Το σύνδρομο της Στοκχόλμης από το οποίο πάσχει μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας

Το να δουλεύεις για να πλουτίζουν άλλοι με μια ελάχιστη αμοιβή, ή ακόμη και σε κατάσταση δουλείας, και να το κάνεις πεπεισμένος ότι αυτό είναι φυσιολογικό και σου δίνει αξία, είναι μια σαφής ένδειξη ότι πάσχεις από το Σύνδρομο της Στοκχόλμης.

Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης είναι μια ασθένεια από την οποία πάσχουν τα άτομα που ταυτίζονται με εκείνους που τους ασκούν βία, υιοθετώντας ως δικό τους το σκοπό εκείνων που τους κακοποιούν και προτιμώντας να μην απομακρυνθούν από αυτούς τη στιγμή που θα μπορούσαν να το κάνουν, ενώ ταυτόχρονα απομακρύνονται από εκείνους που μπορούν να τους βοηθήσουν.
Ο όρος Σύνδρομο της Στοκχόλμης επινοήθηκε στη Στοκχόλμη/Σουηδία το 1973, όταν, κατά τη διάρκεια μιας ληστείας σε τράπεζα, μία από τους ομήρους προτιμούσε να μείνει στο πλευρό του απαγωγέα της αντί να πάει με την αστυνομία.
Σήμερα ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για περιπτώσεις απαγωγών, κακομεταχείρισης των γυναικών, εντός των επιχειρήσεων και σε κάποιες ακόμη περιπτώσεις.
Οι ειδικοί λένε ότι πρόκειται για ένα προσωρινό παθολογικό φαινόμενο. 

Η περίπτωση που θα μας απασχολήσει σήμερα, αφορά, δυστυχώς, σε ένα φαινόμενο που διαρκεί αιώνες και που η ρίζα και τα συμπτώματά του μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Ωστόσο, βρισκόμαστε σήμερα μπροστά στη δυνατότητα να ελευθερωθούμε από αυτήν τη βιβλική κατάρα, δεδομένων των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών της ιστορικής στιγμής στην οποία μας έτυχε να ζούμε.
Μιλάμε για έναν τύπο του Συνδρόμου της Στοκχόλμης από το οποίο πάσχει η Ανθρωπότητα εδώ και αιώνες και που, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ψυχικές ασθένειες, ο πάσχων δεν μπορεί να την αναγνωρίσει. 

Αναφερόμαστε στο πώς αξιολογούμε την απασχόληση ως ένα στοιχείο ή μέσο που μας επιτρέπει να ζούμε ή να επιβιώνουμε, που μας δίνει αξιοπρέπεια και που μπορεί να μας κάνει ευτυχισμένους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Μιλώντας για απασχόληση, αναφερόμαστε στην αμειβόμενη εργασία. 

Και θα χρησιμοποιήσουμε τον όρο ‘απασχόληση’ σκόπιμα για να τη διακρίνουμε από την εργασία, που περικλείει σχεδόν κάθε δαστηριότητα του ανθρώπινου όντος.
Και γιατί μιλάμε για Σύνδρομο της Στοκχόλμης όταν αναφερόμαστε στην αμειβόμενη εργασία; Αυτό είναι ένα ερώτημα που θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο σύντομο αυτό κείμενο.
Έχουμε υιοθετήσει την επιχειρηματολογία εκείνων που μας υποδουλώνουν
Ας φανταστούμε για μια στιγμή ότι μπορούμε να βρεθούμε στο διάστημα και να παρατηρήσουμε τον πλανήτη μας και τα ήθη του. 

Πώς θα εξηγούσαμε το γεγονός ότι κάποιοι λίγοι άνθρωποι συσσωρεύουν πλούτο κι άλλο πλούτο ενώ η μεγάλη πλειοψηφία δουλεύει οικειοθελώς έτσι ώστε χάρη στο δικό της μόχθο να συνεχίσουν αυτοί οι λίγοι να συσσωρεύουν πλούτο; 

Πώς είναι δυνατό η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού να αποδέχεται ότι αυτός ο πλούτος που ανήκει σε όλους –μια και αντιστοιχεί στους φυσικούς μας πόρους ή στην ιστορική συσσώρευση χιλιάδων γενεών- έχει μετατραπεί σε ιδιοκτησία αυτών των λίγων;
Θα μου πείτε ότι εκατομμύρια άνθρωποι πάνε ευχαριστημένοι στη δουλειά τους, ότι άλλοι πάλι δεν πάνε με τόση προθυμία αλλά αισθάνονται υποχρεωμένοι να το κάνουν … 

Το σίγουρο είναι ότι μια συνηθισμένη ερώτηση όταν δύο άνθρωποι γνωρίζονται είναι: "Τι δουλειά κάνεις; και μια συνηθισμένη απάντηση: είμαι οικοδόμος, 

δημοσιογράφος, 

μανάβης, 

ανεργος, συνταξιούχος... 

Υποθέτουμε ότι η «ουσία» μας μάς δίνεται από το επάγγελμά μας. 

Σε τέτοιο σημείο έχει φτάσει η αξία της απασχόλησης.
Αυτό, αν μη τι άλλο, είναι πρόβλημα. 

Όχι μόνο επειδή σε αυτήν την κοινωνία το να κανείς ένα ή άλλο επάγγελμα σού δίνει το ανάλογο γόητρο και τα χρήματα που το συνοδεύουν, αλλά και επειδή γίνεται αποδεκτό από μια μεγάλη πλειοψηφία ότι αυτό που δικαιώνει τον άνθρωπο είναι η απασχόληση, όπως σημειώσαμε παραπάνω. 

Φυσικά, αυτή η επιχειρηματολογία που έχουν αναπτύξει εκείνοι που έχουν στα χέρια τους την εξουσία –που την έχουν σφετεριστεί από ολόκληρη την κοινωνία- ήταν και συνεχίζει να είναι χρήσιμη για τη διατήρηση του παρόντος συστήματος.
Πώς έχουμε φτάσει να υιοθετήσουμε την επιχειρηματολογία των ισχυρών
Για να διατηρηθεί μέσα στο χρόνο, ήταν απαραίτητο κάτι περισσότερο από την επιβολή της μέσω της βίας, όπως συνέβη ίσως τον πρώτο καιρό της δημιουργίας αυτής της μορφής σχέσης ανάμεσα στους ανθρώπους.
Ήταν απαραίτητα εργαλεία μεγαλύτερης κλίμακας. 

Ας δούμε μερικά απ’ αυτά, που χρησιμοποιούνται και σήμερα:
1.- Ένας μύθος που είναι ριζωμένος στις πιο βαθιές πεποιθήσεις των ατόμων και των κοινωνιών, μύθος που συνήθως είναι θρησκευτικός. 

Σε αυτήν τη συγκεκριμένη περίπτωση, βλέπουμε ότι στο βασικό μύθο που υπάρχει στον δικό μας το δυτικό πολιτισμό, και που έχει επικρατήσει και στον υπόλοιπο πλανήτη, διά της βίας σε πολλές περιπτώσεις, είναι ξεκάθαρη αυτή η επιχειρηματολογία στο σημείο όπου η Βίβλος λέει: "με τον ιδρώτα του προσώπου σου θα τρως το ψωμί σου"
Είτε αρέσει είτε όχι στους υπερασπιστές ορισμένων ιδεολογιών, αυτός ο μύθος βρίσκεται στη βάση του πολιτισμού μας και σ’ αυτόν στηρίζονται τόσο οι φιλελεύθεροι όσο και οι μαρξιστές, γυναίκες και άντρες που αυτοκαθορίζονται δεξιοί ή αριστεροί, πιστοί ή αγνωστικιστές… 

Όλοι είμαστε επηρεασμένοι από αυτόν το μύθο και τον τρόπο σκέψης που τον συνοδεύει.
2.- Χρειάζεται ωστόσο να υπάρχουν και πολιτικοί που υπηρετούν τα συμφέροντα των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων.
3.- Και μέσα επικοινωνίας που βοηθούν να χτιστεί, να υποστηριχθεί και να ανατροφοδοτηθεί η επιχειρηματολογία που διατηρεί αυτήν την κατάσταση πραγμάτων.
Δε θα υπάρχει πλέον πλήρης απασχόληση
Αλλά όλο αυτό γίνεται μη βιώσιμο. 

Ήδη δεν υπάρχει απασχόληση για όλους και δε θα υπάρχει ούτε στο μέλλον. Εκατομμύρια θέσεις εργασίας εξαφανίζονται καθώς αντικαθίστανται από μηχανές, κάτι που –όπως ξέρουμε- γεννά κάθε μέρα περισσότερο πλούτο και μας φαίνεται, από την άλλη πλευρά, ιδιαίτερα θετικό και ενθαρρυντικό.
Αλλά επιστρέφοντας στο θέμα μας. 

Τι κάνουν εκατομμύρια άνθρωποι που η αξία τους εξαρτάται από την απασχόλησή τους, όταν τη στερούνται ή όταν αυτή δεν τους δίνει τα προς το ζην; 

Συμβαίνει αυτό που βλέπουμε καθημερινά: ότι η δυσφορία γενικεύεται, ότι οι προσωπικές και κοινωνικές εντάσεις αυξάνονται, ότι το μέλλον κλείνει για εκατομμύρια ανθρώπους και πως όσοι πλήττονται αναπτύσσσουν σωματικές και ψυχικές ασθένειες, φτάνοντας σε ουκ ολίγες περιπτώσεις ακόμη και στην αυτοκτονία.
Είναι –φυσικά-παράδοξο ότι, ενώ ο πλούτος που υπάρχει στον πλανήτη μας θα επέτρεπε σε όλους τους κατοίκους του να ζουν αξιοπρεπώς, εμφανίζεται ξαφνικά μια "κρίση" και αυτό δικαιολογεί να μένουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι χωρίς απασχόληση ή η απασχόληση που είχαν να αποτιμάται και να πληρώνεται όλο και λιγότερο, ενώ μια μειοψηφία αυξάνει όλο και περισσότερο τον πλούτο της.
Απαντήσεις που δίνονται σήμερα
Μπροστά σ’ αυτό το σκηνικό που διαμορφώνεται και στο οποίο δε διαφαίνεται κάποια μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη λύση, ό,τι κι αν λέγεται κι όσο κι αν θέλουμε να πιστεύουμε το αντίθετο, δίνονται διάφορες απαντήσεις.
Κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, για παράδειγμα, επέλεξαν απροκάλυπτα να νομοθετήσουν υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων μειώνοντας τη φορολογία τους, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουν τη φορολογία των υπολοίπων, καταργώντας, επί τη ευκαιρία, θεμελιώδη δικαιώματα που αναφέρονται στην ελευθερία έκφρασης ή την ελευθερία του συνέρχεσθαι, και κάνουν περικοπές σε βασικά δικαιώματα όπως η εκπαίδευση, η υγεία, οι συντάξεις… ιδιωτικοποιώντας αυτές τις υπηρεσίες ή μειώνοντας τα ποσά του προϋπολογισμού που προορίζονται γι’ αυτές.
Αφετέρου, η παραδοσιακή αριστερά συνεχίζει να διεκδικεί ως μοναδική λύση την πλήρη απσχόληση. 

Κάτι που δεν πρόκειται να γίνει, αλλά πιθανά δε βλέπουν άλλη διέξοδο επειδή πάσχουν επίσης από αυτό το Σύνδρομο της Στοκχόλμης, ή αν το αντιλαμβάνονται, προτιμούν να μην το εκφράσουν επειδή ο τρόπος λειτουργίας τους θα κατέρρεε.
Εδώ και κάποιες δεκαετίες, ωστόσο, αν και είναι μια ιδέα ακόμη πιο παλιά, και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, πολλοί άνθρωποι και οργανώσεις διεκδικούν –μεταξύ άλλων μέτρων- ένα καθολικό και ανεπιφύλακτο βασικό εισόδημα  για όλους.
Θα πάρουμε αυτήν την πρόταση ως ένα παράδειγμα εξόδου από τη μη βιώσιμη κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, και επειδή σήμερα βρίσκεται στο προσκήνιο και επειδή είναι ένα μέτρο που θα μπορούσε να δώσει απάντηση στην κατάσταση της συστημικής φτώχιας, ενώ ταυτόχρονα θα ήταν ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αναδιανομής του πλούτου που, όπως είπαμε στην αρχή, ανήκει σε όλους.
Αλλά, οποία έκπληξις! 

Η πλειοψηφία του πληθυσμού δε συμφωνεί με την υλοποίηση αυτού του μέτρου, σίγουρα επειδή η πληροφόρηση που έχει πάρει είναι διαστρεβλωμένη, αλλά το γεγονός είναι ότι σήμερα η εφαρμογή του αμφισβητείται. 

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι μεγάλο μέρος αυτών των ατόμων είναι ταυτόχρονα θύματα της τεχνολογικής εξέλιξης, της περίφημης κρίσης, της κλοπής των πόρων τους, κ.λπ.
«Είναι σωστό να δίνουμε χρήματα σε κάποιον που δεν κάνει τίποτα; 

Να συντηρούμε τεμπέληδες! –επιχειρηματολογούν-, από πού θα βγουν τα χρήματα; 

–Αναρωτιούνται, επαναλαμβάνοντας τα επιχειρήματα των ισχυρών, εκείνων που η μοναδική τους απασχόληση είναι να συσσωρεύουν πλούτη, εκείνων που εκμεταλλεύονται και ασκούν βία.
Επιμένουμε ότι δίνουμε αυτό το παράδειγμα επειδή μας επιτρέπει να δούμε ξεκάθαρα πώς μια μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού έχει υιοθετήσει την επιχειρηματολογία εκείνων "που την κακοποιούν ή την εκμεταλεύονται" και βλέπει τα άλλα θύματα ως εχθρούς, για παράδειγμα, τους μετανάστες.
Δε θα αναλύσουμε όλη τη διαδικασία που οδήγησε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, το πώς ιδιωτικοποιήθηκαν όλα αυτά που ανήκαν σε όλους ή σε κανέναν. 

Θελήσαμε απλά να μιλήσουμε γι’ αυτήν την ασθένεια που εξακολουθεί να πλήττει την πλειοψηφία του πληθυσμού και για τη σημασία του μύθου, που συνεχίζει να τροφοδοτείται από τους πολιτικούς, τους νομοθέτες, τους διαμορφωτές απόψεων… που δουλεύουν για να διατηρείται αυτό το κάθετο και βίαιο σύστημα, μαζί με τα μέσα διάδοσης, που κάθε μέρα παίζουν όλο και καλύτερα το ρόλο τους ως μέσα προπαγάνδας υπέρ των ισχυρών.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ έχει ζωτική σημασία να αξιώσουμε την ανθρωπιστική οπτική του ανθρώπινου όντος, μια οπτική που εξηγεί ότι ένας άνθρωπος έχει αξία επειδή γεννήθηκε άνθρωπος, και ότι δεν μπορεί να μπαίνει άλλη αξία πάνω από τη ζωή του και την ελευθερία του.
     Συμπεράσματα: βρισκόμαστε μπροστά στην πραγματική δυνατότητα απελευθέρωσης του ανθρώπου
 “Ακόμη δεν καταλαβαίνουν ότι η μηχανή είναι ο λυτρωτής της ανθρωπότητας, ο Θεός που θα απελευθερώσει τον άνθρωπο από τη φτώχια και τη μισθωτή εργασία, ο Θεός που θα τους δώσει την αναψυχή και την ελευθερία”, έγραφε ο Paul Lafargue το 1883.
Επειδή, αφενός, δε θα υπάρξει πλέον πλήρης απασχόληση και, αφετέρου, επειδή βρισκόμαστε μπροστά στην ιστορική δυνατότητα να απελευθερωθούμε από την εργασία ως στοιχείο ελέγχου και υποδούλωσης, είναι σημαντικό να θέσουμε υπό αμφισβήτηση τις πεποιθήσεις μας γύρω από αυτό το θέμα, τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, και το φόβο της φτώχιας, απαιτώντας να αναδιανεμηθεί ο πλούτος που ανήκει σε όλους, πράγμα που θα επέτρεπε σε όλη την ανθρωπότητα να ζήσει αξιοπρεπώς.
Ας σταματήσουμε να υιοθετούμε τα επιχειρήματα των ισχυρών, ότι δεν υπάρχει πλούτος και ότι είναι φυσιολογικό εκείνοι να μας ληστεύουν και να μας υποδουλώνουν. 

Ας γιατρευτούμε από αυτήν την αρρώστια που έχουμε τροφοδοτήσει επί αιώνες χωρίς να το καταλαβαίνουμε. 

Σήμερα υπάρχει η πραγματική δυνατότητα να απελευθερωθούμε.
Γι’ αυτό, μεταξύ άλλων, μπορούμε να αρχίσουμε διεκδικώντας ένα καθολικό και ανεπιφύλακτο βασικό εισόδημα.

Για το Σύνδρομο της Στοκχόλμης:

https://en.wikipedia.org/wiki/Stockholm_syndrome

http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/Stockholm+syndrome

https://www.psychologytoday.com/blog/the-modern-time-crunch/201403/corporate-stockholm-syndrome

http://www.inquiriesjournal.com/articles/35/the-relationship-between-stockholm-syndrome-and-post-traumatic-stress-disorder-in-battered-women

Για το καθολικό βασικό εισόδημα:

https://en.wikipedia.org/wiki/Basic_income

Https://nuevohumanismorbu.wordpress.com/

Για το θέμα της απασχόλησης:

The right to be lazy. Paul Lafargue. 1882.

https://www.marxists.org/archive/lafargue/1883/lazy/index.htm

pressenza.com