Παροιμία και είναι ένα σύντομο απόφθεγμα που εκφράζει -τις περισσότερες φορές με αλληγορικό τρόπο- ισχυρισμούς που αποτελούν το απόσταγμα μακράς πείρας πολλών ανθρώπων.
Έτσι, οι παροιμίες προσλαμβάνουν πολλές φορές έναν διδακτικό χαρακτήρα.
Συχνά είναι σύντομος έμμετρος ή πεζός λόγος, που διατυπώνει παραστατικά μια σοφή γνώμη, διαπίστωση ή συμβουλή, που επαναλαμβάνεται στον καθημερινό λόγο, ως επιχείρημα ή παράδειγμα.
Διακρίνονται από ζωηρή και πλούσια σε εικόνες φαντασία, ενώ τις περισσότερες φορές έχουν τη μορφή κάποιου δίστιχου.
Οι πηγές παραγωγής των παροιμιών ποικίλουν
- Μία παροιμία μπορεί να προέρχεται από κάποιο λαϊκό μύθο ή από κάποια φράση ενός ιστορικού ή όχι προσώπου, να σχετίζεται με κάποιο ιστορικό γεγονός, να αντλείται από τους στίχους ενός λαϊκού τραγουδιού κ.ά.
Αν και οι παροιμίες έχουν περάσει στη συνείδηση του κόσμου σαν λαϊκή σοφία, δεν παύουν ωστόσο να αποτελούν και αυτές με τη σειρά τους ένα είδος λογικής πλάνης.
Έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι διάφορες ισχυρές πεποιθήσεις μεγάλου μέρους των ανθρώπων έχουν αποδειχτεί εκ των υστέρων λάθος, όχι μόνο σε επίπεδο λαϊκής σοφίας αλλά ακόμα και σε επιστημονικά θέματα όπως η περιστροφή των ουρανών γύρω από τη Γη.
Ο καλύτερος τρόπος να αποδοθεί η πλάνη που μπορεί να κρύβεται πίσω από "λαϊκές σοφίες" είναι οι αντικρουόμενες παροιμίες όπως
"Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία" και
"Η ελπίδα είναι το ψωμί των φτωχών"
Όπως και να έχει οι παροιμίες αποτελούν συσσωρευμένη εμπειρία χιλιάδων ανθρώπων και μπορούν σίγουρα να εμπλουτίσουν τις γνώσεις του καθενός και ενίοτε να λειτουργήσουν συμβουλευτικά, αλλά θα πρέπει να περνάνε και από περαιτέρω προσωπική ανάλυση, όπως και οτιδήποτε άλλο που βρίσκει "αληθοφάνεια" είτε σαν γνώμη των πολλών είτε σαν άποψη της αυθεντίας.
και ας θυμηθούμε κάποιες ξεχασμένες παροιμίες
Εγώ κακά χειρόβολα και εσείς κακά δεμάτια.
Τι κι αν σε δέρνουν δεκατρείς, αν δε σε δέρνει ο νους σου.
Σαν θέλει η μοίρα, ο μυλωνάς γίνεται και δεσπότης.
Όπου πεθαίνουνε πολλοί, θάνατο δε φοβάσαι.
Γύρισε ὁ τέντζερης καὶ βγήκε τὸ καπάκι
Γύρισε ὁ τέντζερης καὶ βγήκε τὸ καπάκι
Άγιος που δε θαυματουργεί, μηδέ δοξολογιέται.
Του άγιου άναβε ένα κερί και του διαβόλου δέκα.
Νὰ 'μουν τὸ Μάη γάιδαρος, τὸν Αύγουστο κριάρι, ὅλους τοὺς μῆνες κόκκορας καὶ γάτος τὸ Γενάρη!
Ένα καντήλι, ένας σταυρός και τέσσερα σταλίκια* είναι του ανθρώπου η ζωή κι όλα τα μερακλίκια.
Ο νοικοκύρης θρέφει το γουρούνι κι ο νοικοκύρης του το σκοτώνει.
Αλίμονο στο νιὸ που ξενυχτά στο γέρο που κοιμάταιΚοίτα τη μάνα καὶ πάρε παιδί, κοίτα τὴν ούγια καὶ πάρε πανί
Για τον παρά κολάζεσαι, με τον παρά κι αγιάζεις.
Τὸν ἀράπη καὶ ἄν τὸν πλένεις, τὸ σαπούνι σου χαλᾶς
Στοῦ κουφοῦ τὴν πόρτα ὅσο θέλεις βρόντα
Όποιος έχει ὀκνὸ παιδί προφήτη δεν γυρεύει.
Τὸν ἀράπη καὶ ἄν τὸν πλένεις, τὸ σαπούνι σου χαλᾶς
Στοῦ κουφοῦ τὴν πόρτα ὅσο θέλεις βρόντα
Όποιος έχει ὀκνὸ παιδί προφήτη δεν γυρεύει.
Κάθε κακό θυμίζεται, κάθε καλό ξεχνιέται.
Ἐγὼ κακοπαντρεύτηκα καὶ όποια μὲ πῆρε ἄς κλαίει
Τῶν φρονίμων τὰ παιδιὰ πρὶν πεινάσουν μαγειρεύουν
Ὅποιος νύχτα περπατεί, λάσπες καὶ σκατὰ πατεί
Ὁ φοῦρνος τοῦ Χότζα γκρεμίζεται
Του κλέφτη κλέψανε κουπὶ κι αὐτὸς τοὺς κλέβει βάρκα
Τζάμπα κρασὶ ἄς είναι καὶ ξύδι
Ἐγὼ κακοπαντρεύτηκα καὶ όποια μὲ πῆρε ἄς κλαίει
Τῶν φρονίμων τὰ παιδιὰ πρὶν πεινάσουν μαγειρεύουν
Ὅποιος νύχτα περπατεί, λάσπες καὶ σκατὰ πατεί
Ὁ φοῦρνος τοῦ Χότζα γκρεμίζεται
Του κλέφτη κλέψανε κουπὶ κι αὐτὸς τοὺς κλέβει βάρκα
Τζάμπα κρασὶ ἄς είναι καὶ ξύδι
Κάνε Γιάννο μ' τὴ δουλειά σου, κι ύστερα καὶ πάλι θειὰ σου
Αλλού με τρίβεις, 'γούμενε, κι' αλλού 'χω 'γω τον πόνο
Ὅπου ἀκοῦς πολλὰ κεράσια, κράτα καὶ μικρὸ καλάθιἈπὸ πίτα ποὺ δὲν τρῶς τί σὲ νοιάζει κι ἂν καεῖ
Μεγάλη μπουκιὰ φάε, μεγάλο λόγο μὴν πεῖς
Φᾶτε μάτια ψάρια καὶ κοιλιὰ περίδρομο
Τὸ πολὺ τὸ πηγαινέλα τὴν τρελαίνει τὴν κοπέλα
Οἱ ὄψιμες θέλουν βροχὲς κι οἱ πρώιμες δροσούλες
Ὁ νηστικός καρβέλια ονειρεύεταιΝηστικό αρκούδι δὲν χορεύει
Όποιος ανακατεύεται μὲ τὰ πίτουρα τον τρώνε οἱ κότες
Όποιος καεῖ στὸ χυλὸ φυσάει καὶ τὸ γιαούρτι
Τὸ μῆλο κάτω ἀπὸ τὴ μηλιὰ θὰ πέσει
Τὰ σῦκα – σῦκα καὶ τὴ σκάφη – σκάφη
Τὰ 'κανε ρόϊδο
Ὑπάρχουν καὶ ἀλλοῦ πορτοκαλιὲς ποὺ κάνουν πορτοκάλια
Δυὸ καρπούζια δὲν χωρᾶν σὲ μιὰ μασχάλη
Ἀπὸ τὴν πόλη ἔρχομαι καὶ στὴν κορφὴ κανέλλα
Μαζὶ μὲ τὸ βασιλικὸ ποτίζεται καὶ ἡ γλάστρα
Φασούλι τὸ φασούλι γεμίζει τὸ σακούλι
Ἀκριβὸς στὰ πίτουρα καὶ φτηνὸς στ' ἀλεύρι
Καλόμαθε ἡ γριὰ στὸ μέλι
Τὸ ξένο εἶναι πιὸ γλυκὸ
Ὅποιος δὲν θέλει νὰ ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει
Κάποιο λάκκο ἔχει ἡ φάβα
Κούρευε λαγούς καὶ ἄρμεγε χελῶνες
Τὰ κάστανα θέλουν κρασὶ καὶ τὰ καρύδια μέλι
Κάθε πρᾶγμα στὸν καιρό του, κι ὁ κολιὸς τὸν Αὔγουστο
Πιάσ’ τ’ αὐγὸ καὶ κούρευ’ το
*σταλίκι: σημάδι οριοθέτησης χωραφιών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου