Λαμβάνουμε σημαντικές αποφάσεις κάθε μέρα – και συχνά βασιζόμαστε σε ειδικούς για να μας βοηθήσουν να αποφασίσουμε.
Καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με καταστάσεις για τις οποίες πρέπει να πάρουμε βαρυσήμαντες αποφάσεις, που πολλές φορές έχουν σημαντικές συνέπειες στη μετέπειτα ζωής μας και έχουμε στρατηγικές για να αντιμετωπίζουμε αυτές τις αποφάσεις.
Συζητάμε τα πράγματα με τους φίλους μας, ψάχνουμε στο Διαδίκτυο, ψάχνουμε σε βιβλία.
Αλλά ακόμα και στην εποχή της Google και του TripAdvisor και των Amazon Recommends, εξακολουθούν να είναι οι ειδικοί στους οποίους βασιζόμαστε περισσότερο - ειδικά όταν το διακύβευμα είναι μεγάλο και η απόφαση έχει πραγματικά μεγάλη σημασία σημασία.
Επειδή σε έναν κόσμο κατακλυσμού δεδομένων και ακραίας πολυπλοκότητας, πιστεύουμε ότι οι ειδικοί είναι πιο ικανοί να επεξεργαστούν τις πληροφορίες από ό,τι εμείς -- ότι είναι σε θέση να καταλήξουν σε καλύτερα συμπεράσματα από ό,τι θα μπορούσαμε να καταλήξουμε μόνοι μας.
Και σε μια εποχή 'οπως η σημερινή που υπάρχει τρομερή σύγχυση, νιώθουμε καθησυχασμένοι από τη σχεδόν γονεϊκή αυθεντία των εμπειρογνωμόνων που μας λένε τόσο ξεκάθαρα τι είναι αυτό που μπορούμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε.
Για το καλό της υγείας μας, του πλούτου μας, και για τη συλλογική ασφάλεια, είναι επιτακτική ανάγκη να κρατήσουμε τις ανεξάρτητες περιοχές λήψης αποφάσεων του μυαλού μας ενεργές.
Πιστεύω όμως ότι αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, ένα πρόβλημα με δυνητικά επικίνδυνες συνέπειες για εμάς ως κοινωνία, ως πολιτισμό και ως άτομα.
Δεν είναι ότι οι ειδικοί δεν έχουν συμβάλει μαζικά στον κόσμο - φυσικά και έχουν συμβάλει.
Το πρόβλημα έγκειται σε εμάς: έχουμε εθιστεί στους εμπειρογνώμονες.
Έχουμε εθιστεί στη βεβαιότητά τους,
στη σιγουριά τους,
στην οριστικότητά τους και στην πορεία έχουμε εκχωρήσει την ευθύνη μας, αντικαθιστώντας τη διάνοια και την ευφυΐα μας με τα υποτιθέμενα λόγια σοφίας τους.
Έχουμε παραδώσει τη δύναμή μας, ανταλλάσσοντας τη δυσφορία μας για την αβεβαιότητα με την ψευδαίσθηση της βεβαιότητας που παρέχουν.
Αυτό δεν είναι υπερβολή.
Σε ένα πρόσφατο πείραμα, μια ομάδα ενηλίκων σαρώθηκε ο εγκέφαλός τους σε ένα μηχάνημα μαγνητικής τομογραφίας, καθώς άκουγαν να μιλούν ειδικοί.
Τα αποτελέσματα ήταν αρκετά εκπληκτικά.
Καθώς άκουγαν τις φωνές των εμπειρογνωμόνων, τα ανεξάρτητα τμήματα λήψης αποφάσεων του εγκεφάλου τους απενεργοποιήθηκαν.
Στην κυριολεξία έπεσαν στο κενό.
Και άκουγαν ό,τι έλεγαν οι ειδικοί και ακολουθούσαν τις συμβουλές τους, άσχετα αν ήταν σωστές ή λανθασμένες!
Αλλά οι ειδικοί κάνουν λάθη.
Γνωρίζετε ότι μελέτες δείχνουν ότι οι γιατροί κάνουν λάθος διάγνωση τέσσερις φορές στις 10; Γνωρίζατε ότι αν υποβάλλετε μόνοι σας τις φορολογικές σας δηλώσεις, έχετε στατιστικά περισσότερες πιθανότητες να τις υποβάλλετε σωστά απ' ό,τι αν αναθέσετε σε έναν φορολογικό σύμβουλο να το κάνει για εσάς;
Για το καλό της υγείας μας, του πλούτου μας και της συλλογικής μας ασφάλειας, είναι επιτακτική ανάγκη να διατηρούμε ενεργοποιημένα τα ανεξάρτητα τμήματα λήψης αποφάσεων του εγκεφάλου μας.
Και το λέω αυτό ως οικονομολόγος που, τα τελευταία χρόνια, έχω επικεντρώσει την έρευνά μου στο τι είναι αυτό που σκεφτόμαστε και ποιον εμπιστευόμαστε και γιατί, αλλά επίσης - και έχω επίγνωση της ειρωνείας εδώ - ως εμπειρογνώμονας ο ίδιος, ως καθηγητής, ως κάποιος που συμβουλεύει πρωθυπουργούς,
επικεφαλής μεγάλων εταιρειών,
διεθνών οργανισμών, αλλά και ως εμπειρογνώμονας που πιστεύει ότι ο ρόλος των εμπειρογνωμόνων πρέπει να αλλάξει, ότι πρέπει να γίνουμε πιο ανοιχτόμυαλοι, πιο δημοκρατικοί και να είμαστε πιο ανοιχτοί σε ανθρώπους που επαναστατούν ενάντια στις απόψεις μας.
Προκειμένου λοιπόν να σας βοηθήσω να καταλάβετε από πού έρχομαι, επιτρέψτε μου να σας μεταφέρω στον κόσμο μου, τον κόσμο των εμπειρογνωμόνων.
Τώρα υπάρχουν, βέβαια, εξαιρέσεις, θαυμάσιες, ενισχυτικές για τον πολιτισμό εξαιρέσεις.
Αλλά αυτό που μου έδειξε η έρευνά μου είναι ότι οι ειδικοί τείνουν στο σύνολό τους να σχηματίζουν πολύ άκαμπτα στρατόπεδα, ότι μέσα σε αυτά τα στρατόπεδα αναδύεται μια κυρίαρχη προοπτική που συχνά αποσιωπά την αντιπολίτευση, ότι οι ειδικοί κινούνται με τους επικρατούντες ανέμους, συχνά λατρεύοντας τους δικούς τους γκουρού ως ήρωες.
Βλέπετε, μαθαίνουμε επίσης ότι οι ειδικοί βρίσκονται, διέπονται από τα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα της εποχής τους - είτε πρόκειται για τους γιατρούς στη βικτοριανή Αγγλία, ας πούμε, που έστελναν τις γυναίκες σε άσυλα επειδή εξέφραζαν σεξουαλική επιθυμία, είτε για τους ψυχιάτρους στις Ηνωμένες Πολιτείες που, μέχρι το 1973, κατηγοριοποιούσαν ακόμη την ομοφυλοφιλία ως ψυχική ασθένεια.
Και όλα αυτά σημαίνουν ότι τα παραδείγματα αργούν πάρα πολύ να αλλάξουν, ότι η πολυπλοκότητα και οι αποχρώσεις αγνοούνται και επίσης ότι το χρήμα μιλάει - γιατί όλοι έχουμε δει τα στοιχεία των φαρμακευτικών εταιρειών που χρηματοδοτούν μελέτες φαρμάκων, που αφήνουν βολικά απ' έξω τις χειρότερες παρενέργειές τους, ή μελέτες που χρηματοδοτούνται από εταιρείες τροφίμων για τα νέα τους προϊόντα, υπερτονίζοντας μαζικά τα οφέλη για την υγεία των προϊόντων που πρόκειται να βγάλουν στην αγορά.
Η μελέτη έδειξε ότι οι εταιρείες τροφίμων υπερβάλλουν συνήθως επτά φορές περισσότερο από μια ανεξάρτητη μελέτη.
Και πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι οι ειδικοί, φυσικά, κάνουν και λάθη.
Κάνουν λάθη κάθε μέρα - λάθη που γεννιούνται από απροσεξία.
Μια πρόσφατη μελέτη στο Archives of Surgery ανέφερε ότι χειρουργοί αφαιρούν υγιείς ωοθήκες,
χειρουργούν σε λάθος πλευρά του εγκεφάλου,
εκτελούν επεμβάσεις σε λάθος χέρι,
αγκώνα,
μάτι,
πόδι και επίσης λάθη που γεννιούνται από λάθη σκέψης.
Ένα συνηθισμένο λάθος σκέψης των ακτινολόγων, για παράδειγμα - όταν εξετάζουν αξονικές τομογραφίες - είναι ότι επηρεάζονται υπερβολικά από ό,τι έχει πει ο παραπέμποντας γιατρός ότι υποπτεύεται ότι είναι το πρόβλημα του ασθενούς.
Έτσι, εάν ένας ακτινολόγος εξετάζει τη σάρωση ενός ασθενούς με υποψία πνευμονίας, ας πούμε, αυτό που συμβαίνει είναι ότι, εάν δει στοιχεία πνευμονίας στη σάρωση, κυριολεκτικά σταματά να την εξετάζει -- χάνοντας έτσι τον όγκο που βρίσκεται τρεις ίντσες πιο κάτω στους πνεύμονες του ασθενούς.
Έχω μοιραστεί μαζί σας μέχρι στιγμής μερικές πληροφορίες για τον κόσμο των ειδικών.
Αυτές δεν είναι, φυσικά, οι μόνες γνώσεις που θα μπορούσα να μοιραστώ, αλλά ελπίζω να σας δώσουν μια σαφή αίσθηση τουλάχιστον του γιατί πρέπει να σταματήσουμε να τους υποκλινόμαστε, γιατί πρέπει να επαναστατήσουμε και γιατί πρέπει να ενεργοποιήσουμε τις ανεξάρτητες ικανότητές μας για λήψη αποφάσεων.
Αλλά πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό;
Λοιπόν, για χάρη του χρόνου, θέλω να επικεντρωθώ σε δύο μόνο στρατηγικές.
1. Πρώτον, πρέπει να είμαστε έτοιμοι και πρόθυμοι να αναμετρηθούμε με τους ειδικούς και να απαλλαγούμε από αυτή την αντίληψη ότι είναι σύγχρονοι απόστολοι.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποκτήσουμε διδακτορικό σε κάθε θέμα, θα ανακουφιστείτε όταν ακούσετε.
Σημαίνει όμως ότι πρέπει να επιμένουμε μπροστά στην αναπόφευκτη ενόχλησή τους όταν, για παράδειγμα, θέλουμε να μας εξηγήσουν τα πράγματα σε γλώσσα που μπορούμε πραγματικά να καταλάβουμε.
Γιατί, όταν έκανα μια εγχείρηση, ο γιατρός μου μού είπε: "Προσέξτε, κυρία Hertz, την υπερπυρεξία", ενώ θα μπορούσε εξίσου εύκολα να μου πει: "Προσέξτε τον υψηλό πυρετό". Βλέπετε, το να είσαι έτοιμος να τα βάλεις με τους ειδικούς σημαίνει επίσης να είσαι πρόθυμος να ψάξεις πίσω από τα γραφήματά τους,
τις εξισώσεις τους,
τις προβλέψεις τους,
τις προφητείες τους και να είσαι οπλισμένος με τις ερωτήσεις για να το κάνεις αυτό - ερωτήσεις όπως:
-. Ποιες είναι οι υποθέσεις που στηρίζουν αυτό;
-. Ποιες είναι οι αποδείξεις στις οποίες βασίζεται αυτό;
-. Σε τι επικεντρώθηκε η έρευνά σας;
-. Και τι αγνοήθηκε;
Πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι οι ειδικοί που δοκιμάζουν φάρμακα πριν αυτά κυκλοφορήσουν στην αγορά συνήθως δοκιμάζουν φάρμακα πρώτα, κυρίως σε αρσενικά ζώα και στη συνέχεια, κυρίως σε άνδρες.
Φαίνεται ότι κατά κάποιο τρόπο έχουν παραβλέψει το γεγονός ότι πάνω από τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό είναι γυναίκες και αποδεικνύεται ότι πολλά από αυτά τα φάρμακα δεν λειτουργούν τόσο καλά στις γυναίκες όσο στους άνδρες - και τα φάρμακα που λειτουργούν καλά λειτουργούν τόσο καλά που είναι ενεργά επιβλαβή για τις γυναίκες.
Το να είσαι επαναστάτης σημαίνει να αναγνωρίζεις ότι οι υποθέσεις των ειδικών και οι μεθοδολογίες τους μπορεί εύκολα να είναι λανθασμένες.
2. Δεύτερον, πρέπει να δημιουργήσουμε το χώρο για αυτό που ονομάζω "διαχειριζόμενη διαφωνία".
Αν θέλουμε να αλλάξουμε παραδείγματα,
αν θέλουμε να κάνουμε τομές,
αν θέλουμε να καταστρέψουμε μύθους,
πρέπει να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον στο οποίο οι ιδέες των ειδικών θα μάχονται μεταξύ τους, στο οποίο θα φέρνουμε νέες,
διαφορετικές,
ασύμφωνες,
αιρετικές απόψεις στη συζήτηση,
χωρίς φόβο, γνωρίζοντας ότι η πρόοδος προκύπτει όχι μόνο από τη δημιουργία ιδεών, αλλά και από την καταστροφή τους και επίσης, από τη γνώση πως η πρόοδος προκύπτει και όταν περιτριγυριζόμεθα από διαφορετικές,
ασύμφωνες,
αιρετικές απόψεις.
Όλες οι έρευνες μάς δείχνουν πλέον ότι αυτό μας κάνει πραγματικά πιο έξυπνους.
Η ενθάρρυνση της διαφωνίας είναι μια επαναστατική ιδέα, επειδή αντιτίθεται στα ίδια μας τα ένστικτα, τα οποία είναι να περιβάλλουμε τον εαυτό μας με απόψεις και συμβουλές που ήδη πιστεύουμε ή θέλουμε να είναι αληθινές.
Και γι' αυτό μιλάω για την ανάγκη να διαχειριζόμαστε ενεργά τη διαφωνία.
Η διαχείριση της διαφωνίας έχει να κάνει με την αναγνώριση της αξίας της διαφωνίας, της διχόνοιας και της διαφορετικότητας.
Αλλά πρέπει να πάμε ακόμη παραπέρα.
Πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε ριζικά το ποιοι είναι οι εμπειρογνώμονες.
Η συμβατική αντίληψη είναι ότι οι εμπειρογνώμονες είναι άτομα με ανώτερα πτυχία, φανταχτερούς τίτλους,
διπλώματα,
βιβλία με μπεστ-σέλερ - άτομα υψηλού κύρους.
Φανταστείτε όμως να πετάγαμε στα σκουπίδια αυτή την έννοια της εμπειρογνωμοσύνης ως κάποιου είδους ελίτ και να υιοθετούσαμε την έννοια της εκδημοκρατισμένης εμπειρογνωμοσύνης - σύμφωνα με την οποία η εμπειρογνωμοσύνη δεν είναι μόνο προνόμιο των χειρουργών και των διευθύνοντων συμβούλων, αλλά και της πωλήτριας - ναι.
Η Best Buy, η εταιρεία ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης, βάζει όλους τους υπαλλήλους της -- τις καθαρίστριες,
τις πωλήτριες,
τους ανθρώπους στο back office,
όχι μόνο την ομάδα προβλέψεων -- να βάζουν στοιχήματα,
ναι στοιχήματα,
για πράγματα όπως το αν ένα προϊόν θα πουλήσει καλά πριν από τα Χριστούγεννα,
για το αν οι νέες ιδέες των πελατών θα γίνουν ή θα πρέπει να γίνουν αποδεκτές από την εταιρεία,
για το αν ένα έργο θα ολοκληρωθεί εγκαίρως.
Αξιοποιώντας και υιοθετώντας την τεχνογνωσία εντός της εταιρείας, η Best Buy μπόρεσε να ανακαλύψει, για παράδειγμα, ότι το κατάστημα που επρόκειτο να ανοίξει στην Κίνα - το μεγάλο, μεγαλοπρεπές κατάστημα - δεν επρόκειτο να ανοίξει εγκαίρως.
Διότι όταν ζήτησε από το προσωπικό της, από όλο το προσωπικό της, να βάλουν τα στοιχήματά τους για το αν πίστευαν ότι το κατάστημα θα άνοιγε εγκαίρως ή όχι, μια ομάδα από το οικονομικό τμήμα έβαλε όλες τις μάρκες της στο ότι αυτό δεν θα συνέβαινε.
Αποδείχθηκε ότι γνώριζαν, όπως κανείς άλλος στην εταιρεία, ένα τεχνολογικό σφάλμα που ούτε οι ειδικοί σε θέματα προβλέψεων, ούτε οι ειδικοί στην Κίνα, δεν γνώριζαν καν.
Οι στρατηγικές που συζήτησα απόψε, είναι στρατηγικές που νομίζω ότι θα μας εξυπηρετήσουν όλους, καθώς προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις αυτών των πολύ συγκεχυμένων, πολύπλοκων και δύσκολων καιρών.
Διότι αν διατηρήσουμε ενεργοποιημένο το ανεξάρτητο τμήμα του εγκεφάλου μας που λαμβάνει αποφάσεις,
αν αμφισβητούμε τους εμπειρογνώμονες,
αν είμαστε σκεπτικιστές,
αν μεταβιβάζουμε την εξουσία,
αν είμαστε επαναστατικοί, αλλά και αν γίνουμε πολύ πιο άνετοι με τις αποχρώσεις,
την αβεβαιότητα και την αμφιβολία, και αν επιτρέψουμε στους εμπειρογνώμονές μας να εκφράζονται χρησιμοποιώντας και αυτούς τους όρους,
θα προετοιμαστούμε πολύ καλύτερα για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Γιατί τώρα, περισσότερο από ποτέ, δεν είναι η ώρα να ακολουθούμε τυφλά,
να αποδεχόμαστε τυφλά,
να εμπιστευόμαστε τυφλά.
Τώρα είναι η ώρα να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο με ορθάνοιχτα μάτια - ναι, χρησιμοποιώντας εμπειρογνώμονες για να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τα πράγματα, σίγουρα - δεν θέλω να μείνω εντελώς χωρίς δουλειά εδώ - αλλά έχοντας επίγνωση των περιορισμών τους και, φυσικά, και των δικών μας.
Σας ευχαριστώ. - Noreena Hertz
μετάφραση κείμενο και επιμέλεια κειμένου:ntina
ποια είναι η Noreena Hertz
Η Noreena Hertz είναι Αγγλίδα ακαδημαϊκός,
οικονομολόγος και συγγραφέας, και έχει παρουσιάσει την εκπομπή της, "MegaHertz: London Calling", στο κανάλι Insight του Sirius XM από τις 28 Αυγούστου 2017.
Από το 2014 είναι επίτιμη καθηγήτρια στο UCL Institute for Global Prosperity του University College του Λονδίνου.
Λειτουργεί επίσης ως επικεφαλής ανταποκρίτρια του Sirius XM για την Ευρώπη.
To 2016 εντάχθηκε στο ITV News ως οικονομική συντάκτρια.
Το 2001 η εφημερίδα The Guardian τη χαρακτήρισε "μία από τις κορυφαίες νέες στοχαστές στον κόσμο"
Τον Σεπτέμβριο του 2013 η Noreena Hertz βρέθηκε στο εξώφυλλο του περιοδικού Newsweek
Το περιοδικό Fast Company την έχει χαρακτηρίσει "μία από τις σημαντικότερες οικονομολόγους στη διεθνή σκηνή" και παρατήρησε: "Για περισσότερες από δύο δεκαετίες οι οικονομικές προβλέψεις της ήταν ακριβείς και μπροστά από την εποχή της"
Η ίδια περιγράφει τον εαυτό της ως "μια ακαδημαϊκή που διεξάγει εκστρατείες"
Η ομιλία αυτή της Noreena Hertz δόθηκε τον Αύγουστο του 2013
https://en.wikipedia.org/wiki/Noreena_Hertz
