«Χωρίς ουτοπία δεν υπάρχει ζωή, μόνο σκλαβιά»

Ο Μόνι Οβάντια είναι πολυσχιδής. Ηθοποιός, τραγουδιστής, σκηνοθέτης, ιδρυτής ενός μουσικού θεάτρου, παραγωγός, συγγραφέας, αρθρογράφος, ερευνητής της εβραϊκής παράδοσηςΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

«Κάν’ το όπως οι Ελληνες», διατρανώνει μιλώντας σε ανθρώπους άλλων χωρών του Νότου. Δηλαδή «αντισταθείτε για ν’ αλλάξει κάτι κάποτε». Αλλωστε, στις ιταλικές εκλογές κέρδισε, αλλά παραχώρησε στον επόμενο μια έδρα στο Ευρωκοινοβούλιο με το ψηφοδέλτιο «Η Αλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα».

Ο Μόνι Οβάντια είναι πολυσχιδής. Ηθοποιός, τραγουδιστής, σκηνοθέτης, ιδρυτής ενός μουσικού θεάτρου, παραγωγός, συγγραφέας, αρθρογράφος, ερευνητής της εβραϊκής παράδοσης, ειρηνιστής, ακτιβιστής, λάτρης της νεοελληνικής ποίησης και φανατικός υποστηρικτής του ΣΥΡΙΖΑ.

Γιος σεφαραδίτικης οικογένειας γεννήθηκε το 1947 στο Πλόβντιβ (Φιλιππούπολη) της Βουλγαρίας, αλλά ο παππούς του ήταν Σμυρνιός και ο προπάππος του από τη Θεσσαλονίκη. Εχει την Ελλάδα στην ψυχή του από μικρός, αφού οι πρώτες μυρωδιές, οι πρώτες γεύσεις ήταν ντολμαδάκια και ραβανί με εκμέκ.

Ο Μόνι Οβάντια, καλεσμένος του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου και της Ιταλικής Σχολής Αθηνών, παρουσιάζει απόψε στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης το «Cantata Greca», ένα ρεσιτάλ σε μορφή ορατορίου στα ελληνικά και στα ιταλικά, με τα έργα «Δελφοί» και «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου.

Εχει ταξιδέψει πολύ στην Ελλάδα, όχι σε τουριστικά μέρη. Του αρέσει να τριγυρίζει σε χωριά και να ακούει ιστορίες από απλούς ανθρώπους στα καφενεία. Τον συναντήσαμε στην Ιταλική Σχολή. Ζητούσε συνεχώς συγγνώμη για τα ελληνικά του, που όμως είναι πολύ καλά. Μας απήγγειλε από στήθους, στη γλώσσα μας, ένα απόσπασμα από τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος». Γιατί όταν ο Οβάντια ανακάλυψε τον Γιάννη Ρίτσο, άρχισε μανιωδώς να τελειοποιεί τα ελληνικά του.

«Το πρωτότυπο κείμενο δεν συγκρίνεται με το μεταφρασμένο. Η ελληνική γλώσσα είναι απίστευτης ομορφιάς. Εμπεριέχει και συνδυάζει μέσα της τόσες άλλες γλώσσες, την αρχαία, την αλεξανδρινή, την καθαρεύουσα ακόμα και τα τούρκικα, τα βενετσιάνικα. Η δημοτική συμπυκνώνει τον πόνο, τη χαρά, το γλέντι, τη μνήμη του ελληνικού λαού. Δυστυχώς, η δουλειά και προβλήματα με εμπόδισαν να σπουδάσω ελληνικά στο Πανεπιστήμιο. Και παρά το γεγονός ότι παραθερίζω 20 χρόνια στην Ελλάδα, τελευταία δεν τα εξασκώ, κι αυτά με ξεχνούν. Δεν μου αρέσει. Την πρώτη φορά που διάβασα ποίηση του Ρίτσου σε ιταλική μετάφραση κεραυνοβολήθηκα. Ηταν επίσης πρώτη φορά που διάβασα για τη Μακρόνησο. Ναι, ήξερα ότι ήταν κομουνιστής, αλλά δεν δεν μπορούσα να πιστέψω ότι υπάρχει ποιητής τέτοιου βάθους, πέρα από ιδεολογίες και κόμματα. Η ποίησή του είναι οικουμενική, με μια πρωτόγνωρη ευσέβεια για κάθε πράγμα. Πώς μπορεί κανείς να γράφει: “τα πουλιά βαριανασαίνουν, γυρνούν απ’ την άλλη πλευρά και οι αμνοί υπόσχονται στον θεό τους να είναι καλύτεροι” (“Ελένη”);..».

• Τι αγαπάτε περισσότερο στον Ελληνα;

Ενας φίλος έχει καφενείο. «Ελα να σε κεράσω ένα ποτό», μου λέει, «όχι εδώ όμως, αλλού». «Μα έρχονται πελάτες», του λέω. «Δεν πειράζει. Αύριο θα ξανάρθουν», απαντά και με τραβάει σε ξένο μαγαζί. Οι Ελληνες μπορεί να κάθονται δίπλα στη θάλασσα και να μιλούν ολόκληρες ώρες. Ξέρουν τα σημάδια του καιρού, το χώμα τους. Κι αυτά τα ελληνικά πανηγύρια! Ολοι μαζί, νέοι, γέροι, παιδιά τραγουδούν, χορεύουν τα ίδια τραγούδια. Αυτό δεν το βλέπεις πουθενά σ’ όλη τη δυτική Ευρώπη. Την παραδοσιακή κουλτούρα -όχι την ιδεολογία-, τη δύναμη της αρχέγονης ψυχής. Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει μόνο το χρήμα, ο χειρότερος δυνάστης της ψυχής.

• Αυτό το χρήμα, όμως, καθορίζει την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ξεχάσαμε ότι είμαστε άνθρωποι. Το χρήμα έχει την ικανότητα να απεκδύει τον Ανθρωπο από τον άνθρωπο. Υπάρχει και άλλη προσέγγιση στο ελληνικό πρόβλημα. Να σκεφτούν: οι Ελληνες είναι αδέλφια μας. Εκαναν λάθος, αλλά θα βοηθήσουμε. Αλλιώς δεν μιλάμε για Ευρώπη των λαών, αλλά για Ευρώπη του ευρώ, δηλαδή του χρήματος.

• Συνταχθήκατε α λα ιταλικά «Για μια άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα».

Ηθελα να βοηθήσω το κόμμα του Τσίπρα. Παραχώρησα τη θέση μου στην Ευρωβουλή, γιατί δεν μπορούσα να αφήσω το συγκρότημά μου στην τύχη του. Γνωρίστηκα με τον Αλέξη Τσίπρα σε μια μεγάλη συγκέντρωση στην Μπολόνια. Μου εμπνέει εμπιστοσύνη. Είναι ειλικρινής και μαχητής, όπως και ο Γιάνης Βαρουφάκης. Επενδύω, ελπίζω σ’ αυτούς. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα αληθινά αριστερό κόμμα, όχι κεντροαριστερό κ.λπ.

• Είστε πιο σίγουρος για την ιδεολογική καθαρότητα του ΣΥΡΙΖΑ κι από τους Ελληνες οπαδούς του.

Ασχολούμαι ουσιαστικά, συναναστρέφομαι στελέχη του, ενημερώνομαι, με πείθει το πρόγραμμά του. Είμαι ενθουσιασμένος. Μετά από όλο αυτό που πέρασε η Ελλάδα, υπάρχει ένας πολιτικός χώρος που επιθυμεί πραγματικά την αλλαγή. Είμαι περήφανος για τη χώρα σας. Στην Ιταλία, αλλά και σε άλλες χώρες που ταξιδεύω, Ισπανία ή Πορτογαλία, λέω: «Κάντε ό,τι και οι Ελληνες». Πολιτικοί συμβιβασμοί θα γίνουν, αλλά όχι παράδοση. Από τον νότο, από τη Μεσόγειο, θα ξεκινήσει το καινούργιο. Ιστορικά αυτό συνέβαινε σε κάθε μεγάλη κοινωνική αλλαγή.

• Μήπως εξιδανικεύετε λιγάκι το ελληνικό πάθος; Είναι χάρισμα που μας έχει κοστίσει κιόλας.

Με εγκαλείτε στην αναγκαιότητα του ρεαλισμού, στην προσγείωση στην πραγματικότητα. Καταλαβαίνω. Αλλά η διεκδίκηση του ονείρου είναι το ίδιο αναγκαία. Χωρίς ρεαλισμό η ουτοπία είναι άχρηστη, αλλά χωρίς την ουτοπία δεν υπάρχει ζωή, μόνο σκλαβιά. Η Ελλάδα δεν είναι ο παρίας της Ευρώπης, είναι το κέντρο της. Αν πήγαινα στην Ευρωβουλή, θα μιλούσα στα ελληνικά. Ολοι οφείλουμε στους Ελληνες. Κατ’ αρχάς τη γλώσσα μας. Ας δώσουν, λοιπόν, όλοι οι Ευρωπαίοι ένα χιλιοστό του ευρώ για κάθε λέξη ελληνική που χρησιμοποιούν.

• Για τους Ευρωπαίους αυτά ηχούν ως ελληνικές γραφικότητες.

Και οι πολεμικές αποζημιώσεις; Πόσα τράβηξε η Ελλάδα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στον Εμφύλιο. Δεν έχουμε δικαίωμα να αποδεχτούμε με κυνισμό την ήττα. Οφείλουμε να δράσουμε για το μέλλον των επόμενων γενεών. Οπως παλαιότερα πολεμούσαμε τις δικτατορίες. Με κάθε τρόπο. Μου έκανε εντύπωση ότι όταν ο Ι. Μεταξάς απαγόρευσε το μπουζούκι, οι Ελληνες μουσικοί επινόησαν ένα μικρότερο όργανο, τον μπαγλαμά, για να το κρύβουν κάτω από σακάκι... Τα μνημόνια και η τρόικα πρέπει να δώσουν τη θέση τους σε μια πολιτική προς όφελος της κοινωνίας.

Είμαι αντισημίτης Εβραίος

• Αγνωστικιστής, Εβραίος και εναντίον των ισραηλινών θηριωδιών στην Παλαιστίνη;

Στον Ιουδαϊσμό πιστεύεις στον Θεό χωρίς να σε υποχρεώνει κανένα δόγμα. Και ο ερχομός του Μεσσία αργεί πολύ. Δεν είναι δικό μου πρόβλημα, έτσι κι αλλιώς. Με απασχολεί μόνο ο άνθρωπος. Είμαι αντισημίτης Εβραίος. Είναι τρομερό αυτό που κάνουν οι Ισραηλινοί. Μάχομαι για τα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού με όποιον τρόπο μπορώ, δραστηριοποιούμαι στην πρώτη γραμμή. Ο Νετανιάχου είναι ο χειρότερος ηγέτης των τελευταίων χρόνων στο Ισραήλ, ρατσιστής και ανόητος. Και η καταστροφή συνεχίζεται, αλλά μέχρι πότε;

Info:

Στις 15 Μαΐου το Φεστιβάλ Συρακουσών θα παρουσιάσει τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου στη σιτσιλιάνικη διάλεκτο και στην ελληνική δημοτική γλώσσα. «Θα καταλάβουν οι θεατές, πιστέψτε με. Αυτή η παράσταση είναι μια πολιτική πράξη για την Ελλάδα. Είναι η μόνη τραγωδία στην οποία συναντούμε τη λέξη “δημοκρατούσα”. Την ακούμε από το στόμα του βασιλιά του Αργους, του Πελασγού. Πρέπει να φτάσει στην Ευρώπη το μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι ταυτισμένη με τη δημοκρατία. Και το πολιτικό θέατρο να ξαναγεννηθεί».