Στις περισσότερες χώρες, η ύπαρξη ενός πιστωτικού συστήματος* δεν είναι αμφιλεγόμενο. Οι προηγούμενες οικονομικές πληροφορίες χρησιμοποιούνται για να προβλέψουμε εάν τα άτομα θα πληρώσουν τα ενυπόθηκα δάνεια ή τους λογαριασμούς πιστωτικών καρτών στο μέλλον.
Η Κίνα όμως πηγαίνει την ιδέα αυτή μερικά βήματα πιο μακρυά. Η κινεζική κυβέρνηση δημιουργεί ένα παντοδύναμο σύστημα "κοινωνικής αξιολόγησης" το οποίο προορίζεται να αξιολογεί την αξιοπιστία του κάθε πολίτη.
Μέχρι το 2020, όλοι στην Κίνα θα εγγραφούν σε μια τεράστια εθνική βάση δεδομένων, η οποία θα συγκεντρώνει φορολογικές και κυβερνητικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων μικρών παραβάσεων της κυκλοφορίας, και θα εκδίδει έναν ενιαίο αριθμό που θα αφορά τον κάθε πολίτη.
Αυτό το σύστημα δεν έχει τεθεί ακόμη σε εφαρμογή. Προς το παρόν, η κυβέρνηση παρακολουθεί με ποιον τρόπο οκτώ κινεζικές εταιρείες εκδίδουν τα δικά τους αποτελέσματα "κοινωνικής αξιολόγησης" στο πλαίσιο εγκεκριμένων από το κράτος πιλοτικών σχεδίων.
Ένα από τα πιο γνωστά έργα είναι η Sesame Credit, η οικονομική πτέρυγα του Alibaba.
Με 400 εκατομμύρια χρήστες, η Alibaba είναι η μεγαλύτερη διαδικτυακή πλατφόρμα ηλεκτρονικών αγορών στον κόσμο. Χρησιμοποιεί τη μοναδική βάση δεδομένων για πληροφορίες που αφορούν τους καταναλωτές για να συγκεντρώσει βαθμολογίες "κοινωνικής αξιολόγησης"
Οι χρήστες ενθαρρύνονται να επιδεικνύουν τις καλές πιστωτικές τους βαθμολογίες σε φίλους, ακόμη και δυνητικούς συντρόφους. Η μεγαλύτερη υπηρεσία εύρεσης συντρόφου της Κίνας, η Baihe, συνεργάστηκε με το Sesame για να προωθήσει πελάτες με καλές πιστωτικές αποδόσεις, τοποθετώντας τους σε εμφανή σημεία στον ιστότοπο της εταιρείας.
"Η εμφάνιση ενός ατόμου είναι πολύ σημαντική", εξηγεί ο αντιπρόεδρος της Baihe, Zhuan Yirong. "Αλλά είναι πιο σημαντικό να είσαι σε θέση να ζήσεις. Η περιουσία του συντρόφου σου εγγυάται μια άνετη ζωή."
Όλο και περισσότεροι από 90 εκατομμύρια πελάτες της Baihe εμφανίζουν τα πιστωτικά τους αποτελέσματα στα προφίλ γνωριμιών τους, καταργώντας την ιδέα ότι ένα πιστωτικό αποτέλεσμα είναι ιδιωτικό θέμα.
Ωστόσο, η Sesame Credit δεν θα αποκαλύψει ακριβώς πώς υπολογίζει τα πιστωτικά αποτελέσματά της, εξηγώντας ότι είναι ένας "πολύπλοκος αλγόριθμος".
Η εταιρεία αρνήθηκε να δώσει συνέντευξη στο BBC, επικαλούμενη τις ανησυχίες της ότι η κυβέρνηση θα αρνιόταν να της χορηγήσει μόνιμη άδεια για την έκδοση πιστωτικών αποτελεσμάτων εάν συνεργαστεί με τα ξένα μέσα ενημέρωσης.
Αντ 'αυτού, ο εκπρόσωπός τους εξέδωσε δήλωση, απορρίπτοντας τις επίμονες φήμες ότι ο οργανισμός παρακολουθεί τη δραστηριότητα των μέσων κοινωνικών δικτύωσης των χρηστών κατά την αξιολόγηση της κοινωνικής τους βαθμολόγησης.
Τα Sesame Credit παρακολουθεί τις "οικονομικές και καταναλωτικές δραστηριότητες των χρηστών μας και τα στοιχεία που δημοσιεύονται σε πλατφόρμες κοινωνικών μέσων δεν επηρεάζει την προσωπική βαθμολογία στο σύστημα "Sesame Credit" των χρηστών μας", εξήγησε η εκπρόσωπος η Miranda Shek.
Το Sesame αξιολογεί τις διαδικτυακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές όσων χρησιμοποιούν το σύστημα πληρωμών της Alibaba, πέραν των στοιχείων που λαμβάνει από τους συνεργάτες της, συμπεριλαμβανομένης της υπηρεσίας ταξί Didi Kuaidi, αξιολογώντας εάν οι χρήστες ενοχλήθηκαν για να διευθετήσουν τις πληρωμές ταξί.
Αμφιλεγόμενα, η εταιρεία δεν κρύβει ότι αξιολογεί τους τύπους των προϊόντων που αγοράζουν οι αγοραστές στο διαδίκτυο.
"Κάποιος που παίζει βιντεοπαιχνίδια για 10 ώρες την ημέρα, για παράδειγμα, θα θεωρείται αδρανής και κάποιος που αγοράζει συχνά πάνες θα θεωρείται πιθανότατα γονέας, ο οποίος είναι πιο πιθανό να έχει αίσθημα ευθύνης" δήλωσε ο Li Yingyun, διευθυντής τεχνολογίας του Sesame στο Caixin, ένα κινεζικό περιοδικό, τον Φεβρουάριο.
Οι κινεζικές αρχές παρακολουθούν την πιλοτική διαδικασία πολύ προσεκτικά. Το κυβερνητικό σύστημα δεν θα είναι ακριβώς το ίδιο με τα ιδιωτικά συστήματα, αλλά οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι παίρνουν σίγουρα ιδέες από τους αλγορίθμους που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των ιδιωτικών έργων.
Ένα έγγραφο του μακροχρόνιου σχεδιασμού από την ελίτ του κρατικού συμβουλίου της Κίνας, εξηγεί ότι η κοινωνική πίστωση θα "σφυρηλατήσει ένα περιβάλλον κοινής γνώμης ότι η διατήρηση της εμπιστοσύνης είναι λαμπρή", προειδοποιώντας ότι το "νέο σύστημα θα ανταμείψει όσους αναφέρουν πράξεις παραβίασης της εμπιστοσύνης".
Λεπτομέρειες σχετικά με την εσωτερική λειτουργία του συστήματος είναι ασαφείς, αν και είναι σαφές ότι κάθε πολίτης και κινεζική οργάνωση θα βαθμολογείται. Ένας μακρύς κατάλογος ατόμων σε συγκεκριμένα επαγγέλματα θα αντιμετωπίσει ιδιαίτερο έλεγχο, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών, των λογιστών, των δημοσιογράφων και των ιατρών. Η ειδική λίστα περιλαμβάνει ακόμη κτηνιάτρους και ξεναγούς.
Μια εθνική βάση δεδομένων θα συγχωνεύσει μια μεγάλη ποικιλία πληροφοριών για κάθε πολίτη, αξιολογώντας εάν έχουν καταβληθεί φόροι, εάν έχουν πληρωθεί εισιτήρια κυκλοφορίας, αν τα ακαδημαϊκά πτυχία έχουν σωστά αποκτηθεί και αν οι γυναίκες έχουν πληροφορηθεί για των έλεγχο των γεννήσεων.
Οι επικριτές λένε ότι το σύστημα κοινωνικών πιστώσεων είναι «εφιαλτικό» και «οργουελικό». Ωστόσο, ορισμένοι πιστεύουν ότι χρειάζεται κάποιο είδος πιστωτικού συστήματος στην Κίνα.
"Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν σπίτια, αυτοκίνητα ή πιστωτικές κάρτες στην Κίνα, έτσι ώστε να μην υπάρχει η δυνατότητα μέτρησης αυτών των πληροφοριών", εξηγεί ο Wen Quan, ένας blogger που γράφει για την τεχνολογία και τη χρηματοδότηση.
"Η κεντρική τράπεζα έχει τα οικονομικά στοιχεία από 800 εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά μόνο 320 εκατομμύρια έχουν ένα παραδοσιακό πιστωτικό ιστορικό."
'Πολύ βολικό'
Τα πιστωτικά συστήματα δημιουργούν εμπιστοσύνη μεταξύ όλων των πολιτών, λέει η Wen Quan.
"Χωρίς ένα σύστημα σε εφαρμογή, ένας απατεώνας μπορεί να διαπράξει ένα έγκλημα σε ένα μέρος και στη συνέχεια να κάνει το ίδιο έγκλημα πάλι σε άλλο σημείο. Αλλά ένα πιστωτικό σύστημα που καταγράφει το παρελθόν των πολιτών σε ένα αρχείο θα οικοδομήσει μια καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία", επισημαίνει.
Σε μια μοντέρνα γειτονιά στο κέντρο του Πεκίνου, πολλοί ήταν ενθουσιασμένοι όταν ρωτήθηκαν για το σύστημα βαθμολόγησης "Sesame Credit", και έδειχναν με υπερηφάνεια τη βαθμολογία τους στα κινητά τους τηλέφωνα.
"Είναι πολύ βολικό," χαμογέλασε μια νέα γυναίκα. "Κλείσαμε ένα ξενοδοχείο χθες το βράδυ χρησιμοποιώντας την Sesame Credit και δεν χρειαζόταν να κάνουμε κατάθεση μετρητών."
Η Sesame προωθεί τα οφέλη των καταναλωτών από ένα καλό πιστωτικό αποτέλεσμα, όπως ένα διακεκριμένο προφίλ για εύρεση συντρόφου στο site εύρεσης συντρόφων Baihe, στις VIP κρατήσεις σε ξενοδοχεία και στις εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων. Ένα παιχνίδι κινητού τηλεφώνου που σχεδιάστηκε από την Sesame Credit ενθαρρύνει τους χρήστες να μαντέψουν εάν έχουν υψηλότερες ή χαμηλότερες βαθμολογίες από τους φίλους τους, ενθαρρύνοντας όλους να μοιράζονται ανοιχτά τις βαθμολογίες τους.
Αλλά λίγοι άνθρωποι φάνηκαν να καταλαβαίνουν ότι ένα κακό σκορ θα μπορούσε να τους βλάψει στο μέλλον, εμποδίζοντας τους να λάβουν ένα τραπεζικό δάνειο ή να υπογράψουν μια μίσθωση.
Και, ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι πολλοί δεν ήξεραν καν ότι βαθμολογούταν από την Sesame. Προς το παρόν, το πιλοτικό σύστημα βαθμολόγησης, είναι εθελοντικό, αν και είναι δύσκολο να παρακαμφθεί. Οι ηλεκτρονικές αγορές είναι ένα μέρος της ζωής στις σύγχρονες πόλεις της Κίνας και η ηλεκτρονική υπηρεσία οικονομικών πληρωμών της Alibaba είναι πανταχού παρούσα.
"Υπενθυμίζουμε επανειλημμένα στους πελάτες μας ότι η χρήση του Sesame Credit είναι εθελοντική", εξηγεί ο αντιπρόεδρος του site εύρεσης συντρόφου, Zhuan Yirong.
"Αλλά οι άνθρωποι ενδιαφέρονται πραγματικά για την εμπιστοσύνη και την ειλικρίνεια. Τα δεδομένα της Alibaba μπορούν να παρέχουν ένα είδος απόδειξης.. Δεν είναι 100% ακριβές, αλλά τουλάχιστον είναι ένα ακόμα φίλτρο για τους ανθρώπους να γνωρίζουν ο ένας τον άλλον καλύτερα."
Ίσως είναι καλό για όλους τους πολίτες να κατανοήσουν γρήγορα την έννοια της βαθμολογίας "κοινωνικής πίστης", ενόσω εξακολουθεί να είναι ακόμα εν μέρει προαιρετική. Μέσα σε πέντε χρόνια, το υποχρεωτικό σύστημα της κυβέρνησης θα κατατάξει τους πάντες όσους είναι μέσα στα σύνορα της Κίνας
*σύστημα πιστωτικής αξιολόγησης πελατών από τις Τράπεζες στο πλαίσιο χορήγησης δανείων
πηγή πληροφόρησης:bbc.com
