Γαληνός-με τη βοήθεια των ακτίνων Χ του Stanford Synchrotron Radiation Lightsource οι επιστήμονες ξαναδιάβασαν,μετά από πολύχρονες προσπάθειες, ένα κρυφό για 1000 χρόνια ιατρικό του κείμενο.
Ο Γαληνός ήταν ο δεύτερος σπουδαιότερος Έλληνας ιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη και ο τελευταίος χρονικά από όλους τους σημαντικούς ιατρούς του ελληνορωμαϊκού κόσμου.
Ο Γαληνός της Περγάμου,γιατρός των αυτοκρατόρων, μεταξύ άλλων του Ρωμαίου αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου,των μονομάχων αλλά και του απλού κόσμου υπήρξε πολυγραφότατος και άσκησε τρομερή επίδραση για πολλούς αιώνες μετά το θάνατό του στη δυτική -και όχι μόνο- ιατρική.
Ένα από τα πολλά έργα του και το “για τα μείγματα και τις δυνάμεις των απλών φαρμάκων”.
Το “για τα μείγματα και τις δυνάμεις των απλών φαρμάκων” ήταν ένα σημαντικότατο φαρμακευτικό κείμενο το οποίο βοηθούσε και στην εκπαίδευση των συναδέλφων του της εποχής εκείνης.
Το κείμενο μεταφράστηκε κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα στα Συριακά, μια γλώσσα που χρησίμευε ως γέφυρα μεταξύ των ελληνικών και των αραβικών και βοήθησε στην εξάπλωση των ιδεών του Γαληνού στον αρχαίο ισλαμικό κόσμο.
Αλλά παρά τη φήμη του γιατρού,η πληρέστερη επιζών έκδοση του μεταφρασμένου χειρογράφου σβήστηκε,κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα,και επάνω του γράφτηκαν ύμνοι- μια κοινή πρακτική εκείνη την εποχή.
Αυτά τα γραπτά έγγραφα είναι γνωστά ως palimpsests-παλίμψηστα.
Το παλίμψηστο σπουδαίο ιατροφαρμακευτικό αυτό κείμενο του Γαληνού,προσπαθεί εδώ και χρόνια μια διεθνής ομάδα ερευνητών και με τη βοήθεια ακτίνων Χ του Stanford Synchrotron Radiation Lightsource (SSRL) στο Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντών SLAC του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ,να το ξαναδιαβάζουν.
Τα πρώτα αποτελέσματα έφεραν στο φως περισσότερες από τις αρχικές λέξεις στο υποκείμενο κείμενο,από αυτές που αρχικά ήλπιζαν οι ερευνητές, το οποίο τρέχει κάθετα προς την κατεύθυνση του υπερκείμενου κειμένου, επιτρέποντας στους μελετητές να δουν περισσότερες πληροφορίες.
“Η αρχική μας ελπίδα ήταν ότι θα υπήρχαν αρκετά ίχνη μελάνης εκεί, ώστε να είμαστε σε θέση να αποκρυπτογραφήσουμε κάποιες λέξεις”, λέει ο Uwe Bergmann, διακεκριμένος επιστήμονας στο Stanford PULSE Institute στο SLAC, ο οποίος οδήγησε την έρευνα.
Και η ελπίδα έγινε βεβαιότητα καθώς μπορούμε να ξαναδιαβάσουμε σχεδόν όλο το κείμενο,κάτι που ήταν μια τεράστια επιτυχία.”
Οι όλες ενέργειες ξαναδιαβάσματος του παλίμψηστου με τη σειρά
Για σχεδόν μια δεκαετία, μια πολυεπιστημονική ομάδα επιστημόνων και μελετητών προσπάθησε να ανακαλύψει και να μελετήσει το αρχικό κείμενο του Γαληνού με προηγμένες τεχνικές απεικόνισης και ψηφιακής επεξεργασίας. Κάθε φύλλο του χειρόγραφου περιείχε σημειώσεις σχετικά με την κατάσταση της ιατρικής γνώσης εκείνη τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή στη ευρύτερη περιοχή της μεσογείου.
“Αν θέλουμε να κατανοήσουμε την ιατρική στη περιοχή αυτή της αρχαιότητας, πρέπει να μεταφράσουμε το κείμενο και να μεταδώσουμε τη γνώση”, λέει ο Peter E. Pormann, καθηγητής κλασικών και ελληνο-αραβικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
“Αυτό είναι ένα τεράστιο κομμάτι της ιστορίας και ελπίζουμε ότι αυτό το κείμενο θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πώς διαχειρίζονταν και αντιμετώπιζαν τις ασθένειες εκείνα τα χρόνια σε αυτό το μέρος του κόσμου”.
Το τμήμα του χειρόγραφου του Γαληνού που εξετάστηκε στη SLAC εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία στις αρχές της δεκαετίας του 1900 και οι συνεχιζόμενες έρευνες δείχνουν ότι ήταν αρχικά από τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στη χερσόνησο του Σινά.
Στην πορεία των αιώνων κάποιες από τις σελίδες του αρχικού χειρογράφου είχαν αφαιρεθεί και είχαν καταλήξει σε βιβλιοθήκες στην Αφρική, στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, του Παρισιού, της χερσονήσου του Σινά και του Βατικανού.
Κάθε ένα από τα ιδρύματα αυτά συμφώνησε να προσθέσει τις εικόνες των σελίδων του στο σετ δεδομένων,έτσι όλες οι σελίδες που σαρώνονται στο SSRL να μετατραπούν σε ψηφιακές εικόνες υψηλής ανάλυσης που να προστεθούν σε εκείνες που διατίθενται ελεύθερα στο διαδίκτυο από το Ινστιτούτο Χειρογράφων Schoenberg στο Πανεπιστήμιο Pennsylvania Library.
“Το σχέδιό μας είναι να επανασυνδέσουμε ψηφιακά το βιβλίο”, λέει ο Michael Toth, πρόεδρος της RB Toth Associates, μιας ιδιωτικής εταιρείας ειδικευμένης στην έρευνα πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία έχει οδηγήσει τη μελέτη αυτού του παλίμψηστου από το 2009 και μετά. “Αυτό θα παρέχει πρόσβαση του κοινού σε ένα κείμενο που είχε μείνει κρυμμένο για αιώνες. ”
Προηγούμενες και επόμενες προσπάθειες
Προηγούμενες μελέτες είχαν αποκαλύψει ίχνη του κειμένου του Γαληνού κάτω από τους ύμνους, αλλά ήταν δύσκολο να διαβάσει κανείς το υποκείμενο του Γαληνού,που το έκρυβε το υπερκείμενο των ύμνων,διότι και τα δύο κείμενα γράφτηκαν με παρόμοιο μελάνι και το υποκείμενο κείμενο είχε καθαριστεί καλά.
Πριν ξεκινήσει το έργο synchrotron, η ερευνητική ομάδα φοβόταν ότι ακόμα και με τις ισχυρές τεχνικές απεικόνισης ακτίνων Χ στο SSRL, το κείμενο του Γαληνού θα μπορούσε να ήταν δυσανάγνωστο,αν η ποσότητα σιδήρου στο εναπομείναν μελάνι ήταν πολύ μικρή ή το μελάνι ήταν πολύ λείο.
Η αρχική ανάλυση με ακτίνες Χ των μελανιών στο παλίμψηστο υπογράμμισε τη δυσκολία του έργου.
Λόγω της λεπτής φύσης του παλαιού χειρογράφου, το Τμήμα Διατήρησης Βιβλιοθηκών του Πανεπιστημίου Stanford προετοίμασε προσεκτικά τις σελίδες για την απεικόνιση με ακτίνες Χ.
“Ένα από τα πιο ισχυρά μέρη αυτού του τύπου ανάλυσης είναι ότι δεν χρειάζεται να απομονώσουμε το υπερκείμενο κείμενο.
Μπορούμε να δούμε κάτω από την επιφάνεια χωρίς καμία ζημιά στο χειρόγραφο “, λέει ο Kristen St. John, επικεφαλής των υπηρεσιών συντήρησης στις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες του Stanford.
“Δεν χρειάζεται να θέσουμε σε κίνδυνο ένα μέρος του εγγράφου για να διαβάσουμε το άλλο”.
Έτσι,χάρη στον ισχυρό επιταχυντή του συγχρότρου SLAC, κατέστη δυνατό να διαβάσουμε σελίδα-σελίδα το κρυμμένο κείμενο του Γαληνού
Για να “σαρωθεί” δε κάθε σελίδα χρειάσθηκαν περίπου δέκα ώρες,με σύνολο 26 σελίδων,και οι ερευνητές εφαρμόζουν πλέον εργαλεία επεξεργασίας δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της μηχανικής μάθησης, για να αποσύρουν τις πληροφορίες που αναζητούν.
“Μέσα σε αυτά τα δεδομένα, υπάρχουν κρυμμένες πληροφορίες που προσπαθούν να βγουν έξω”, λέει ο William Sellers, ειδικός στην επεξεργασία δεδομένων και ο διευθυντής του Τμήματος Ζωολογίας του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ.
“Και υπάρχουν πάρα πολλά δεδομένα που περιμένουν για να ερευνηθούν και να ξεσκονιστούν”.
Μόλις ολοκληρωθούν οι σαρώσεις, η ομάδα θα συνεχίσει να αναλύει τα λόγια του Γαληνού και να μελετά το κείμενο του αρχαίου σοφού γιατρού!
κείμενο και επιμέλεια κειμένου:ntina
περισσότερες πληροφορίες:
www6.slac.stanford.edu
https://science.energy.gov/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου