Το 1870 λόγω οικονομικών προβλημάτων η οικογένεια μετακομίζει στο Παρίσι.
Δύο χρόνια μετά η μητέρα του πεθαίνει και ο Erik μαζί με τον αδελφό του Κόνραντ, ξαναγυρίζει στο Honfleur να ζήσει με τον παππού και τη γιαγιά του.
To 1878, τα δύο αδέλφια επιστρέφουν στο Παρίσι, στον πατέρα τους.
Δυστυχώς τον επόμενο χρόνο εκείνος ξαναπαντρεύεται με μια γυναίκα που ο μικρός Ερίκ αντιπαθούσε.
Στο σχολείο οι επιδόσεις του δεν ήταν καλές.
Το 1879 μπαίνει στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού αλλά και εκεί οι επιδόσεις του ήταν μέτριες.
Εκείνο που τον ευχαριστούσε ήταν το διάβασμα και η λογοτεχνία.
Ο Hans Christian Andersen ήταν και παρέμεινε σε όλη του τη ζωή ο αγαπημένος του συγγραφέας.
Παρ’ όλο που ο Erik Satie απορρίφθηκε από κάποιους μουσικούς της εποχής του που παρεξήγησαν το μη συμβατικό ύφος,την εκκεντρικότητα και την ελαφράδα των έργων του, αντιπροσωπεύει το πρώτο οριστικό ρήγμα με τον γαλλικό Ρομαντισμό του 19ου αιώνα και είναι πρόδρομος μεταγενέστερων ρευμάτων στην τέχνη όπως ο μινιμαλισμός, ο σουρεαλισμός και η επαναληπτική μουσική.
Εργάστηκε για να απαλλάξει τη μουσική από την επιτήδευση και τον συναισθηματισμό, βασικά στοιχεία του Ρομαντισμού, και να αναδείξει έτσι την βαθύτερη ουσία της.
Απορρίπτοντας τα μεγαλειώδη αισθήματα και νοήματα, παντρεύει τη ζωή και την τέχνη σε ένα παράξενο αλλά ενιαίο σύνολο.
Η μουσική του είναι στενά συνδεδεμένη με τον Ντανταϊσμό και τον Σουρεαλισμό όπως φαίνεται και από τους τίτλους που έχουν μερικά έργα του: Trois morceaux en forme de poire ή Embryons Desseches.
Το μπαλέτο του “Παρέλαση” περιέχει κομμάτια γραμμένα για γραφομηχανές, σειρήνες, προπέλες αεροπλάνων, τηλέγραφο και έναν τροχό λοταρίας.
Έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι στις σημειώσεις του Guillaume Apollinaire για το πρόγραμμα της Παρέλασης χρησιμοποιείται για πρώτη φορά η λέξη “Σουρεαλισμός”.
Σε πρώιμα κομμάτια για πιάνο, όπως τα Τρεις Σαραμπάντες -το 1877 και Τρεις Γυμνοπαιδίες -το 1888 χρησιμοποιεί νεωτεριστικές για την εποχή του συγχορδίες που τον καθιστούν πρωτοπόρο της αρμονίας καθώς και στοιχεία από την τζαζ πολύ πριν από τον Igor Stravinsky και άλλους μουσικούς.
Ο Erik Satie δεν έγραψε ποτέ μεγάλα συμφωνικά έργα ή όπερες.
Χαρακτηριστικό της μουσικής του, αλλά και των γραπτών του, ήταν η συντομία και η αποσπασματικότητα.
Ακούμε τις μοναδικές gymnopedies
Το 1918 ο Erik Satie γράφει το αριστούργημά του Σωκράτης -Socrate, μετά από παραγγελία της πριγκίπισσας Edmond de Polignac, για τέσσερις σοπράνο και ορχήστρα δωματίου, το οποίο βασίζεται σε τρεις διαλόγους του Πλάτωνα -Συμπόσιο, Φαίδρο και Φαίδωνα.
Ο Erik Satie παρουσιάζει το Socrate ως ένα “συμφωνικό δράμα σε τρία μέρη”
Τα τρία μέρη της σύνθεσης είναι:
Πορτραίτο de Socrate “Πορτραίτο του Σωκράτη”, κείμενο από το Συμπόσιο του Πλάτωνα
Les bords de l’Ilissus “Οι όχθες του Ιλίσσου”, κείμενο από τον Φαίδρορο του Πλάτωνα
Mort de Socrate “Θάνατος του Σωκράτη”, κείμενο από το Φαίδο του Πλάτωνα
Στην πρεμιέρα της παράστασης, που δόθηκε στο Παρίσι το 1920, ο Erik Satie είχε μοιράσει μια προειδοποίηση: «Όσοι δεν καταλάβουν, παρακαλούνται να τηρήσουν στάση απόλυτης υποταγής και κατωτερότητας».
Συχνάζει σε πιο ακραίους κύκλους και χαίρεται να σοκάρει την υψηλή κοινωνία.
Το 1921 γράφεται στο κομμουνιστικό κόμμα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα ελληνικά πράγματα έχει το γεγονός ότι το 1935 ο ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης γράφει τις δικές του Γυμνοπαιδίες.
Ο Γάλλος πιανίστας και συνθέτης Erik Satie το 1888 σε ηλικία μόνο 22 χρόνων, γνωρίζει την Ελληνική Ιστορία και βέβαια την ετήσια γιορτή των Σπαρτιατών, τις “γυμνοπαιδίες” διάρκειας δέκα ημερών.
“Αι Γυμνοπαιδίαι» ήταν ετήσια γιορτή στη Σπάρτη προς τιμήν του θεού Απόλλωνα, στην οποία μετείχαν γυμνά παιδιά. Αυτοί οι “λυρικοί χοροί αυστηρού και βαρέος ρυθμού”, όπως αντιγράφει από έναν ταξιδιωτικό οδηγό της Ελλάδας ο Σεφέρης στην αρχή της δικής του Γυμνοπαιδίας, τελούνταν και στη δωρική αποικία της Θήρας, στο χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως “Πλατεία των Γυμνοπαιδιών”.
Ο Erik Satie συνθέτει τρία έργα για πιάνο, διάρκειας 10 λεπτών, Les Trois Gymnopédies.
Tο έργο αγάπησαν αρκετοί συνθέτες και μουσικοί, λογοτέχνες, ποιητές συγγραφείς.
Ο Γιώργος Σεφέρης έρχεται στο Παρίσι και μένει εδώ μέχρι το καλοκαίρι του 1924, ασχολούμενος με τη λογοτεχνία: μεταφράσεις, αναγνώσεις Γάλλων κλασικών και συγγραφή ποιημάτων,και αποκτώντας το πτυχίο της Νομικής, τον Οκτώβριο του 1921.
Στη συνέχεια μεταβαίνει-τέλη Αυγούστου 1924, στο Λονδίνο για την τελειοποίηση των αγγλικών του εν όψει των εξετάσεων στο Υπoυργείο Εξωτερικών.
Ο Claude Debussy ήταν ο αγαπημένος του συνθέτης και ακούγοντας Claude Debussy σίγουρα ακούει Erik Satie.
Και ακούει τις Gymnopédies του,που γίνονται η έμπνευσή του και η αιτία για τις δικές του γυμνοπαιδίες
Τη “Σαντορίνη” και τις “Μυκήνες” και είχαν “φιλοδοξίες χορικής ποίησης” όπως είχε πει ο ίδιος ο Σεφέρης.
Γυμνοπαιδία A΄. Σαντορίνη –Γιώργος Σεφέρης
Σκύψε αν μπορείς στη θάλασσα τη σκοτεινή ξεχνώντας
τον ήχο μιας φλογέρας πάνω σε πόδια γυμνά
που πάτησαν τον ύπνο σου στην άλλη ζωή τη βυθισμένη.
Γράψε αν μπορείς στο τελευταίο σου όστρακο
τη μέρα τ’ όνομα τον τόπο
και ρίξε το στη θάλασσα για να βουλιάξει.
Bρεθήκαμε γυμνοί πάνω στην αλαφρόπετρα
κοιτάζοντας τ’ αναδυόμενα νησιά
κοιτάζοντας τα κόκκινα νησιά να βυθίζουν
στον ύπνο τους, στον ύπνο μας.
Eδώ βρεθήκαμε γυμνοί κρατώντας
τη ζυγαριά που βάραινε κατά το μέρος
της αδικίας.
Φτέρνα της δύναμης θέληση ανίσκιωτη λογαριασμένη
αγάπη
στον ήλιο του μεσημεριού σχέδια που ωριμάζουν,
δρόμος της μοίρας με το χτύπημα της νέας παλάμης
στην ωμοπλάτη·
στον τόπο που σκορπίστηκε που δεν αντέχει
στον τόπο που ήταν κάποτε δικός μας
βουλιάζουν τα νησιά σκουριά και στάχτη.
Bωμοί γκρεμισμένοι
κι οι φίλοι ξεχασμένοι
φύλλα της φοινικιάς στη λάσπη.
Άφησε τα χέρια σου αν μπορείς, να ταξιδέψουν
εδώ στην κόχη του καιρού με το καράβι
που άγγιξε τον ορίζοντα.
Όταν ο κύβος χτύπησε την πλάκα
όταν η λόγχη χτύπησε το θώρακα
όταν το μάτι γνώρισε τον ξένο
και στέγνωσε η αγάπη
μέσα σε τρύπιες ψυχές·
όταν κοιτάζεις γύρω σου και βρίσκεις
κύκλο τα πόδια θερισμένα
κύκλο τα χέρια πεθαμένα
κύκλο τα μάτια σκοτεινά·
όταν δε μένει πια ούτε να διαλέξεις
το θάνατο που γύρευες δικό σου,
ακούγοντας μια κραυγή
ακόμη και του λύκου την κραυγή,
το δίκιο σου·
άφησε τα χέρια σου αν μπορείς να ταξιδέψουν
ξεκόλλησε απ’ τον άπιστο καιρό
και βούλιαξε,
βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες.
κείμενο και επιμέλεια:ntina
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου