Παλαμήδης
Ο μέγας αδικημένος του Τρωικού πολέμου
Κλαίει η ψυχή μας ανατρέχοντας στον ιστορία αυτού του πολύ σπουδαίου και σεμνού ήρωα.
Ποιος ήταν ο Παλαμήδης και γιατί θεωρείται ως ο δεύτερος Προμηθέας;
Ποιες σπουδαίες ανακαλύψεις έκανε και ποια η δράση του κατά τον Τρωικό πόλεμο;
Γιατί ο θεϊκός Όμηρος τον καταδίκασε στην αφάνεια και δεν αναφέρει καν το όνομά του ούτε στην Ιλιάδα ούτε στην Οδύσσεια;
Τι ήξερε ο Σωκράτης και μας τον θυμίζει στην απολογία του στο δικαστήριο;
Ποιοι άλλοι σπουδαίοι, κατά την αρχαιότητα, τον τιμούν και τον μνημονεύουν;
Πώς και γιατί κορυφώνεται η αντιπάθεια του Οδυσσέα εναντίον του Παλαμήδη;
Με ποιο τρόπο κατασυκοφαντείται από τον ευνοούμενο της Αθηνάς, πολυμήχανο Οδυσσέα και καταδικάζεται από το στράτευμα ‘’εις θάνατον’’, δια λιθοβολισμού;
Ποιος ο ρόλος του Αγαμέμνονα;
Ποια η στάση του Αίαντα και πώς αντέδρασε ο Αχιλλέας;
Ήταν ο Παλαμήδης όντως και ιατρός, αποτελεσματικός επιδημιολόγος, που δίνει μαθήματα στους σημερινούς, εν πολλοίς προχειρολογούντες επιδημιολόγους;
Ο ΠAΛΑΜΗΔΗΣ, κατ’ εντολή του Αγαμέμνονα, είχε την ευθύνη της επιμελητείας ενός στρατεύματος, των Αχαιών, που αριθμούσε περί τους εκατό χιλιάδες άνδρες - 1186 πλοία από 29 βασίλεια) και το οποίο βρισκόταν σε εκστρατεία για δέκα ολόκληρα χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να τους λείψει ούτε μέρα το νερό και το καλό φαγητό.
Οι άριστες υγειονομικές συνθήκες διαβίωσης των στρατιωτών ήταν δική του αρμοδιότητα, όπως και η ευεξία και πολεμική τους ετοιμότητα καθώς και η πρόληψη μεταδοτικών νόσων.
Φρόντιζε ακόμη να περνούν ευχάριστα τις ελεύθερες τους ώρες και να απασχολούνται με ωφέλιμα ομαδικά και ατομικά παιχνίδια, ακόμη και επιτραπέζια, μερικά από τα οποία, όπως το σκάκι και το τάβλι, έφθασαν μέχρι και τις μέρες μας και δικαίως αποδίδονται στην ευρηματικότητά του.
‘’ΓIA ΤΑ ΠΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΗΔΗ ΔΕΝ ΕΧΕΤΕ ΑΚΟΥΣΕΙ;
Γιατί γι’ αυτόν όλοι συνέθεσαν ύμνους, ότι χάθηκε, γιατί φθονήθηκε από τον Οδυσσέα για την σοφία του’’
(Ξενοφώντος Απομνημονεύματα)
«σκοτώσατε, σκοτώσατε, τον πάνσοφο,
ω Δαναοί, τον αθώο, το αηδόνι των Μουσών»
(Ευριπίδη, Παλαμήδης)
Ο θεϊκός Όμηρος αγνοεί τον Παλαμήδη.
Ο μέγιστος ποιητής όλων των εποχών, δεν αναφέρει καν το όνομά του ούτε στην Ιλιάδα ούτε στην Οδύσσεια.
Τον καταδικάζει στην λήθη…
Θα έπρεπε να τον γνωρίζει;
Ποιος ήταν ο Παλαμήδης;
Οι πολλές αρχαίες πηγές μας πληροφορούν ότι ο Παλαμήδης υπήρξε ο επιτελάρχης των 100.000 Αχαιών, από 29 πόλεις – κράτη που εξεστράτευσαν εναντίον της Τροίας, με 1186 πλοία, με τους βασιλείς τους και τους ημίθεους πολεμιστές τους.
Από την Αυλίδα, καθώς ανέμεναν να φυσήξει ούριος άνεμος, ο Παλαμήδης με εντολή του αρχιστράτηγου Αγαμέμνονα, είχε τη μέγιστη ευθύνη της γενικής επιμελητείας ολόκληρου του στρατεύματος, προκειμένου να έχουν τις καλύτερες δυνατές συνθήκες διαβίωσης, καλή τροφή και καθαρό νερό, ώστε να υπομένουν καρτερικά μέχρι τη στιγμή του απόπλου για την Τροία.
Πανέξυπνος, αποτελεσματικός και ιδιαίτερα ευρηματικός, θεωρείται από τους αρχαίους συγγραφείς τόσο σημαντικός όσο και οι Αχιλλέας, Αγαμέμνων, Αίας και Οδυσσέας.
Όσον αφορά δε την εφευρετικότητά του, μπορεί να συγκριθεί με τους Προμηθέα και Δαίδαλο.
Θεωρείται ο εφευρέτης των μέτρων και σταθμών, των νομισμάτων, των φάρων, της διαίρεσης του έτους σε ώρες, ημέρες και μήνες.
Είναι εφευρέτης επιτραπέζιων παιχνιδιών, όπως το τάβλι και το σκάκι.
Εφηύρε ακόμη το τιμόνι του πλοίου και το ονόμασε οίακα, δίνοντάς του το όνομα του αδελφού του, Οίακα, ονομασία που παραμένει μέχρι σήμερα.
Και το πλέον σημαντικό.
Του αποδίδεται επωνύμως η φθογγολογική καταγραφή του Ελληνικού αλφαβήτου…
Οι προηγούμενες γραφές ήταν συλλαβικές (Γραμμική Α' και Β').
Με τον Παλαμήδη έχουμε τα πρώτα 15 γράμματα του φθογγολογικού αλφαβήτου μας, που στη συνέχεια εξελίχθηκε σε αλφάβητο 27 γραμμάτων, για να καταλήξει το 403 π.Χ. επί άρχοντος Αθηνών Ευκλείδη, στα 24 γράμματα που διατηρούμε μέχρι σήμερα και που μέσω του Ελληνικού – Λατινικού αλφαβήτου έγιναν παγκόσμια.
Μαθητής του Κενταύρου Χείρωνα, φοίτησε στο ‘’πανεπιστήμιό’’ του, μαζί με την αφρόκρεμα των ηρώων της εποχής του, τον Αχιλλέα,
τον Νέστορα,
τον Διομήδη,
τον Αντίλοχο τον Αινεία,
τον Πάτροκλο,
τον Πρωτεσίλαο,
τους Αίαντες,
τον Μαχάονα και τον Ποδαλείριο, παιδιά του Ασκληπιού,
αστρονομία,
ιατρική,
φιλοσοφία,
την πολεμική τέχνη και έδωσε μαζί τους όρκο αδελφοποίησης.
Γιατί όμως τον εχθρευόταν και τον παρουσίασε ως προδότη ο θεϊκός Οδυσσέας;
Την απάντηση μπορούμε να την βρούμε σε δυο περιστατικά που εμπλέκονται οι δυο ήρωες.
Ενώ οι Αχαιοί είχαν ήδη συνταχθεί στην Αυλίδα, ο Οδυσσέας απουσίαζε, προσποιούμενος τον τρελό.
Δεν ήθελε να πάει στη Τροία, γιατί ήταν νιόπαντρος και ερωτευμένος και γιατί είχε στα χέρια του χρησμό που έλεγε ότι αν πάει θα επιστρέψει μόνος, χωρίς συντρόφους, ύστερα από είκοσι χρόνια.
Έζεψε στο αλέτρι του δυο διαφορετικά καματερά, ένα βόδι κι ένα άλογο, όργωνε στην άμμο και έσπερνε αλάτι.
Ο Παλαμήδης τον επισκέφτηκε και αποκάλυψε την απάτη του.
Έτσι ο Οδυσσέας υποχρεώνεται να κρατήσει τους όρκους του, ως μνηστήρας της Ελένης και να συμμετάσχει στην εκστρατεία.
Στον κάμπο της Τροίας ένα άλλο περιστατικό κάνει τον Οδυσσέα να θολώσει από τον φθόνο του για τον Παλαμήδη και να οργανώσει, μαζί με τον Αγαμέμνονα τη δολοφονία του.
Με εντολή του Παλαμήδη ο Οδυσσέας μετέβη στη Θράκη για να μεταφέρει σιτάρι, απαραίτητο για τις ανάγκες σίτισης του στρατεύματος.
Ο Οδυσσέας όμως γύρισε άπραγος, χωρίς σιτάρι, προβάλλοντας τη δικαιολογία ότι ο Παλαμήδης του έδωσε λανθασμένες πληροφορίες.
Μετά από αυτό ο Παλαμήδης μετέβη ο ίδιος στη Θράκη, απ’ όπου προσκόμισε σιτηρά πολύ περισσότερα των προσδοκιών.
Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ
Ο Παλαμήδης συνελήφθη και δικάστηκε με την κατηγορία της προδοσίας.
Σε δούλο που μετέβαινε στην Τροία βρέθηκε επιστολή που είχε γραφεί δήθεν από τον Παλαμήδη και απευθυνόταν στον βασιλιά Πρίαμο.
Η επιστολή ήταν πλαστή και αποσκοπούσε να κατασυκοφαντηθεί ως προδότης ο μέγιστος ήρωας.
Ταυτόχρονα τοποθέτησαν ποσότητα χρυσού στη σκηνή του, εύρημα που θεωρήθηκε ως τεκμήριο για τον χρηματισμό του.
Στην απουσία, λοιπόν του Αχιλλέα και παρά τις έντονες αντιδράσεις του Αίαντα, ο Παλαμήδης δικάστηκε από το στράτευμα του Αγαμέμνονα και του Οδυσσέα και λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου, ως κοινός προδότης.
Ενδεικτικά αναφέρουμε πηγές της αρχαιότητας που τον μνημονεύουν:
Κύπρια έπη,
Σωκράτης στο δικαστήριο,
Πλάτωνας,
Αριστοτέλης,
Ευριπίδης,
Ξενοφώντας,
Διόδωρος Σικελιώτης,
Απολλώνιος ο Τυανέας,
Φιλόστρατος,
Λεξικό Σουίδα, ακόμη και το εγκυκλοπαιδικό λεξικό του Ηλίου.
Όλοι αυτοί θεωρούν τον Παλαμήδη αδικημένο από τον Όμηρο.
ΓΙΑΤΙ ΤΟΝ ΑΓΝΟΕΙ Ο ΟΜΗΡΟΣ;
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Άννα Τζιροπούλου, η οποία συνέγραψε μελέτη με τίτλο ‘’Όμηρος Τηλεμάχου Οδυσσείδης’’, ο μέγας ποιητής είναι εγγονός του Οδυσσέα, γιος του Τηλεμάχου και της Πολυκάστης, κόρης του Νέστορα, βασιλιά της Πύλου.
Για την καταγωγή του Ομήρου αποφάνθηκε το μαντείο των Δελφών, σε ερώτημα που υπέβαλε ο φιλέλληνας αυτοκράτορας Αδριανός.
Προφανώς λοιπόν ο Όμηρος, στα έπη του, είχε πρόθεση να προβάλει τον παππού του Οδυσσέα και απέφυγε να καταγράψει ό,τι θα μπορούσε να μειώσει το γόητρό του και τη φήμη του.
και
Παλαμήδης, γλυπτό του Antonio Canova/1757-1822 που φυλάσσεται στη Villa Carlotta, Tremezzina/Κόμο
Fotografia di Carloalberto2014 condivisa con licenza CC BY-SA 3.0. via
