Φιλοσοφικοί Περίπατοι: Ο άνθρωπος που γίνεται θεός

Νόστιμον ήμαρ

Πριν μερικούς μήνες, γεννήθηκε στο Μεξικό το πρώτο μωρό στον κόσμο που φέρει DNA από τρεις διαφορετικούς ανθρώπους: το DNA του ζευγαριού και το DNA μιας δότριας ωαρίου.
Με αυτή τη νέα γενετική τεχνική ένα μικρό αγοράκι έχει τρεις βιολογικούς γονείς.

Η επαναστατική γενετική τεχνική εφαρμόστηκε ώστε το ζευγάρι να αποκτήσει ένα υγιές παιδί, απαλλαγμένο από το Leigh Syndrome, μια γενετική ασθένεια που έφερε η μητέρα στα γονίδιά της και που οδήγησε στο θάνατο τα δύο πρώτα παιδιά του ζευγαριού.

Η ιατρική διαδικασία έλαβε χώρα στο Μεξικό όπου το νομικό πλαίσιο είναι πιο χαλαρό όσον αφορά στις καινοτόμες γενετικές παρεμβάσεις.
Παρόμοια γενετική τεχνική εφαρμόστηκε στο Κίεβο της Ουκρανίας με αποτέλεσμα τη γέννηση ενός υγιούς μωρού στις 5 Ιανουαρίου 2017.
Η γέννηση του μωρού από τρία DNA έγινε ώστε να ξεπεραστούν τα προβλήματα γονιμότητας της μητέρας.
Όμως, πέρα από τους πιθανούς ιατρικούς κινδύνους η γενετική επανάσταση έρχεται αγκαζέ με εφιαλτικά σενάρια και σκληρά ηθικά διλήμματα σχετικά με την μελλοντική επίδραση της γενετικής τεχνολογίας στη ζωή και στον θάνατο.

Είναι προφανές ότι υπάρχουν σημαντικά φιλοσοφικά και ηθικά επιχειρήματα υπέρ της ραγδαίας ανάπτυξης της Γενετικής.
Πρώτον, φαίνεται να υπάρχει κάτι εγγενώς πολύτιμο στο να μαθαίνουμε πράγματα για τον κόσμο μέσα μας και γύρω μας.
Άρα ένα βασικό φιλοσοφικό επιχείρημα υπέρ της Γενετικής επανάστασης είναι ότι ξεκλειδώνει κάποια από τα μεγαλύτερα μυστήρια της φύσης και της ζωής (ίσως και του θανάτου μακροπρόθεσμα).
Δεύτερον, υπάρχει το ηθικό επιχείρημα, με ωφελιμιστική βάση (Utilitarianism), σύμφωνα με το οποίο, η επανάσταση της Γενετικής θα μειώσει τον πόνο από τις ασθένειες και τους θανάτους που μπορούν να προβλεφθούν/αποτραπούν και έτσι θα αυξήσει την γενική ευτυχία οδηγώντας σε μία σημαντικά πιο υγιή και χαρούμενη ζωή.

Από την άλλη, είναι αμέτρητα τα «Φρανκενστάιν» σενάρια, τα ηθικά ζητήματα αλλά και οι ταξικές διαφορές που μπορεί να επιφέρει η χρήση της γενετικής τεχνολογίας στον γενικό πληθυσμό.
Σκεφτείτε την περίπτωση κάποιοι πραγματικά πλούσιοι γονείς να έχουν πρόσβαση στο εμπορεύσιμο αγαθό των καλύτερων γονιδίων για το παιδί τους. Διότι μπορεί ο σχεδιασμός μωρών να μπει από το παράθυρο για σοβαρούς ιατρικούς σκοπούς, αλλά τελικά μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο απελευθερωμένη αγορά «γενετικών προϊόντων» όπου οι ταξικές ανισότητες θα είναι ριζικές όχι από την γέννα αλλά ήδη από την σύλληψη του εμβρύου!
Επίσης, ποια είναι αυτή η ηθική γραμμή που θα ορίζει πότε θα επιτρέπεται να παρέμβουμε στον «σχεδιασμό» ενός εμβρύου;
Αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει πρώτοι να απαντήσουν (και ήδη έχουν προσεγγίσει με μεγάλη σοβαρότητα) οι Φιλόσοφοι ανά τον κόσμο.

Με λίγα λόγια, η ανθρωπότητα έχει ήδη καταφέρει μια τεράστια γενετική επανάσταση, και είμαστε ακόμα στα πρώτα βήματα.
Ίσως, όμως, ήδη να βρισκόμαστε στον προθάλαμο ενός ιατρικού παράδεισου ή μιας ηθικής κόλασης.
Οι εξελίξεις τα λίγα επόμενα χρόνια θα είναι κατακλυσμιαίες και οι επιλογές μας ως είδος θα μας φανερώσουν εάν ο άνθρωπος είναι αρκετά ώριμος ώστε να παίξει τον ρόλο του θεού.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ το Σάββατο 10.6.2017
nostimonimar.gr

Ιγκόρ Στραβίνσκι: Ενας εφευρέτης μουσικής

Σαν σήμερα, 17 Ιουνίου 1882, γεννήθηκε ο Ιγκόρ Στραβίνσκι, ένας εφευρέτης της μουσικής.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Ιγκορ Στραβίνσκι ερωτήθηκε από ένα φρουρό των γαλλικών συνόρων τι επαγγελλόταν. «Είμαι εφευρέτης μουσικής» απάντησε.
Η απάντηση ήταν χαρακτηριστική του ρώσου συνθέτη: πεζή, βέβαιη και διόλου ρομαντική.
Ο Στραβίνσκι επίσης αρνούνταν επίμονα πως η έμπνευση ενός συνθέτη προέρχεται από κάποια θεϊκή παρέμβαση ­ η δική του έμπνευση προερχόταν από τις ανάγκες των επόμενων αναθέσεών του.

Με την ιδιόρρυθμη γοητεία του ο Στραβίνσκι προξενούσε έκπληξη και περιέργεια στον περίγυρό του.
Οι αντιθέσεις του προκαλούσαν δέος. Παρ’ όλη τη νευρικότητά του η ικανότητά του να ελκύει τους γύρω του ήταν χαρισματική.
Είχε πολλούς φίλους αλλά και κόλακες, οι βασικοί του φίλοι υπήρξαν οι συνθέτες Κλοντ Ντεμπυσί και Μορίς Ραβέλ, ο Πάμπλο Πικάσο, ο Βασλάβ Νιζίνσκι και ο Ζαν Κοκτό. Ο Στραβίνσκι στη ζωή του μετακινήθηκε πολύ, από τη Ρωσία όπου ζούσε ως το 1914 στην Ελβετία (1914-1920), ύστερα στη Γαλλία (1920-1939) και τέλος στις Ηνωμένες Πολιτείες (1939 ως τον θάνατό του). Σύμφωνα με τον ίδιο, σε κανένα από αυτά τα σπίτια δεν μπορούσε να ησυχάσει τη νύχτα αν δεν έκαιγε ένα φως έξω από την πόρτα του.
Με αυτόν τον τρόπο τον έπαιρνε ο ύπνος στην Αγία Πετρούπολη, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια.

Ο Ιγκορ Στραβίνσκι γεννήθηκε στο Οράνιενμπαουμ, κοντά στην Πετρούπολη. Ηταν ο τρίτος από του τέσσερις γιους των Αννα Κολοντόφσκι και Φιόντορ Ιγκνιάτιεβιτς Στραβίνσκι.
Ο πατέρας του ήταν η κύρια μπάσα φωνή της Αυτοκρατορικής Οπερας της Αγίας Πετρούπολης.
Η μουσική μόρφωση του Στραβίνσκι ξεκίνησε στο πλευρό του μεγάλου ρώσου συνθέτη Νικολάι Ρίμσκι Κόρσακοφ.
Κάτω από την επίβλεψή του ο νεαρός συνθέτης συνέθεσε τα πρώτα του ορχηστικά κομμάτια, μια συμφωνία και μια σουίτα.

Το 1908 ο Στραβίνσκι ταχυδρόμησε στον δάσκαλό του την παρτιτούρα ενός καινούργιου ορχηστικού κομματιού, τα «Πυροτεχνήματα».
Το πακέτο επιστράφηκε στον αποστολέα συνοδευόμενο από ένα σημείωμα. «Δεν παραδόθηκε λόγω θανάτου του αποδέκτη».
Η επίσημη εκπαίδευση του συνθέτη είχε λάβει τέλος.

Ανάμεσα στις πρώτες συνθέσεις του Στραβίνσκι, γραμμένες κάτω από το βλέμμα του μοναδικού του δασκάλου, και τις συνθέσεις ενός ώριμου άνδρα μεσολάβησαν περίπου εκατό δημιουργίες: συμφωνίες, κοντσέρτα, κομμάτια δωματίου, τραγούδια, σονάτες πιάνου, όπερες και κυρίως μπαλέτα.
Η επιρροή αυτών των δημιουργιών ήταν εμβριθής. Αμέσως μετά τον χαμό του δασκάλου του ο Ιγκορ Στραβίνσκι στράφηκε προς τη μουσική ψυχοσύνθεση των γάλλων ιμπρεσιονιστών Κλοντ Ντεμπυσί και Μορίς Ραβέλ, ενώ παράλληλα διατήρησε την εθνικιστική του αντίληψη.
Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα μουσικά κομμάτια «Πυροτεχνήματα», «Ο Φαύνος και η Βοσκοπούλα» και το μπαλέτο «Πουλί της Φωτιάς».

Η πρωτοτυπία του έργου «Πουλί της Φωτιάς», ως προς τα νέα μουσικά του στοιχεία που έδιναν έμφαση στους ανόμοιους και στακάτους ήχους, οδήγησε σε δύο νέες συνθέσεις για τα ρωσικά μπαλέτα Ντιάγκιλεφ, το μπαλέτο «Πετρούσκα» και το μπαλέτο «Ιεροτελεστία της Ανοιξης», τα οποία αποτέλεσαν ορόσημα της μουσικής του 20ού αιώνα. Με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Στραβίνσκι συνέθεσε την «Ιστορία του Στρατιώτη» και το «Τανγκό». Μεταξύ των δύο μεγάλων πολέμων, ο Ιγκορ Στραβίνσκι υπήρξε ο πιο σημαντικός μοντέρνος συνθέτης, κυρίως στη Γαλλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο συνθέτης πέθανε σε ηλικία ογδόντα οκτώ χρόνων, στο νεοαποκτηθέν διαμέρισμά του, στο νούμερο 920 της Πέμπτης Λεωφόρου της Νέας Υόρκης, από καρδιακή προσβολή.
Η κηδεία του έγινε στη Βενετία και όχι στη Νέα Υόρκη, στη «ρωσική γωνία» του νεκροταφείου του Σαν Μισέλ.
Ο συνθέτης εξέφραζε πάντα μια συμπάθεια προς την ιταλική πόλη, όπου πρωτοπαρουσιάστηκαν μερικές από τις πιο σημαντικές του δημιουργίες.
Στην ίδια γωνία βρίσκεται θαμμένος και ο ρώσος ιμπρεσάριος του μπαλέτου Σεργκέι Ντιάγκιλεφ, ο οποίος στις 29 Μαΐου του 1913 επιμελήθηκε την αρχική παραγωγή της «Ιεροτελεστίας της Ανοιξης», δίνοντας με αυτόν τον τρόπο την ευκαιρία στον Στραβίνσκι να μεγαλουργήσει.
imerodromos.gr