Συνομιλήσαμε με την Eulalia Peris, την εμπειρογνώμονα σε θέματα περιβαλλοντικού θορύβου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος- European Environment Agency EEA, για τα βασικά πορίσματα της έκθεσης του EEA «Environmental noise in Europe — 2020» (Περιβαλλοντικός θόρυβος στην Ευρώπη — 2020), η οποία δημοσιεύτηκε στις αρχές Νοεμβρίου του 2020
Ποια είναι τα κύρια συμπεράσματα της δεύτερης έκθεσης για τον περιβαλλοντικό θόρυβο που δημοσίευσε ο ΕΟΠ;
Σύμφωνα με την έκθεση, ο περιβαλλοντικός θόρυβος, και ιδίως ο θόρυβος από την οδική κυκλοφορία, εξακολουθεί να αποτελεί μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα που επηρεάζει την υγεία και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ευρώπη. Το 20% του πληθυσμού της Ευρώπης εκτίθεται μακροχρόνια σε επίπεδα θορύβου που είναι επιβλαβή για την υγεία του. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερα από 100 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη. Σύμφωνα, επίσης, με τα στοιχεία δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της πολιτικής για τον περιβαλλοντικό θόρυβο. Πράγματι, με βάση τις προβλέψεις μας, είναι απίθανο ο αριθμός των ατόμων που εκτίθενται σε θόρυβο να μειωθεί σημαντικά στο μέλλον λόγω της αστικής ανάπτυξης και της αυξημένης ζήτησης για μεταφορές.
Ποιες είναι οι συγκεκριμένες επιπτώσεις στην υγεία; Πόσο μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η ηχορύπανση σε σύγκριση με την ατμοσφαιρική ρύπανση;
Η μακροχρόνια έκθεση στον θόρυβο μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπτώσεις στην υγεία, συμπεριλαμβανομένης της ενόχλησης, των διαταραχών ύπνου, των αρνητικών επιπτώσεων στο καρδιαγγειακό και στο μεταβολικό σύστημα, καθώς και της γνωστικής δυσλειτουργίας των παιδιών. Με βάση τα τρέχοντα στοιχεία, εκτιμούμε ότι ο περιβαλλοντικός θόρυβος συμβάλλει στην εμφάνιση 48.000 νέων περιπτώσεων ισχαιμικής καρδιοπάθειας ετησίως καθώς και 12.000 πρόωρων θανάτων. Επιπλέον, εκτιμούμε ότι 22 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνια υψηλή ενόχληση και 6,5 εκατομμύρια υποφέρουν από χρόνια σοβαρή διαταραχή ύπνου. Εξαιτίας του θορύβου των αεροσκαφών, εκτιμούμε ότι 12.500 παιδιά σχολικής ηλικίας παρουσιάζουν αναγνωστική ανεπάρκεια στο σχολείο.
Πολλά άτομα δεν συνειδητοποιούν ότι η ηχορύπανση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα το οποίο επηρεάζει την υγεία των ανθρώπων γενικότερα, αλλά και τη δική τους υγεία. Βέβαια, πολύ μεγαλύτερος αριθμός πρόωρων θανάτων συνδέεται με την ατμοσφαιρική ρύπανση από ό,τι με τον θόρυβο. Ωστόσο, ο θόρυβος φαίνεται να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στους δείκτες που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής και την ψυχική υγεία. Πράγματι, σύμφωνα με ευρήματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο θόρυβος αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη περιβαλλοντική αιτία προβλημάτων υγείας, αμέσως μετά τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης (αιωρούμενα σωματίδια).
Η έκθεση επισημαίνει επίσης προβλήματα ως προς την εφαρμογή της οδηγίας της ΕΕ για τον περιβαλλοντικό θόρυβο. Ποια είναι αυτά τα προβλήματα;
Σε ορισμένες χώρες, εξακολουθεί να μην υπάρχει μεγάλο ποσοστό δεδομένων σε σχέση με τους χάρτες θορύβου και τα σχέδια δράσης. Τα προβλήματα θορύβου δεν μπορούν να αξιολογηθούν και να αντιμετωπιστούν καταλλήλως εάν οι χώρες, οι περιφέρειες και οι πόλεις δεν εκπονούν τους χάρτες θορύβου ή τα σχέδια δράσης που απαιτούνται από την οδηγία.
Πώς μπορεί να διασφαλίσει ο ΕΟΠ ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής και το κοινό έχουν επίγνωση της περιβαλλοντικής ηχορύπανσης;
Ο ΕΟΠ είναι αρμόδιος για τη συγκέντρωση όλων των πληροφοριών που υποβάλλουν οι χώρες στο πλαίσιο της οδηγίας για τον περιβαλλοντικό θόρυβο. Οι τρέχουσες γνώσεις σχετικά με τις πηγές θορύβου και την έκθεση του πληθυσμού στην Ευρώπη βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην εν λόγω βάση δεδομένων. Εκπονούμε σειρά εκθέσεων και αξιολογήσεων με βάση τα στοιχεία αυτά, οι οποίες συμβάλλουν στην παρακολούθηση της προόδου που έχει σημειωθεί ως προς την επίτευξη των στόχων σχετικά με την ηχορύπανση και μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ανάπτυξη μελλοντικών περιβαλλοντικών προγραμμάτων δράσης. Εκτός από την πρόσφατα δημοσιευθείσα έκθεση για τον περιβαλλοντικό θόρυβο στην Ευρώπη, ο ΕΟΠ έχει εκπονήσει κατά το παρελθόν αρκετές εκθέσεις σχετικά με τον θόρυβο, όπως οι εξής: «Quiet areas in Europe — The environment unaffected by noise pollution» (2016) (Οι ήσυχες περιοχές στην Ευρώπη — Το περιβάλλον ανεπηρέαστο από την ηχορύπανση), «Unequal exposure and unequal impacts: Social vulnerability to air pollution, noise and extreme temperatures in Europe» (2018) (Άνιση έκθεση και άνισες επιπτώσεις: Κοινωνική ευαλωτότητα στην ατμοσφαιρική ρύπανση, τον θόρυβο και τις ακραίες θερμοκρασίες στην Ευρώπη). Τα άτομα μπορούν επίσης να ελέγχουν τις πληροφορίες σχετικά με την ηχορύπανση μέσω του απεικονιστή δεδομένων για τον θόρυβο ή μέσω των ενημερωτικών δελτίων για τον θόρυβο ανά χώρα του ΕΟΠ.
Ποιες δράσεις αναλαμβάνει η ΕΕ για την περαιτέρω αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος;
Οι χώρες, οι περιφέρειες και οι πόλεις λαμβάνουν διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων θορύβου. Τέτοια παραδείγματα είναι η τοποθέτηση ασφάλτου χαμηλής στάθμης θορύβου στο οδικό δίκτυο, η χρήση αθόρυβων ελαστικών σε οχήματα δημόσιων μεταφορών, η δημιουργία περισσότερων υποδομών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα στις πόλεις, η προώθηση της ενεργητικής μετακίνησης, όπως το περπάτημα ή η ποδηλασία, η πεζοδρόμηση των δρόμων, κ.λπ. Ένας σημαντικός αριθμός πόλεων και περιφερειών έχουν επίσης θεσπίσει τις λεγόμενες ήσυχες περιοχές, στις οποίες οι κάτοικοι μπορούν να αποδράσουν από τον θόρυβο της πόλης. Πρόκειται στην πλειονότητά τους για χώρους πρασίνου, όπως πάρκα ή προστατευόμενες φυσικές περιοχές.
Πολλά από τα μέτρα αυτά έχουν επίσης αποδειχθεί επωφελή για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Θεωρούμε ότι ένας τρόπος για να αυξηθεί ο αντίκτυπος των μέτρων μείωσης του θορύβου με παράλληλη βελτιστοποίηση του κόστους και των προσπαθειών θα μπορούσε να είναι ο σχεδιασμός συνδυασμένων στρατηγικών για τη μείωση του θορύβου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εξαιτίας της κυκλοφορίας. Εάν δεν εφαρμοστούν μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων θορύβου, είναι απίθανο να σημειωθεί στο μέλλον σημαντική μείωση του αριθμού των ατόμων που εκτίθενται σε θόρυβο λόγω της αστικής ανάπτυξης και της αυξημένης ζήτησης για μεταφορές. Είναι πιθανότερο να επιτευχθεί σημαντική μείωση του αριθμού των ατόμων που εκτίθενται σε επιβλαβή επίπεδα θορύβου με τη λήψη όχι μόνο μεμονωμένων μέτρων, αλλά συνδυασμού διαφορετικών μέτρων, μεταξύ άλλων τεχνολογικών βελτιώσεων, φιλόδοξων πολιτικών για τον θόρυβο, βελτίωσης του αστικού σχεδιασμού και σχεδιασμού των υποδομών, καθώς και αλλαγών στη συμπεριφορά των ανθρώπων.
Eulalia Peris
Εμπειρογνώμονας του ΕΟΠ σε θέματα περιβαλλοντικού θορύβου
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο τεύχος Μαρτίου 2020 του ενημερωτικού δελτίου του ΕΟΠ 01/2020
πηγή: eea.europa.eu
