλώσεις που είχε υποστηριχτεί ευρέως για δεκαετίες από πολλούς γιατρούς, ψυχιάτρους, ανθρωπολόγους, εθνολόγους και βιολόγους που κατείχαν θέσεις πρώτης γραμμής στα πανεπιστήμια και στα επιστημονικά ιδρύματα της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο ευγονισμός και η «φυλετική υγιεινή», που προσέφεραν στο ναζισμό κάποια από τα βασικά θεμέλια της κοσμοθεωρίας του, ανήκαν στη δυτική κουλτούρα, είχαν βρει ερείσματα στους φιλελεύθερους θεσμούς της και ενθουσιώδεις εκπροσώπους σε πλατιά στρώματα επιστημόνων και διανοουμένων.
Από αυτή την παράδοση ο εθνικοσοσιαλισμός αντλούσε την «επιστημονική» γλώσσα με την οποία είχε αναδιατυπώσει τον αντισημιτισμό του: οι Εβραίοι ταυτίζονταν μ' έναν «ιό» που σκόρπιζε «ασθένειες», η εξόντωση τους ταυτιζόταν μ' ένα μέτρο ̈καθαρισμού ̈, με μια επιχείρηση ̈πρόληψης ̈.»
Ο Αντρέ Πισό φτάνει πιο μακριά: «Ο Χίτλερ δεν επινόησε και πολλά πράγματα. Τις περισσότερες φορές, αρκούνταν να οικειοποιείται ιδέες που κυκλοφορούσαν στην ατμόσφαιρα και να τις οδηγεί στις έσχατες συνέπειες τους.
Η ευθανασία και οι βαθιοί στοχασμοί γύρω από
"τις ζωές που δεν αξίζουν να βιωθούν" ήταν κοινοί τόποι στην εποχή του.
Ως τα τέλη του πολέμου, ο ναζιστικός ευγονισμός δεν θεωρούνταν ούτε απάνθρωπος ούτε εξωφρενικός, ούτε καν εμπόδιο, παρά τη μαζική μετανάστευση Εβραίων επιστημόνων, στη συνεργασία στο επίπεδο της έρευνας.
Η ομόφωνη καταδίκη του ναζισμού μετά το 1945 έμελλε να συγκαλύψει αυτές τις καλές σχέσεις.
Ο Μένγκελε δεν είχε αντίστοιχο στον αγγλοσαξονικό κόσμο, όμως οι πρακτικές του ήταν απλώς μια ακραία εκτροπή μιας βαθιά ριζωμένης στη δυτική κουλτούρα ιδεολογίας.»
- Με ιδεολογικούς όρους, το μένος του Χίτλερ και του ναζισμού εναντίον των Εβραίων που πήρε τη μορφή της ανειρήνευτης σύγκρουσης μέχρι της εξόντωσής του, ως έκφραση της Παράδοσης, του λαϊκού, της παλεάς τάξης πραγμάτων ενάντια στην στην νεοτερικότητα, τον ορθολογισμό, την τεχνολογική εξέλιξη, του έθνους και της πατρίδας ενάντια στον οικουμενισμό και τον κοσμοπολιτισμό, ήταν ο πυρήνας του ολοκληρωτικού αντισημιτισμού.
«Το σταυροφορικό πνεύμα του παλιού θρησκευτικού αντι ιουδαϊσμού συνδυαζόταν με την ψυχρότητα του «επιστημονικού» αντισημιτισμού, εξού και το φρικιαστικό μίγμα, μέσα στις συνθήκες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, από πογκρόμ και βιομηχανική εξόντωση, έκρηξη ωμής βίας και διοικητική σφαγή.
Η εξέγερση ενάντια στην «κατάπτωση» του νεοτερικού κόσμου χρησιμοποιούσε τα ίδια τα μέσα της νεοτερικότητας -βιομηχανία, επιστήμη, τεχνολογία- για να
εξοντώσει τον υποτιθέμενο υπεύθυνο.
Τόσο οι αρνητικοί στόχοι του ναζισμού -αντιφιλελευθερισμός, αντιμπολσεβικισμός, αντιδιαφωτισμός- όσο και το «εποικοδομητικό» έργο του -το φυλετικό κράτος, η κατάχτηση του «ζωτικού χώρου»- συγκλίνανε στην ίδια αντιεβραϊκή σταυροφορία.
Η πάλη αυτή χρησιμοποίησε τα νομικά εργαλεία ενός κράτους (τους νόμους της Νυρεμβέργης), την καταστροφική δύναμη ενός στρατού (τον πόλεμο εξόντωσης εναντίον της ΕΣΣΔ) και τα μέσα της σύγχρονης βιομηχανίας (τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης), όμως η αναγκαιότητα της εξηγούνταν με επιχειρήματα δανεισμένα από την επιστήμη: «Η ανακάλυψη του εβραϊκού ιού -
βεβαίωνε ο Χίτλερ το 1942- είναι μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις που έχουν συμβεί στον κόσμο.
Η μάχη που δίνουμε είναι της ίδιας φύσης με εκείνη που έδωσαν τον προηγούμενο αιώνα, ο Παστέρ και ο Κοχ.
Πόσες αρρώστιες δεν οφείλουν την προέλευση τους στον εβραϊκό ιό!
Αν ο Εβραίος ενσάρκωνε την αφαίρεση του νεοτερικού κόσμου, η βιολογικοποίηση του αντισημιτισμού ήταν το κλειδί μιας νεοτερικής εξέγερσης ενάντια στη νεοτερικότητα.
Αν οι Εβραίοι παρουσιάζονταν ως η προσωποποίηση των αφηρημένων κοινωνικών σχέσεων του καπιταλισμού, ο αγώνας ενάντια στον καπιταλισμό μπορούσε να ολοκληρωθεί με την εξόντωση τους.
Η ενσάρκωση του καπιταλισμού καταστρεφόταν με βιομηχανικές μεθόδους (ένα εργοστάσιο που
παρήγε θάνατο).
Ο αναζωογονητικός αντισημιτισμός, του οποίου η κατάληξη ήταν, μέσα στις
συγκυρίες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μια τεράστια επιχείρηση γενοκτονίας, δείχνει την ιστορική μοναδικότητα του εθνικοσοσιαλισμού.
Πυλώνας της κοσμοθεωρίας του, ήταν προϊόν της γερμανικής ιστορίας, με τους ιδιαίτερους της τρόπους πρόσβασης στη νεοτερικότητα και την εθνική
ενότητα.»
- Ποιοι ήταν τελικά οι ιστορικοί παράγοντες που μετέτρεψαν τον γερμανικό αντισημιτισμό σε πολιτικό κίνημα που πήρε την εξουσία;
«Η εμμονή, τουλάχιστον ως το 1918, των πολιτικών δομών του «Παλαιού Καθεστώτος», οι εντάσεις που δημιουργήθηκαν από μια διαδικασία εκβιομηχάνισης και έντονου, γρήγορου και τραυματικού κοινωνικού εκσυγχρονισμού στο τελευταίο
τέταρτο του 19ου αιώνα, η πολιτική και κοινωνική κρίση που γεννήθηκε από την ήττα και την κατάρρευση του Ράιχ του Κάιζερ, η εγγενώς εύθραυστη φύση των δημοκρατικών θεσμών που το διαδέχτηκαν, η γεωπολιτική θέση της Γερμανίας που την έκανε, μετά το 1918, κέντρο μιας σύγκρουσης μεταξύ επανάστασης και αντεπανάστασης σε πανηπειρωτική κλίμακα (ενός «ευρωπαϊκού εμφυλίου πολέμου»): αυτοί ήταν οι ιστορικοί παράγοντες που συνεισέφεραν στη
ριζοσπαστικοποίηση του γερμανικού αντισημιτισμού και στη μετατροπή του σε ιδεολογία ενός πολιτικού κινήματος που κατάφερε ν' αδράξει την εξουσία, Θα ήταν όμως σφάλμα να συμπεράνουμε ότι αυτές οι ιστορικές συγκυρίες είχαν απομονώσει τη Γερμανία από τη Δύση, ότι την είχαν οδηγήσει σε κάποιο «ιδιαίτερο δρόμο».·: Απεναντίας, την είχαν μετατρέψει στο εργαστήρι όπου πραγματοποιήθηκε η σύνθεση ενός συνόλου στοιχείων -εθνικισμός, ρατσισμός,
αντισημιτισμός, ιμπεριαλισμός, αντιμπολσεβικισμός, αντιουμανισμός, αντίδιαφωτισμός- που υπήρχαν παντού στην Ευρώπη αλλά που, αλλού, δεν είχαν μπορέσει να φτάσουν στην ίδια οξύτητα ή είχαν παραμείνει ασύνδετα.»
- Ας επιτραπεί να παραθέσουμε ολόκληρο σχεδόν το συμπέρασμα που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου, μιας και είναι ουσιαστικό συμπυκνώνοντας όλη τη μεθοδολογία και προσέγγιση του θέματος.
Συμπέρασμα
«Τούτη η γενεαλογική μελέτη εντάσσει τη ναζιστική βία στη μακρά διάρκεια εντός της ευρωπαϊκής ιστορίας, χωρίς όμως να κάνει την πρώτη να απορρέει από τη δεύτερη με κάποιο αναπόφευκτο αυτοματισμό, σύμφωνα με κάποια μοιραία και ανελέητη αιτιότητα.
Αν το Άουσβιτς στάθηκε γέννημα του δυτικού πολιτισμού, θα ήταν ωστόσο υπερβολικά απλουστευτικό να το θεωρήσουμε φυσική του κατάληξη (θα ήταν καλύτερα να ερμηνευτεί ως παθολογική του εκδήλωση).
Το ζήτημα είναι μάλλον να κατανοήσουμε την αλληλουχία των στοιχείων που έκαναν εφικτή τη ναζιστική εξόντωση.
Το έγκλημα έλαβε χώρα και φωτίζει τώρα πια το νοητικό πεδίο στο οποίο γεννήθηκε...
Έχουν ήδη ταυτιστεί τα θύματα (πρώτα-πρώτα οι Εβραίοι, μετά οι Τσιγγάνοι, οι Σλάβοι, οι αντιφασίστες), ο δολοφόνος (η ναζιστική Γερμανία) και οι συνένοχοι του (η Ευρώπη) - όλ' αυτά έχουν τεκμηριωθεί, με επιμελείς εργασίες, εδώ και καιρό. Πιο αμφιλεγόμενος, απεναντίας, είναι ο καθορισμός των κινήτρων (ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός, ο ευγονισμός, ο αντικομμουνισμός) και
των όπλων του εγκλήματος (ο πόλεμος, η κατάχτηση, η βιομηχανική εξόντωση): παρότι επανερμηνεύτηκαν με πρωτότυπο τρόπο από το ναζισμό, αυτά τα κίνητρα κι αυτά τα όπλα ανήκουν στο δυτικό πολιτισμιακό πλαίσιο, κατά την ευρύτερη έννοια του.
Η ιδέα ότι ο πολιτισμός συνεπάγεται την κατάχτηση και την εξόντωση των «βλαβερών» ή «κατώτερων φυλών», η εργαλειακή αντίληψη της τεχνολογίας ως μέσου οργανωμένης
εξολόθρευσης του εχθρού δεν ήταν επινοήσεις του ναζισμού αλλά αποτελούσαν ένα «νοητικό habitus» της Ευρώπης από το 19ο αιώνα και την έλευση της βιομηχανικής κοινωνίας.
Η γενεαλογία που ανιχνεύτηκε σε τούτη τη μελέτη υπογραμμίζει ότι η βία και τα εγκλήματα του ναζισμού ανήκουν στο κοινό κεφάλαιο της δυτικής κουλτούρας. Δεν θεωρεί, ωστόσο, το Άουσβιτς αποκάλυψη της βαθύτερης ουσίας της Δύσης, αλλά ένα από τα πιθανά προϊόντα της και, μ’ αυτή την έννοια, ένα από τα νόμιμα τέκνα της.
Η ιδιαιτερότητα του ναζισμού δεν έγκειται λοιπόν στην αντίθεση του προς τη Δύση αλλά στην ικανότητα του να πετύχει μια σύνθεση ανάμεσα στις διάφορες μορφές της βίας της.
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η στιγμή της συμπύκνωσης όλων των στοιχείων που εντοπίστηκαν σ' αυτή τη γενεαλογική έρευνα.
Καταστρώθηκε σαν αντιπαράθεση ανάμεσα σε ιδεολογίες, πολιτισμούς, «φυλές», ή με μια κουβέντα ως Weltanschauungskrieg.Ευγονικές εμμονές,
ρατσιστικές παρορμήσεις, γεωπολιτικές βλέψεις και ιδεολογική σταυροφορία συντονίστηκαν σ' ένα ενιαίο καταστροφικό κύμα.
Οι Εβραίοι, που θεωρούνταν ενσάρκωση του Zivilisation, ηγετική ομάδα της ΕΣΣΔ, εμπνευστές του κομμουνισμού, ζωντανή αντίθεση του Lebensraum,
καταστροφικός βάκιλος της αρίας φυλής, εγκέφαλος του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, βρέθηκαν στο επίκεντρο ενός τιτάνιου καταχτητικού και εξολοθρευτικού πολέμου κι έγιναν έτσι ο καταλύτης της βίας του ναζισμού. Η γκιλοτίνα, το σφαγείο, το φορντιστικό εργοστάσιο, η ορθολογική διοίκηση, όπως κι ο ρατσισμός, ο ευγονισμός, οι αποικιακές σφαγές και το μακελειό
του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν διαμορφώσει προκαταβολικά το κοινωνικό σύμπαν και το νοητικό τοπίο μέσα στο οποίο επινοήθηκε και εφαρμόστηκε η «Τελική Λύση».
Δημιούργησαν τις τεχνικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές της προϋποθέσεις, οικοδομώντας το ανθρωπολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έγινε εφικτό το Άουσβιτς.
Όλα αυτά τα στοιχεία βρίσκονταν στην καρδιά του δυτικού πολιτισμού και αναπτύχθηκαν στην Ευρώπη του βιομηχανικού καπιταλισμού, κατά την
εποχή του κλασικού φιλελευθερισμού.
Ο Χίτλερ ασφαλώς δεν διάθετε, ως το 1941, ένα πολύ ξεκάθαρο σχέδιο για την εξόντωση των Εβραίων και η «Τελική Λύση» ήταν το προϊόν μιας διαρκούς αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο ριζοσπαστικό αντισημιτισμό και τις περιστάσεις του πολέμου.
Είναι αυτή η αλληλεπίδραση που θα γεννήσει τα στάδια, τις μορφές και τα μέσα του εκτοπισμού και της θανάτωσης των Εβραίων.
Ακόμα και δίχως κεντρικό σχέδιο, ωστόσο, ο εθνικοσοσιαλισμός είχε στη διάθεση του πολλά μοντέλα, που δεν δίστασε ν’ ακολουθήσει.
Από τη μία ήταν μοντέλα ιδεολογικά (ο ρατσισμός, ο ευγονισμός), πολιτικά (ο ιταλικός φασισμός) και ιστορικά (ο ιμπεριαλισμός κι η αποικιοκρατία),
από την άλλη μοντέλα τεχνολογικά και κοινωνικά (ο εξορθολογισμός των μορφών κυριαρχίας, ο ολοκληρωτικός πόλεμος, η σειριοποιημένη εξόντωση, κλπ.), που όλα τους πήγαζαν από το ευρωπαϊκόπολιτισμιακό πλαίσιο.
Από αυτή τη σκοπιά, η ιδιαιτερότητα της ιουδαιοκτονίας παίρνει λιγότερο τη μορφή ενός γεγονότος «χωρίς προηγούμενο» -δηλ., σύμφωνα με τον Ραούλ Χίλμπεργκ, ενός γεγονότος για το οποίο η ιστορία δεν προσφέρει κανένα συγκρίσιμο παράδειγμα, «ούτε ως προς τις διαστάσεις του ούτε ως προς τον οργανωμένο χαραχτήρα του» και περισσότερο τη μορφή
μιας μοναδικής σύνθεσης ενός πλατιού συνόλου τρόπωνκυριαρχίας και εξόντωσης, που είχαν ήδη δοκιμαστεί ξεχωριστά στην πορεία της νεότερης δυτικής ιστορίας.
Μιας σύνθεσης μοναδικής και, γι’ αυτό το λόγο, ριζικά και τρομερά νέας, σε σημείο που να είναι αδιανόητη και συχνά ακατάληπτη για τους συγκαιρινούς της.
Αυτή η συγχώνευση ιστορικών εμπειριών και μοντέλων αναφοράς, άλλοτε ανοιχτά διακηρυγμένων κι άλλοτε υπόγειων, ή ακόμα και ασυνείδητων,
αποκαλύπτει την ιστορική γενεαλογία του εθνικοσοσιαλισμού στην αναδρομική ματιά μας.
Μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι, αν υπήρξε πράγματι ένας γερμανικός Sonderweg, αυτόν δεν πρέπει να τον αναζητήσουμε στη διαδικασία εθνικής ενοποίησης κάτω από την πρωσική αυτοκρατορία, αλλά επί ναζιστικού καθεστώτος, από το 1933 και εξής: δεν αφορά τις ρίζες αλλά
την κατάληξη του ναζισμού.
..........................Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε, με τον τρόπο του Μπλοκ, ότι αν η
«Τελική Λύση» έφερε «οπωσδήποτε το πρωτότυπο αποτύπωμα ενός καιρού κι ενός περιβάλλοντος», ορισμένα από τα χαραχτηριστικά της είχαν εμφανιστεί ήδη σε άλλους καταχτητικούς πολέμους, σε άλλες εκστρατείες εξόντωσης, σε άλλα αντεπαναστατικά κύματα.
Αυτή η γενεαλογία, χρειάζεται να το ξαναπούμε, δεν πρέπει να εννοηθεί τελεολογικά.
Η παρατήρηση του Ροζέ Σαρτιέ για τη Γαλλική Επανάσταση, ότι αν κι έχει όντως ρίζες (διανοητικές, πολιτισμικές ή άλλες), «εντούτοις η καθαυτό
ιστορία της δεν βρίσκεται εγκλεισμένη εκεί», ισχύει εξίσου καλά και για το ναζισμό.
Αν η βιομηχανική εξόντωση προϋποθέτει το εργοστάσιο και την ορθολογική διοίκηση, αυτό δεν σημαίνει ότι απορρέει αναπότρεπτα από εκεί, ούτε ότι η καπιταλιστική επιχείρηση είναι ένα εν δυνάμει στρατόπεδο θανάτου ούτε ότι μέσα σε κάθε κρατικό λειτουργό καραδοκεί ένας Αιχμαν.
Αν η «Τελική Λύση» εκμεταλλεύτηκε τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας, κυρίως στη χημεία, κι αν ζήτησε τη συμβολή πολλών γιατρών, ανθρωπολόγων και ευγονιστών, αυτό αποκαλύπτει μεν τις καταστροφικές δυνατότητες της επιστήμης αλλά δεν εξισώνει την ιατρική με μια επιστήμη
θανάτου. Αν οι αποικιακές σφαγές πρωτοχρησιμοποίησαν κάποιες εξολοθρευτικές πρακτικές που θα βρουν την εφαρμογή τους και το ξεπέρασμα τους στο ναζισμό, αυτό δεν επικυρώνει ωστόσο μια σχέση αιτίας και αποτελέσματος ανάμεσα στα δύο αυτά πράγματα.
Όμως, αυτή η διαβεβαίωση δεν ακούγεται πολύ καθησυχαστική.
Τίποτα δεν αποκλείει, πράγματι, άλλες συνθέσεις, το ίδιο αν όχι περισσότερο καταστροφικές, να μπορέσουν να αποκρυσταλλωθούν στο μέλλον.
Οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι δείχνουν ότι ο Αντιδιαφωτισμός δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τις τεχνολογικές σφαγές.
Τόσο η ατομική βόμβα όσο και τα ναζιστικά στρατόπεδα εντάσσονται στη «διαδικασία του πολιτισμού», στο πλαίσιο της οποίας δεν αποτελούν μια αντίθετη τάση ή μια εκτροπή (όπως φαίνεται ότι πίστευε ο Νόρμπερτ Ηλίας, για τον οποίο η γενοκτονία των Εβραίων σημάδευε «μια οπισθοδρόμηση προς τη βαρβαρότητα και την αγριότητα των πρωτόγονων εποχών»), αλλά εκφράζουν μια από τις δυνατότητες της, μια από τις όψεις της, μια από τις πιθανές παρεκκλίσεις της.
Η απουσία αιτιότητας, από την άλλη, δεν σημαίνει ότι τα πάντα μπορεί να αναχθούν σε τυχαίες και καθαρά τυπικές ομοιότητες.
Οι αρχιτέκτονες των ναζιστικών στρατοπέδων συνειδητοποιούσαν πολύ καλά ότι έχτιζαν εργοστάσια θανάτουκαι ο Χίτλερ δεν έκρυβε ότι η κατάχτηση του Lebensraum ακολουθούσε το μοτίβο των αποικιακών πολέμων του 19ου αιώνα (κάτι που, στα μάτια του, τη δικαίωνε).
Ανάμεσα στις σφαγές του καταχτητικού ιμπεριαλισμού και την «Τελική Λύση» δεν υπάρχουν απλώς «φαινομενολογικές ομοιότητες» ή μακρινές αναλογίες. Υπάρχει μια ιστορική συνέχεια που κάνει τη φιλελεύθερη Ευρώπη ένα
εργαστήρι των βιαιοτήτων του 20ού αιώνα και το Αουσβιτς αυθεντικό προϊόν του δυτικού πολιτισμού.»
πηγή του άρθρου:
skartsilasotiris.blogspot.com
drive.google.com
