Εισόδια της Θεοτόκου : Σήμερα 21 Νοεμβρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει τα Εισόδια της Θεοτόκου.
Είναι η μέρα που δεσπόζει το έθιμο με τα πολυσπόρια,καθώς αναμένοντας να έρθει η χειμερινή περίοδος, οι γεωργοί,κυρίως,της χώρας μας εύχονταν για να έρθει καλή και παραγωγική σπορά.
Είναι το έθιμο της Παναγιάς της Πολυσπορίτισσας όπου, με αρκετές βέβαια παραλλαγές σε ολόκληρο την χώρα,τα πιό παλιά χρόνια,φτιάχνονται τα πολυσπόρια στη γιορτή της Παναγίας της Πολυσπορίτισσας ή Μεσοσπορίτισσας.
Ήταν ένα έθιμο όπου τα αγροτικά νοικοκυριά έκαναν μια προσφορά στη γη, ακριβώς αυτή την εποχή που ήταν και είναι ταυτισμένη με τη σπορά, και είναι η συνέχεια του αρχαιότατου εθίμου τα Πυανέψια
Κατά τα Πυανέψια έβραζαν σπόρους κάθε είδους.
Πανσπερμία -από τα πᾶν -όλα- και σπέρμα, σπόρος -δηλαδή όλοι οι σπόροι-τα πολυσπόρια-
Ο Φίλιππος Βρετάκος στο Λαογραφικό του βιβλίο “Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των” καταγράφει: “Ονομάζουν όμως αυτήν και Πολυσπορίτισσα -Ευρυτανία, Δυτ.Μακεδονία, κ.α.-, επειδή την ημέραν αυτήν, κατά το έθιμον, έβραζαν εντός χύτρας “πολυσπόρια”, ήτοι διαφόρους δημητριακούς καρπούς και όσπρια, ως σιτάρι, αραβόσιτον-καλαμπόκι, λαθούρια, ρεβίθια, φασόλια, κουκκιά κ.τ.λ., τα οποία εμοίραζαν εις τον κόσμον “για τα χρόνια πολλά”, δια να εξασφαλίσουν δηλαδή κατά το ερχόμενο έτος την αφθονίαν των καρπών. […] μοιράζουν δηλαδή “απαρχές” και θυμίζουν τα αρχαία “Πυανέψια” του ίδιου περίπου μήνα”.
Ο Δημ.Λουκόπουλος στα «Γεωργικά της Ρούμελης», Αθήναι 1938, σ.171 αναφέρει: “Την 21ην Νοεμβρίου, οι γεωργοί γιορτάζουν την πολυσπορίτισσα ή Μεσοσπορίτισσα. Πολυσπορίτισσα λένε, γιατί σε πολλά χωριά παίρνουν πολυσπόρια -σιτάρι, καλαμπόκι, κουκκιά, κ.λ.π. και πάνε στην πηγή, τα ρίχνουν μέσα και λένε: όπως τρέχει το νερό, να τρέχη το βιό.
Παίρνουν νερό και γυρίζουν. Επίσης τη μέρα αυτή αντί άλλο φαγητό βράζουν τα πολυσπόρια, τρώνε και μοιράζουν και σε δικούς τους για χρόνια πολλά. Μεσοσπορίτισσα, όπως λένε, το είπαν με το να μεσιάζει τότε η πρώιμη σπορά τους. Κι αυτή τη μέρα βασιλεύει η πούλια, αν τύχη ξαστεριά. Κι όπως θα κάμη αυτήν τη μέρα, θα κάμη και τις σαράντα κατοπινές μέρες”.
Η συνταγή για τα «πολυσπόρια» ακολουθούσε την παρακάτω διαδικασία,με πολλές βέβαια παραλλαγές κατά τόπους:
Υλικά:
– Σιτάρι, καλαμπόκι, σταφίδες ,μαύρες και ξανθές, καρύδια, μύγδαλα, σουσάμι, λαδάκι, μια πρέζα αλατοπίπερο.
– Βράζουμε το σιτάρι πολύ καλά, να μαλακώσει.
– Βράζουμε χώρια και το καλαμπόκι.
– Το σουσάμι, τα καρύδια και τα μύγδαλα ,που πρώτα τα κοπανίζουμε, τα καβουρντίζουμε στο τηγάνι.
– Τέλος, σε μια μεγάλη χύτρα, αναμειγνύουμε όλα τα υλικά και τα βράζουμε μέχρι να χυλώσουν.
– Έχουμε, όμως, φυλαγμένο λίγο από το καβουρντισμένο σουσάμι,το αμύγδαλο και το καρύδι για να πασπαλίσουμε και από πάνω, σε κάθε κυπελλάκι που σερβίρουμε.
Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, υπήρχε μια παραλλαγή του εθίμου τα «Μπόλια» και το «πάντρεμα της φωτιάς»
Και τα δυό αυτά έθιμα είχαν μεταξύ τους αλληλένδετη σχέση και ήταν απαραίτητα και τα δυό.
Λέγοντας “Μπόλια” εννοούσαν ένα μείγμα από πολλά σπόρια -πολυσπερμία,πανσπερμία- τα οποία βράζανε σε μια μεγάλη κατσαρόλα- όπως παρατηρούμε δεν υπάρχει διαφορά ,απλά οι λέξεις αλλάζουν
Η κατσαρόλα αυτή περιείχε συνήθως προϊόντα ντόπια κυρίως-φασόλια, φακές,ρεβίθια,καλαμπόκι, σιτάρι,κουκιά, φάβα,ρύζι, και όποια άλλα όσπρια μπορούσε ο καθένας να βάλει στην κατσαρόλα.
Η ανομοιογένεια των προς βράση υλικών απαιτούσε αρκετή ώρα , μιας και δεν υπήρχαν τότε οι κατσαρόλες γρήγορου βρασμού,χύτρες, για να βράσουν με αποτέλεσμα να μένουν στη φωτιά αρκετό χρόνο.
Αυτό απαιτούσε συνεχή τροφοδοσία της φωτιάς.
Την βραδιά λοιπόν αυτή γινόταν και το επίσημο άναμμα του τζακιού και για το λόγο αυτό βάζανε να ανάψει η φωτιά πολλών ειδών ξύλα.
Πρώτα βάζανε ξύλο αρσενικό, π.χ.πουρνάρι, πλάτανο, κέδρο, και ύστερα βάζανε ξύλο θηλυκό βελανιδιά,κορτσιά λέγοντας και το σχετικό τραγούδι-“απόψε παντρεύω τη φωτιά , με τούτα τα παιδιά…” ονοματίζοντας κάθε φορά το όνομα του ξύλου που τοποθετούσαν στο τζάκι.
Σημαντικό ήταν ότι για το πάντρεμα της φωτιά τα ξύλα που θα χρησιμοποιούσαν πρέπει να προέρχονταν από δέντρα που ήταν από μέρος ηλιόλουστο γιατί διαφορετικά αν ήταν από σκιερά μέρη δεν κάνανε ούτε κάρβουνο ούτε φλόγα παρά μόνο καπνό.
Αφού η φωτιά άναβε τότε τοποθετούσαν πάνω στην “πυροστιά” τα μπόλια και έπρεπε να διατηρηθεί η φωτιά όλη τη νύχτα για να σιγοβράσουν τα μπόλια.
Έτσι λοιπόν έπρεπε να μένει ένας να “λαγοκοιμάται” δίπλα στο παραγώνι και να τροφοδοτεί την φωτιά με ξύλα όλη την νύχτα.
Την άλλη μέρα 21 Νοεμβρίου, τα μπόλια,που ήδη είχαν βράσει,σερβίρονταν κανονικά στο μεσημεριανό τραπέζι σαν κυρίως πιάτο με μπόλικο προζυμένιο ψωμί,ελιές και κρασί.
Συνήθως οι νοικοκυρές προσέφεραν τα μπόλια τους στα γειτονικά σπίτια ανταλλάσσοντας τα πιάτα τους.
Ένα υγιές δούναι και λαβείν!
Εκτός από τις 21 Νοεμβρίου και τα Εισόδια της Θεοτόκου, το σημαντικότατο αυτό έθιμο των γεωργών το συναντάμε και ανήμερα του Αγίου Ανδρέα.
Χαρακτηριστικό δίστιχο της ημέρας:
“Σ’τσι τριάντα, τ’αγι’ Αντριός
αντρειεύει ο καιρός”
Και δεν αντρειεύει – θεριεύει,δυναμώνει -μονάχα το κρύο, αλλά και όλα τα σπαρτά καί τα “ζωντανά”
Έτσι και αυτή τη μέρα οι αγρότες συνήθιζαν να ετοιμάζουν “πολυσπόρια” για να τα διαβάσει ο παπάς και “να πάει καλά η χρονιά με πλούσια μπερεκέτια”.
Σαν θρησκευτική ημέρα η γιορτή της Παναγίας στις 21 του Νοέμβρη είναι η ημέρα που οι γονείς της Παναγίας την οδήγησαν στον Ναό -είσοδος- και την παρέδωσαν στους ιερείς του Ναού.Τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι μια από τις κυριότερες και μεγαλύτερες Θεομητορικές εορτές του έτους
Στην Αθήνα υπάρχει και το θαυμάσιο βυζαντινό Ναΐδριο,η γνωστή μας Καπνικαρέα, που είναι κτίσμα του 11ου αιώνα, βρίσκεται στο μέσο της οδού Ερμού και τιμάται επ’ ονόματι των Εισοδίων της Θεοτόκου.
21 Νοεμβρίου τα Εισόδια της Παναγίας – ημέρα που γιορτάζουν και πολλοί Παναγιώτηδες και Παναγιώτες τους ευχόμαστε Χρόνια πολλά!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου