Αίμα είναι το υγρό που κυκλοφορεί στο αγγειακό σύστημα των ανθρώπων και των ζώων.
Η κυκλοφορία του διαμέσου της καρδιάς, των αρτηριών, των φλεβών και των τριχοειδών αγγείων επιτελεί διάφορες λειτουργίες όπως η μεταφορά θρεπτικών ουσιών, ορμονών, βιταμινών, θερμότητας και οξυγόνου στους ιστούς και την απομάκρυνση άχρηστων ουσιών που παράγονται κατά τον μεταβολισμό και του διοξειδίου του άνθρακα.
Επιπρόσθετα, παρέχει άμυνα κατά των λοιμώξεων μέσω της δράσης των λευκών αιμοσφαιρίων και των αντισωμάτων.
Το αίμα αποτελεί έναν εξαιρετικά εξειδικευμένο κυκλοφορούντα ιστό, ο οποίος αποτελείται από διάφορους τύπους κυττάρων που συγκρατούνται μέσα σε ένα υγρό μέσο που ονομάζεται πλάσμα.
Οι αρχαίοι λαοί το έπιναν σαν σύμβολο ενότητας και αφοσίωσης.
Μαγικό, μυστικιστικό, και γιατί όχι, αλχημιστικό και βαθειά θρησκευτικό σύμβολο, σε όλη την ανθρώπινη ιστορία ,το αιμα .
Το αίμα του αμνού, υπήρξε σύμβολο των εβραίων στην Αίγυπτο.
Το αίμα του Χριστού είναι το κέντρο του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας
Αυτό τροφοδοτεί τη ζωή, σε όλες τις εκφάνσεις της, αλλά ταυτόχρονα είναι ένα θεμελιώδες στοιχείο για την ίδια την ανθρωπότητα.
Μόλις τα τελευταία 40-50 χρόνια μπορέσαμε να μάθουμε π ώ ς εξελίχθησαν οι πρώτοι άνθρωποι , πώς προσαρμόσθηκαν, και πώς κατέληξαν να χωρίζονται στις γνωστές ομάδες αίματος και για ποιό λόγο έγινε αυτό.
Οι πρώτοι άνθρωποι,οι Νεάντερνταλ , εμφανίσθηκαν στην αφρική πριν απο 500.000 περίπου χρόνια.
Η ύπαρξη τους κτηνώδης , σκληρή και σύντομη.
Η διατροφή τους χονδροειδής και σιχαμερή για τα γούστα μας:
άγρια φυτά, σκουλήκια, απομεινάρια ζώων , και πολλά άλλα.
Ομως προχώρησαν, επιβίωσαν και αναπτύχθησαν.
Ετσι φτάνουμε στα 40.000 χρόνια π.Χ με τον Κρό Μανιόν στην κορυφή της ζωϊκής αλυσσίδας
Κι απ το σημείο αυτό , αρχίζει το απίστευτο παραμύθι του ανθρώπου πάνω στη Γή.
Ενα παραμύθι, που το αίμα ήταν πάντα στο επίκεντρό του.
Ας δούμε λοιπόν μερικά στοιχεία χρήσιμα στον κάθε ένα απο εμάς, που δεν έχει εξιδεικευμένες γνώσεις,σαν τον άγνωστο φίλο, που θέλησε κάτι παρα πάνω να μάθει για το σπουδαιότερο στοιχείο της ζωής μας :
Το ά λ ι κ ο Α ί μ α ..
Μεταφέρει τις θρεπτικές ουσίες σ’ όλα τα μέρη του οργανισμού.
Εκεί, όπου πηγαίνει αίμα, υπάρχει και θρέψη, υπάρχει ζωή.
Όταν σταματήσει η παροχή αίματος, σταματάει η θρέψη, επομένως και η ζωή
Μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς,και διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς στους πνεύμονες
Μεταφέρει χρήσιμες ουσίες ,όπως παραδείγματι τις ενδοκρινείς ορμόνες, σ’ όλα τα μέρη του σώματος
Μεταφέρει απ’ τους ιστούς άχρηστες και βλαβερές ουσίες στα διάφορα όργανα απέκκρισης, όπως τα νεφρά, και έχουμε τα ούρα, και το δέρμα κι έχουμε τον ιδρώτα κλπ.
Χρησιμεύει για την άμυνα του οργανισμού ενάντια στα μικρόβια.
Ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος, γιατί συντελεί στην κατανομή της θερμότητας με την κυκλοφορία.
Το χρώμα του αίματος των θηλαστικών, των πτηνών των ερπετών και των ψαριών είναι κόκκινο.
Αυτό οφείλεται σε μια κόκκινη χρωστική ουσία, που περιέχει, την αιμοσφαιρίνη
ΗΒ, από τη λέξη HEMΟGLΟBΙΝ αιμοσφαιρίνη.
Χρησιμεύει για τη μεταφορά του οξυγόνου .
Η αιμοσφαιρίνη, όταν ενώνεται με το οξυγόνο σχηματίζει την οξυ-αιμοσφαιρίνη.
Αυτή δίνει το οξυγόνο της στους ιστούς και έτσι γίνονται οι οξειδώσεις (καύσεις) μέσα στα διάφορα κύτταρα Όταν η οξυ-αιμοσφαιρίνη χάσει το οξυγόνο της, τότε μετατρέπεται σε ¨αναχθείσα αιμοσφαιρίνη¨
Όταν το αίμα περιέχει μεγάλα ποσά οξυ-αιμοσφαι ρίνης, τότε έχει χρώμα λαμπερό κόκκινο (αρτηριακό αίμα).
Αν περιέχει μικρότερα ποσά οξυαιμοσφαιρίνης και επομένως μεγαλύτερα αναχθείσης αιμοσφαιρίνης , τότε το χρώμα του είναι σκούρο κόκκινο (φλεβικό αίμα).
Σε άλλους οργανισμούς όπως τα μαλάκια και τα αρθρόποδα το αίμα δεν περιέχει αιμοσφαιρίνη αλλά αιμο-κ υ α ν ί ν η κ α ι έχει γαλανόλευκη απόχρωση.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του αίματος είναι το ότι αυτό έχει γλοιώδη υφή .
Αυτό οφείλεται στη συνοχή που έχουν τα μόρια του υγρού του αίματος, δηλ. του πλάσματος.
Η γεύση που έχει το αίμα είναι γλυφή (υφάλμυρη).
Αυτό οφείλεται στα αλκαλικά άλατα που περιέχει.
Το ειδικό του βάρος είναι 1,057 δηλ. είναι λίγο βαρύτερο από ίσο όγκο νερού.
Μέσα στον οργανισμό μας κυκλοφορεί μια ποσότητα από 6 περίπου κιλά αίμα, που αποτελεί το 7% όλων των υγρών που περιέχονται στον οργανισμό μας και το 1) 12 περίπου του βάρους του σώματός μας.
Το αίμα αποτελείται από ένα υγρό μέρος που λέγεται πλάσμα και από έμμορφα συστατικά δηλ. συστατικά που έχουν ορισμένη μορφή,που είναι τα «Ερυθρά αιμοσφαίρια»τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια.
Τα έμμορφα συστατικά αιωρούνται μέσα στο πλάσμα.
Ειδικά κύτταρα που βρίσκονται διασκορπισμένα σε διάφορα όργανα αποτελούν στο σύνολό τους το καλούμενο δικτυο-ενδοθηλιακό σύστημα.
Τέτοια κύτταρα υπάρχουν στο συκώτι ,κύτταρα του Κούπφερ, στη σπλήνα, στους λεμφαδένες, στο μυελό των οστών κλπ.
Τα κύτταρα του ΔΕΣ καταστρέφουν μικρόβια επιβλαβείς ουσίες, ξένα σώματα κλπ.
Επίσης παράγουν αντισώματα.
Το ΔΕΣ αποτελεί τον τόπο της καταστροφής των ερυθρών και των αιμοπεταλίων.
Γενικά, πρόκειται για χρήσιμο σύστημα που προστατεύει τον οργανισμό.
Πήξη του αίματος
Αν εξαιτίας ενός τραύματος χυθεί αίμα από τα αγγεία τότε αυτό πήζει μέσα σε 6 – 10 λεπτά. Η πήξη στην πραγματικότητα είναι μια άμυνα του οργανισμού, ώστε να μη χάνουμε αίμα όταν τραυματιζόμαστε.
Η πήξη του αίματος είναι όμως εξαιρετικά πολύπλοκος μηχανισμός, που όμως στις βασικές γραμμές του, γίνεται ως εξής:
Μέσα στο αίμα υπάρχει η προθρομβίνη, ένα ένζυμο πήξης αδρανές (όχι δραστικό).
Η π ρ ο θ ρ ο μ β ί ν η , με την επίδραση ιόντων ασβεστίου και της θρομβοπλαστίνης,που ελευθερώνεται με τη καταστροφή των αιμοπεταλίων, μόλις το αίμα βγει απ’ τα αγγεία, μετατρέπεται σ’ ένα δραστικό ένζυμο, τη θρομβίνη.
Η θρομβίνη μετατρέπει το ινωδογόνο,λεύκωμα του πλάσματος σε ινώδες.
Το ινώδες μαζί με τα έμμορφα συστατικά του αίματος,ερυθροκύτταρα, λευκοκύτταρα, αιμοπετάλια, σχηματίζει τον πλακούντα (πηγμένο αίμα).
Ο πλακούντας περικλείει όλο το υγρό μέρος του αίματος, μετά όμως από λίγο ζαρώνει και τότε βγαίνει από αυτόν ένα υγρό, που λέγεται ορός.
Είναι δυνατό να υπάρχει μέσα στο αίμα μια ουσία, η η π α ρ ί ν η, που σε ελάχιστα ποσά εμποδίζει το πήξιμο του αίματος.
Εάν το αίμα δεν πήζει καθόλου, σημαίνει ότι υπάρχει α ι μ ο φ ι λ ί α , μια πάθηση κληρονομική.
Άτομα που πάσχουν από αυτή είναι δυνατό, αν τραυματιστούν και να πεθάνουν ακόμα εξαιτίας συνεχούς αιμορραγίας.
Η αιμοφιλία μεταδίδεται κληρονομικά απ’ τη μήτρα (που φαινομενικά είναι υγιής) μ ό ν ο ν στα αγόρια .
Ομάδες αίματος-μεταγγίσεις.
Για να δώσει κανείς αίμα σε άρρωστο που κινδυνεύει , πρέπει το αίμα του να είναι κατάλληλο.
Δηλαδή το αίμα του δότη να μη «συγκολλάται» (πήζει) μέσα στο αίμα του δέκτη.
Αλλιώς είναι δυνατό, η μετάγγιση του αίματος, όπως λέγεται η μέθοδος αυτή, αντί για καλό, να προκαλέσει ακόμα και το θάνατο του άρρωστου.
Αυτό οφείλεται στο ότι τα ερυθρά αιμοσφαίρια περιέχουν ειδικές ουσίες, που λέγονται συγκολλητινογόνα.
Αυτά είναι τα Α και Β.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια ενός ανθρώπου μπορούν να έχουν τα συγκολλητινογόνα
Α και Β, ή μόνον Α ή μόνο Β ή κανένα απ’ αυτά.
Επίσης στον ορό του αίματος υπάρχουν ειδικές ουσίες που λέγονται.
συγκολλητίνες και που είναι οι α και β.
Έτσι οι άνθρωποι χωρίζονται σε διάφορες ομάδες: ΑΒ ,Α, Β, και Ο.
Η ομάδα Ο μπορεί να δώσει αίμα στις ομάδες Ο, Α, Β και ΑΒ.
Η ομάδα Α μπορεί να δώσει αίμα στις ομάδες Α και ΑΒ.
Η ομάδα Β μπορεί να δώσει αίμα στις ομάδες Β και ΑΒ.
Η ομάδα ΑΒ μπορεί να δώσει αίμα στην ομάδα ΑΒ.
Επομένως, η ομάδα Ο είναι πανδότης, γιατί τα αιμοσφαίρια της δεν έχουν συγκολλητινογόνα και έτσι δεν μπορούν να συγκολληθούν απ’ τις συγκολλητίνες του πλάσματος οποιουδήποτε δέκτη.
Η ομάδα ΑΒ είναι πανδέκτης, γιατί ο ορός της δεν έχει συγκολλητίνες και έτσι μπορεί να δεχτεί αίμα οποιασδήποτε ομάδας χωρίς να συγκολλήσει τα αιμοσφαίρια του μεταγγιζόμενου αίματος.
Στις μεταγγίσεις προτιμούμε να δίνουμε στον άρρωστο αίμα της ίδιας μ’ αυτόν ομάδας και, μόνο αν δεν υπάρχει καταφεύγουμε σε άλλες κατάλληλες ομάδες αίματος.
Οι ομάδες αίματος μεταβιβάζονται κληρονομικά απ’ τους πρόγονους στους απόγονους.
Εκτός από τις ομάδες αίματος, στις μεταγγίσεις πρέπει να παίρνεται υπόψη και ένας άλλος παράγοντας,που λέγεται παράγοντας Ρέζους, γιατί ανακαλύφτηκε πρώτα στα ερυθροκύτταρα του πίθηκου Ρ έ ζ ο υ ς Μακάους.
Τα 85% των λευκών ανθρώπων έχουν τον παράγοντα αυτό,δηλαδή είναι Ρέζους θετικοί και τα 15% δεν τον έχουν,δηλαδή είναι Ρέζους αρνητικοί.
Ατυχήματα μπορεί να συμβούν, αν δεν υπολογιστεί ο παράγοντας Ρέζους.
Σε άτομα στα οποία έγινε μια πρώτη μετάγγιση και στα οποία μια δεύτερη μετάγγιση μπορεί να είναι θανατηφόρα
Στις γυναίκες στις οποίες γίνεται μετάγγιση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους.
Στις γυναίκες που γέννησαν ήδη το πρώτο τους παιδί και στις οποίες μετά από λίγο γίνεται μετάγγιση.
Στα έμβρυα λόγω του παράγοντα Ρέζους μπορεί να προκληθεί μια πολύ σοβαρή πάθηση που λέγεται ερυθρο-βλάστωση των εμβρύων,αν η μητέρα είναι Ρέζους αρνητική, ο πατέρας Ρέζους θετικός και το έμβρυο επίσης Ρέζους θετικό.
Κατά την αρρώστια αυτή τα αιμοσφαίρια του εμβρύου συγκολλούνται και προκαλείται τελικά ο θάνατός του.
Μπορεί να σωθεί μόνον, αν γεννηθεί ζωντανό και γίνει αλλαγή του αίματός του
α φ α ι μ α ξ ο μ ε τ ά γ γ ι σ η με άλλο αίμα Ρέζους αρνητικό.
Τα ποσοστά των ομάδων αίματος στον πληθυσμό της Ελλάδας είναι:
O - 44,39%
Α - 37,93%
Β - 12,93%
ΑΒ - 4,75%
Κυκλοφορία αίματος
Η κυκλοφορία του αίματος γίνεται με την βοήθεια της καρδιάς και των αγγείων.
Η μεγάλη και η μικρή κυκλοφορία
Το αίμα φεύγει από την αριστερή κοιλία με την αορτή και από εκεί με κλάδους, διαρκώς μικρότερους, φέρεται σ’ όλα τα μέρη του σώματος. Από τις διακλαδώσεις αυτές αρχίζουν τριχοειδή αγγεία που συνενώνονται σε μεγαλύτερα και τέλος σχηματίζουν φλέβες.
Πολλές φλέβες συνενώνονται και σχηματίζουν μεγαλύτερες και τελικά με την άνω κοίλη φλέβα και με την κάτω κοίλη φλέβα το φλεβικό αίμα επανέρχεται στο δεξιό κόλπο.
Από τους πνεύμονες το αίμα, με τις πνευμονικές φλέβες, που λέγονται φλέβες, αλλά στην πραγματικότητα φέρουν αίμα αρτηριακό, δηλ. καθαρό μεταφέρεται στον αριστερό κόλπο.
Έτσι διακρίνουμε τη μεγάλη κυκλοφορία και τη μικρή κυκλοφορία.
Μεγάλη κυκλοφορία:
Αριστερή κοιλία – Τριχοειδή – Άνω και κάτω κοίλες φλέβες –
Δεξιός κόλπος.
Μικρή κυκλοφορία:.
Δεξιά κοιλία – Πνευμονική αρτηρία – Πνεύμονες – › 5- 6 Πνευμονικές φλέβες –
Αριστερός κόλπος.
Το αρτηριακό αίμα φεύγει από την καρδιά με την αορτή, μεταφέρει θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο σ’ όλο τον οργανισμό και έπειτα με πολύ λιγότερο οξυγόνο και με τα άχρηστα προϊόντα της ανταλλαγής της ύλης, δηλ. σαν φλεβικό αίμα, ξαναγυρίζει στην καρδιά.
Στη συνέχεια, πριν ξαναρχίσει τον ίδιο κύκλο, περνάει υποχρεωτικά από τους πνεύμονες, για να καθαριστεί,να πάρει οξυγόνο και να διώξει το διοξείδιο του άνθρακα δηλ. να μετατραπεί από φλεβικό σε αρτηριακό.
Έπειτα εξακολουθεί την ίδια πορεία κλπ.
Επίσης ο καθαρισμός του αίματος γίνεται και σε άλλα όργανα, κυρίως στα νεφρά
Το συκώτι δέχεται 2 ειδών αγγεία:
Η ηπατική αρτηρία,που προέρχεται απ’ την αορτή που είναι αγγείο τροφικό, χρησιμεύει δηλ. για τη θρέψη των κυττάρων του συκωτιού και η πυλαία φλέβα, που σχηματίζεται από φλέβες που προέρχονται από το στομάχι, τα έντερα, το πάγκρεας και τη σπλήνα.
Η πυλαία φλέβα είναι αγγείο λειτουργικό,δηλ. μεταφέρει στο συκώτι ουσίες που απορροφήθη καν από το έντερο και έρχονται στο συκώτι για βιοχημικές επεξεργασίες (αντιδράσεις) που γίνονται μέσα στα κύτταρα του συκωτιού
Ετσι, με την πυλαία φλέβα μεταφέρεται γλυκόζη, που μετατρέπεται στο συκώτι σε γλυκογόνο. Ακόμα αμινοξέα, από τα οποία συντίθενται λευκώματα κλπ.
Το κυρίως φλεβικό αίμα φεύγει από το συκώτι με τις ηπατικές φλέβες που συνδέονται με την κάτω κοίλη φλέβα.
Τα νεφρά δέχονται αίμα από τη νεφρική αρτηρία που προέρχεται από την αορτή.
Το αίμα αυτό καθαρίζεται προσεκτικά από τις άχρηστες και βλαβερές ουσίες,που μαζί με το περισσευούμενο νερό συγκεντρώνονται μέσα σε λεπτά σωληνάρια που καταλήγουν στον ουρητήρα.
Κατά την κυκλοφορία του αίματος η καρδιά συσπάται.
Πρώτα συσπώνται οι κόλποι,ηρεμούν οι κοιλίες κατόπιν συσπώνται οι κοιλίες ηρεμούν οι κόλποι και τέλος ηρεμούν και οι κόλποι και οι κοιλίες.
Μια τέτοια κίνηση λέγεται καρδιακός παλμός
Επομένως σε κάθε καρδιακό παλμό περιλαμβάνονται τρεις φάσεις:
Συστολή των κόλπων.
Συστολή των κοιλιών.
Διαστολή ή παύλα ηρεμία των κόλπων και των κοιλιών.
Κατά τη συστολή των κόλπων, το αίμα φέρεται στις κοιλίες.
Κατά τη συστολή των κοιλιών, το αίμα δεν παλινδρομεί προς τους κόλπους, γιατί απαγορεύουν αυτό, δύο βαλβίδες:
η τριγλώχινα βαλβίδα για το δεξιό κόλπο και η διγλώχινα βαλβίδα για τον αριστερό.
Επίσης στη φάση αυτή το αίμα έχει να υπερνικήσει την αντίσταση των σιγμοειδών βαλβίδων, που βρίσκονται στην αρχή της πνευμονικής αρτηρίας και στην αρχή της αορτής.
Όταν κατά τη συστολή των κοιλιών, στη δεδομένη στιγμή, η πίεση του αίματος μέσα σ’ αυτές γίνει πολύ μεγάλη, τότε υπερνικιέται η αντίσταση των σιγμοειδών βαλβίδων το αίμα πηγαίνει από τη δεξιά κοιλία προς την πνευμονική αρτηρία και από την αριστερή κοιλία στην αορτή.
Περίπου 70 κυβ. εκ. αίματος σε κάθε συστολή των κοιλιών πηγαίνουν στην πνευμονική αρτηρία και 70 κυβ. εκ. αίματος στην αορτή.
Κατά τη διαστολή ή παύλα ηρεμούν (αναπαύονται) και οι κόλποι και οι κοιλίες.
Πράγματι πολλές φορές αναλογίζεται κανείς πώς είναι δυνατό η καρδιά να κτυπάει, να πάλλεται σε μια ολόκληρη ζωή χωρίς να κουράζεται.
Αυτό οφείλεται στο ότι η καρδιά αναπαύεται περισσότερο χρόνο από όσο εργάζεται, γιατί, όταν συστέλλονται οι κόλποι, οι κοιλίες ηρεμούν.
Επίσης, όταν συστέλλονται οι κοιλίες, οι κόλποι αναπαύονται.
Τέλος, κατά τη διαστολή αναπαύονται και οι κόλποι και οι κοιλίες.
Γενικά υπολογίζεται ότι η καρδιά αναπαύεται περισσότερο χρόνο απ’ όσο δουλεύει.
Κατά τη διαστολή ή παύλα, η καρδιά γεμίζει ξανά με αίμα.
Έτσι βρίσκεται και πάλι γεμάτη από αίμα για να συνεχίσει τη λειτουργία της.
Σε κάθε συστολή της αριστερής κοιλίας φεύγουν 70 κυβ. εκ. αίματος που πηγαίνουν στο χώρο που υπάρχει στην αρχή της αορτής.
Κατά μέσο όρο έχουμε 60-70 καρδιακούς παλμούς ανά λεπτό και επίσης 70 σφύξεις ανά λεπτό.
Σφυγμό έχουν μόνο οι αρτηρίες.
Οι φλέβες δεν έχουν. Αυτό συμβαίνει, γιατί το κύμα σφυγμού εξασθενεί και τελικά δεν παρατηρείται στις φλέβες.
Το σφυγμό μπορούμε να τον αισθανθούμε στις άκρες των δακτύλων στις επιφανειακές αρτηρίες και συνήθως στον καρπό του χεριού
Η πίεση του αίματος.
Αυτή είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αγγείων.
Όταν λέμε πίεση εννοούμε συνήθως την αρτηριακή πίεση.
Η αρτηριακή πίεση μετριέται με ειδικά όργανα που λέγονται σφυγμομανόμετρα.
Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει π.χ. πίεση 12, σημαίνει ότι το αίμα ασκεί πίεση πάνω στο τοίχωμα της αρτηρίας ίση προς120 χιλιοστόμετρα στήλης υδραργύρου, αλλά για συντομία λέμε απλώς 12.
Όταν η πίεση είναι μεγαλύτερη του 16, τότε λέμε ότι το άτομο «έχει πίεση»,δηλ. πάσχει από υπέρταση όπως στις περιπτώσεις αρτηριοσκλήρωσης κλπ.
Αποτέλεσμα εικόνας για σκούρο κόκκινο-φλεβικό αίμα.
kosmaser.wordpress.com
