Μία από τις χειρότερες καταιγίδες που έπληξε ποτέ την Αθήνα και τον Πειραιά ήταν αυτή στις 5 και 6 Νοεμβρίου του 1961.
44 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους 300 τραυματίστηκαν ενώ 3700 έμειναν άστεγοι μετά από τις έντονες βροχές οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα...
να ξεχιλίσει ο Κηφισός ποταμός με αποτέλεσμα τα Λιόσια το Περιστέρι το Μπουρνάζι και το Μοσχάτο να γίνουν μία στάμπα λάσπης στον χάρτη της Αττικής.
Η ξαφνική νεροποντή φέρνει την καταστροφή αφού χείμαροι νερού προερχόμενοι από την Πάρνηθα πιάνουν τον κόσμο στον ύπνο και ισοπεδώνουν τα πάντα στο πέρασμα τους.
Το πρωί της Δευτέρας 6/11/1961 η μανία των στοιχείων της φύσης είχε κοπάσει και 1500 στρατιώτες με 600 χωροφύλακες παίρνουν μέρος στην προσπάθεια διάσωσης ανθρώπων. Οι άστεγοι φιλοξενήθηκαν σε δημόσια σχολεία της περιοχής. Η μετεωρολογική υπηρεσία του Υπουργείου Αεροπορίας χαρακτήρισε την καταιγίδα κυκλώνα ασυνήθους σφοδρότητας η οποία προήλθε απο το Ιόνιο πέλαγος με ανέμους που έφταναν τους 50 κόμβους σε ορισμένα σημεία.
Ο κατακλυσμός μετέβαλε τις προκυμαίες του Πειραιά σε μία νέα θάλασσα ενώ ολόκληρες περιοχές του κέντρου των Αθηνών μεταβλήθηκαν σε λιμνοθάλασσες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΜΥ στην Ν. Φιλαδέλφεια μέσα σε 8 ώρες έπεσαν 114mm βροχής.
meteo-news.gr
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
meteoclub.gr
Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε την μεγαλύτερη καιρική καταστροφή που έχει γίνει στο λεκανοπέδιο αλλά και εκτός.
Πρόκειται για την πιο ισχυρή θεομηνία που έχει πλήξει την Αθήνα στα χρονικά και έχει καταγραφεί από την Μετεωρολογική Υπηρεσία στης Ελλάδας. Τα φαινόμενα ήταν τόσο έντονα και συνεχίζονταν επί 10 ολόκληρες ώρες προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές συγκρινόμενες με αυτές ενός τυφώνα καθώς είχαμε και καταστροφές του εδάφους.
Ας δούμε πιο αναλυτικά....
Η
νύχτα της Κυριακής 5/11/1961 προς τη Δευτέρα 6/11/1961 θα μείνει στα χρονικά της πρωτεύουσας ως μία από τις πιο τραγικές και καταστροφικές εκ' αιτίας της πρωτοφανούς κακοκαιρίας που έπληξε την Αττική.
Άγρια νεροποντή ξέσπασε στις 11:30 μ.μ μετρεπόμενη σε ισχυρή θύελλα μέσα σε 1ώρα συνοδευόμενη συνέχεια με χαλάζι μεγέθους μέχρι και καρυδιού μετατρέποντας την Αθήνα σε μία απέραντη λιμνοθάλασσα.
Κύριο χαρακτηριστικό της θεομηνίας ήταν τόσο η διάρκεια όσο και η ένταση , αποτέλεσμα της οποία ήταν ,
μέσα σε τρεις ώρες οι τεράστιοι όγκοι νερού των ποταμών Κηφισού και Ιλισσού να έχουν κατακλύσει τις Δυτικές και Βορειοδυτικές χαμηλές περιοχές της πρωτεύουσας.
Τεράστιες ζημιές προκλήθηκαν στις περιοχές :
- Μπουρνάζι
- Νέα Λιόσια
- Νέα Σφαγεία Αθηνών
- Θησείο
- Αιγάλεω
- Μοσχάτο
- Νέο Φάληρο
- Κοκκινιά
και
- Άγιος Ιωάννης Ρέντη Πειραιώς.
Στην οδό Πειραιώς το νερό έφτασε σε ύψος τα 2 μέτρα ενώ προκάλεσε σημαντική καταστροφή στη γέφυρα που βρίσκεται επί της οδού ενώ στο κέντρο της Αθήνας πολλές οδοί όπως:
- Κοραή
- Σίνα
- Ομήρου
- Βουκουρεστίου
- Πατησίων
- Αλεξάνδρας
- Συγγρού
Είχαν μεταβληθεί σε ορμητικούς χειμάρρους.
Το αποτέλεσμα της θεομηνίας αυτής που για την πρωτεύουσα θύμιζε τη μεγάλη πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου στις 14/11/1896 ήταν να καταρρεύσουν 400 σπίτια να μείνουν άστεγες πάνω από 500 οικογένειες και να πλημμυρίσουν πάνω από 4.000 σπίτια.
Σύμφωνα με στοιχεία από εφημερίδες της εποχής οι υλικές ζημιές που προκάλεσε ο κυκλώνας ήταν οι μεγαλύτερες της 50ετίας.
Εντός ελάχιστου χρονικού διαστήματος οι κεντρικές οδοί της πόλης , οι μεγάλες αρτηρίες και οι δύο μεγάλοι χείμαρροι, Κηφισός και Ιλισός κατακλύσθηκαν από τα νερά τα οποία παρέσυραν στο πέρασμά τους κάθε είδους αντικείμενο.
Ειδικά στον Κηφισό λόγω του μεγάλου όγκου των υλικών, που μεταφέρονταν από τα ορμητικά νερά, έφραξε σε πολλά σημεία της κοίτης και των γεφυρώσεων, με αποτέλεσμα
να ανυψωθούν τα νερά πλημμυρίζοντας όλες τις χαμηλές περιοχές, κατακλύζοντας ολόκληρες κατοικημένες περιοχές. Μάλιστα για να διευκολυνθεί η όσο δυνατόν ταχύτερη ροή των συγκεκριμένων υδάτων προς την Θάλασσα, πραγματοποιήθηκε η εκτέλεση ορισμένων τομών κατά πλάτος
της λεωφόρου Φαλήρου. Ανάλογης φύσεως μέτρα λήφθησαν και σε άλλες περιοχές όπως
στο Μπουρνάζι, στο Αιγάλεω, στα Ν.Λιόσια κ.τ.λ.
Ας δούμε τώρα τα βροχομετρικά στοιχεία τότε:
ΣΤΑΘΜΟΣ
ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΕ 24h
Δεκέλεια
175.10(mm)
Ανάβρυτα
63.00(mm)
Πειραιάς
41.00(mm)
Ελευσίνα
21.60(mm)
Νέα Φιλαδέλφεια
115.60(mm)
Αθήνα Κέντρο
79.40(mm)
Καλάβρυτα
56.60(mm)
Ανάλυση κακοκαιρίας
Το συγκεκριμένο κυκλωνικό σύστημα
σχηματίστηκε στη Νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου, πέρα από τη Μήλο, και προήλθε από την σύγκρουση σφοδρού ψυχρού ρεύματος (κατάλοιπο μιας θύελλας από την Ιταλία) με
ισχυρό θερμό ρεύμα από τα Αφρικανικά παράλια.
Η σύγκρουση των 2 ρευμάτων προκάλεσε
στροβιλισμό που μετακινήθηκε με αφάνταστη ορμή στο Σαρωνικό, για να ξεσπάσει προς την Αθήνα.
Από εκεί
ανεστράφη προς την Εύβοια, όπου προκάλεσε μεγάλες καταστροφές, πέρασε από την Αιτωλοακαρνανία και κατευθύνθηκε προς την Ήπειρο , όπου και διαλύθηκε.
40 ανθρώπινες ζωές χάθηκαν σε αυτή την τρομακτική θεομηνία που έπληξε με πρωταφανή σφοδρότητα το λεκανοπέδιο, που ευχόμαστε να μην την αντικρίσει ξανά .
Η δύναμη της φύσης φάνηκε για μία ακόμη φορά.
Τέτοια περιστατικά συμβαίνουν περίπου κάθε 50 χρόνια δηλαδή έχουν στατιστική εμφάνιση ανά 50χρόνια.
Σύμφωνα με τούτο το 2011 είναι η χρονιά που φαίνεται πιο επικίνδυνη γι αυτό.
Βέβαια αυτό είναι μόνο μία μαθηματική προσέγγιση που οπωσδήποτε δεν πρέπει να ληφθεί υπ'όψην διότι βασίζεται σε στατιστικούς τύπους και όχι εξισωτικούς.
Επιμέλεια Σωτήρης Σιδέρης (ΖΕΥΣ)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Η μητέρα όλων των καταιγίδων ,σύμφωνα με πολλούς, ήταν αυτή της 2ας Νοεμβρίου του 1977 που έπληξε την Αθήνα και τον Πειραιά.Περισσότερο επλήγησαν περιοχές του Πειραιά όπου σημειώθηκαν βιβλικές καταστροφές. Η φοβερή νεροποντή κράτησε από τις 6 το απόγευμα έως λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Σε πολλές συνοικίες πλημμύρισαν καταστήματα και αναρίθμητα υπόγεια και ισόγεια.
Από τα νερά αποκλείσθηκαν ολόκληρες περιοχές όπως το Νέο Φάληρο οι Τζιτζιφιές και ο Ταύρος ενώ μεγάλες πλημμύρες σημειώθηκαν και στο Περιστέρι. Στο Μοσχάτο χρειάστηκε η βοήθεια του στρατού για να σωθούν χιλιάδες αποκλεισμένοι. Το ύψος του νερού σε πολλούς δρόμους ξεπέρασε και τα δύο μέτρα ενώ για πολλές ώρες η κυκλοφορία στον δρόμο που ένωνε την Αθήνα με τον Πειραιά (Πειραιώς) είχε διακοπεί.
Κεραυνοί κατέστρεψαν τα τηλεπικοινωνιακά κέντρα της αμέσου δράσεως στον Λυκαβηττό και της αμέσου επεμβάσεως στην Πάρνηθα.Συνολικά τα θύματα που άφησε πίσω της η σφοδρή κακοκαιρία έφτασαν τα 36 ενώ μόνο στην Αθήνα 972 υπόγεια πλημμύρισαν και 100 αυτοκίνητα παρασύρθηκαν από τα ορμητικά νερά.Στην Ν. Φιλαδέλφεια η ένταση της βροχής έφτασε τα 61mm σε 12 ώρες.
meteo-news.gr
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
 |
| Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» 04-11-1977 |
meteoclub.gr
Τετάρτη 2 Νοέμβριου 1977, ώρα 19:00 και η πρωτεύουσα έκλεισε ραντεβού θανάτου με την καιρική της ιστορία.
Κάποιος αυστηρός κριτής των πάντων , που θα επιχειρούσε να βάλει την φύση σε «καλούπια», θα μπορούσε να θεωρήσει ότι η Αθήνα θα έπρεπε να το περιμένει.
Αφενός, γιατί η περίοδος επαναφοράς υπερκαταιγίδων τέτοιου μεγέθους κυμαίνεται μεταξύ 15 και 20 ετών (και είχαν περάσει 16 χρόνια από την συμφορά της 05-06/11/1961), αφετέρου, γιατί η ιστορική αυτή καταιγίδα έλαβε χώρα στην εποχή της και δη στο διάστημα 20 Οκτωβρίου – 20 Νοεμβρίου που είναι και το πιο «επικίνδυνο».-Εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» , 04-11-1977
Μολονότι η καταιγίδα ήρθε «στην ώρα της», τίποτα στην δεν έμοιαζε να την περιμένει.
Η ανοχύρωτη στις πλημμύρες Αθήνα του 1977 παραδόθηκε μονομιάς στην «προγραμματισμένη» μανία της φύσης και σε πέντε ώρες μετετράπη σε κατεστραμμένη πολιτεία με λιμνοθάλασσες, κατεστραμμένες οικίες , δρόμους , δίκτυα ύδρευσης & ηλεκτροδότησης, νεκρούς, τραυματίες και αστέγους.-Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» 03-11-1977
Η ώρα ήταν 19:00, και πριν προλάβουν καν οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου να αντιληφθούν την καταστροφή που ερχόταν από τον Σαρωνικό κόλπο , εν μέσω τρομακτικών κεραυνών ξέσπασε απότομα κατακλυσμιαία βροχή στα παραθαλάσσια προάστια η οποία μέσα σε μία ώρα είχε επεκταθεί και στις βορειότερες περιοχές του λεκανοπέδιου.
Η κατακλυσμιαία αυτή βροχή όχι μόνο δεν ξεθύμανε με το πέρασμα της ώρας αλλά εγκαταστάθηκε πάνω από το λεκανοπέδιο και με αμείωτη αν όχι αυξανόμενη ένταση συνοδεία ισχυρής ηλεκτρικής δραστηριότητας επέλασε αργά και καταστροφικά πάνω από την πόλη.
Τα πρώτα λεπτά εκτεταμένες περιοχές του λεκανοπεδίου βυθίστηκαν στο σκοτάδι εξαιτίας των διακοπών του ρεύματος (κυρίως στα δυτικά προάστια αρχικά).
Το σύστημα φωτεινών σηματοδοτών στο μεγαλύτερο κομμάτι του λεκανοπεδίου παρέλυσε, και σε ώρα αιχμής τα αυτοκίνητα εγκλωβίστηκαν μέσα στην κίνηση ενώ το ύψος των υδάτων στους πλημμυρισμένους δρόμους ολοένα ανέβαινε.
Για να συμπληρωθεί το τρομακτικό σκηνικό με το οποίο ξεκίνησε η καιρική αυτή καταστροφή , η πτώση κεραυνών προκάλεσε βραχυκύκλωμα στο δίκτυο σειρήνων της αεροπορίας με αποτέλεσμα αυτές να ηχούν για αρκετή ώρα στην Αθήνα και τον Πειραιά εν μέσω της εξελισσόμενης θεομηνίας.
Μετά την πρώτη ώρα η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχο, το ρεύμα άρχισε να κόβεται σε ολοένα και περισσότερες περιοχές, το αεροδρόμιου του Ελληνικού έκλεισε, δρομολόγια του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου διεκόπησαν,
ο Κηφισός ξεχείλισε, σε πολλά νοσοκομεία τα χειρουργεία σταμάτησαν και κατέρρευσε μεγάλο κομμάτι του δικτύου του ΟΤΕ.
Άνθρωποι εγκλωβισμένοι στους δρόμους πάνω σε στάσεις λεωφορείων και αγκαλιασμένοι από κολώνες προσπαθούσαν να σωθούν και οι υπόλοιποι που ήταν σε ασφαλή μέρη δεν είχαν την δυνατότητα να επικοινωνήσουν με τους δικούς του να τους που ότι είναι καλά.
Στιγμές αλλοφροσύνης διαδραματίστηκαν στις οδούς Πειραιώς , Χαμοστερνας, Πέτρου Ράλλη, Αθηνών, Ιερά Οδό και Ποσειδώνος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι
αξιοθαύμαστη η ηρωική μάχη που έδωσαν στους δρόμους τα πληρώματα των ασθενοφόρων και των οχημάτων της πυροσβεστικής και της Αστυνομίας άλλα και απλοί άνθρωποι που αψήφησαν τον κίνδυνο εκείνες τις δύσκολες ώρες και έσωσαν ανθρώπους την τελευταία στιγμή .
Ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν πολύ μεγαλύτερος σε αντίθετη περίπτωση.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι στην οδό Κονδύλη στην Νίκαια, ο Δημήτριος Καμμένος συγκρούστηκε με διερχόμενο λεωφορείο.
Από τη σύγκρουση εγκλωβίστηκε μέσα στο αυτοκίνητο του και από τα κατεστραμμένα τα τζάμια του αυτοκίνητου άρχισαν να μπαίνουν νερά και σώθηκε την τελευταία στιγμή από περαστικούς ενώ τα νερά είχαν φτάσει στο λαιμό.
Επίσης στην
οδό Βαλαωρίτου στον Κορυδαλλό τρεις ανήλικους μαθητές (Στέφανος Λεπενιώτης , Πέπη Λεπενιώτη και Δημήτρης Σπύρου) που είχαν εγκλωβιστεί σε υπόγειο σώθηκαν από διερχόμενους αστυνομικούς που άκουσαν τις φωνές τους όταν τα νερά είχαν φτάσει στο στήθος τους.
Η έκταση των καταστροφών ήταν τόσο μεγάλη και
οι νεκροί που από την πρώτη ημέρα ήταν επίσημα 24 μετά από μέρες ξεπέρασαν τους τριάντα (36 σύμφωνα με κάποιες πηγές).
Ανάμεσα στα θύματα δυστυχώς και πολλά μικρά παιδιά.
Ανασύρθηκαν θύματα μέσα από λάσπες μετά από τρεις και τέσσερις ημέρες, παρότι σε τέτοιες περιπτώσεις ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων είναι πάντα μεγαλύτερος από τις επίσημες καταγραφές των αρχών.
Καταστροφή, φτώχεια και ανθρώπινος πόνος κάνουν τον καθένα να αναλογίζεται για το ποιος φταίει παρότι η απάντηση είναι η ίδια εδώ και αρκετούς αιώνες.
Η νεροποντή ξεθύμανε γύρω στα μεσάνυχτα χωρίς όμως να σταματήσει τελείως έχοντας προσθέσει με τον χειρότερο τρόπο χρυσές σελίδες την καιρική ιστορία της πόλης
Ανάλυση-εξήγηση-αξιολόγηση του καιρικού φαινομένου
Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εξετάσουμε το σύστημα που προκάλεσε την μεγάλη αυτή καταστροφή από μετεωρολογικής άποψης.
Δυστυχώς τα διαθέσιμα στοιχεία που έχουμε όσον αφορά τους συνοπτικούς μετεωρολογικούς χάρτες είναι ελλιπή , ωστόσο θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια προσέγγιση με βάση τους βασικούς χάρτες μέσης τροπόσφαιρας καθώς και με κάποιες άλλες μετεωρολογικές παραμέτρους που είναι διαθέσιμες.
Εκτεταμένος αυλώνας των ισουψών, μέτριας δυναμικής, εδράζεται στα Βαλκάνια, την κεντρική και ανατολική Μεσόγειο παρουσία σχετικά υψηλών πιέσεων στη δυτική Μεσόγειο και την Ιβηρική. Επιφανειακό πεδίο χαμηλών πιέσεων 1010-1015 κινείται πολύ αργά από την Ιταλία προς τη χώρα μας και στη συνέχεια διαγράφει πορεία από κεντρικό Ιόνιο- βόρεια Πελοπόνησσο-Κυκλάδες για να καταλήξει στα Δωδεκάνησα.
Καθοριστική για την ένταση των φαινομένων φαίνεται πως ήταν τόσο η πορεία του χαμηλού (αρκετά ευνοική για την εκδήλωση έντονων και συνεχών φαινομένων στην Αττική) όσο και η μικρή ταχύτητα του.
Όσον αφορά στο ανεμολογικό πεδίο , μπορούμε να υποθέσουμε από την κατανομή της βαροβαθμίδας , ότι ήταν γενικά ασθενές, με επιφανειακούς ανέμους νοτιοανατολικών διευθύνσεων αρχικά , στρεφόμενων στη συνέχεια σε ανατολικούς- βορειοανατολικούς. Στην ανώτερη τροπόσφαιρα φαίνεται πως επικρατούσαν άνεμοι δυτικών - βορειοδυτικών διευθύνσεων και ασθενών και πάλι εντάσεων.
Η θερμοκρασία και το γεωδυναμικό ύψος στα 500 mb είναι -20 oC και 5660 μ αντιστοίχως, στα 300 mb -48oC και 9200μ αντιστοίχως και στα 850 mb +7 και 1480μ αντιστοίχως.
Ως εκ τούτου παρατηρούμε σημαντική κατακόρυφη αστάθεια στα μεγάλα ύψη , γεγονός ευνοικό για την δημιούργια νεφών κατακόρυφης ανάπτυξης , ενώ καταλυτικός παράγοντας προς αυτήν την κατεύθυνση είναι και το ασθενές ανεμολογικό πεδίο( μπορεί να υποτεθεί και υποτυπώδης κατακόρυφη διάτμηση αν και δεν είναι ξεκάθαρο).
Επιπλέον , έχουμε επάρκεια υγρασίας στην καθοριστική στάθμη των 700mb (>80%) .
Όπως φαίνεται από την διάταξη των συστημάτων , ο καιρός στην Αττική έκλεισε από τα δυτικά προς τα ανατολικά , η πορεία δηλαδή του συμπλέγματος καταιγίδων που έπληξε το νομό ήταν από τα δυτικά προς τα ανατολικά , και όχι από τα νότια- νοτιοδυτικά όπως συνηθίζεται σε άλλες ιστορικές καταιγίδες.
Αυτό δικαιολογεί και το γεγονός ότι επλήγησαν περισσότερο οι περιοχές που βρίσκονται πλησίον του Πειραία και γενικότερα το δυτικό , κεντρικό και νότιο Λεκανοπέδιο , ενώ αντίθετα στα δυτικά του νομού ( εκτός Λεκανοπεδίου) καθώς και στα βόρεια και τα ανατολικά η νεροποντή δεν είχε τόσο καταστροφικό χαρακτήρα.
Επίσης αυτό που παρατηρείται σε αντίθεση με άλλες ιστορικές καταιγίδες είναι ότι το χαμηλό δεν προήλθε από τη Σύρτη ή από τις ακτές της βόρειας Αφρικής , όπως συνέβη π.χ. κατά την φετινή καταιγίδα του Φεβρουαρίου.
Συνεπώς, εικάζεται ότι ούτε σημαντικά ποσά αστάθειας υπήρξαν στην κατώτερη τροπόσφαιρα σε αντίθεση με την περσινή ή άλλες ιστορικές καταιγίδες και τον καθοριστικό ρόλο για την ένταση των φαινομένων έπαιξε η αργή κίνηση και θέση της διαταραχής. .
Πηγή φωτογραφιών : Βιβλιοθήκη της βουλής των Ελλήνων
Οι συντάκτες: Γιώργος Πολίτης (GeorgePl)- Διονύσης Έκτορας (DennisPolikos)
