άρθρο της Marias Georgiadou
Υπάρχουν περίπου 40-100 τρισεκατομμύρια κύτταρα στο μέσο ενήλικο σώμα, με τη μεγάλη πλειοψηφία τους να είναι περίπου τα 25-30 τρισεκατομμύρια ερυθροκύτταρα.
Οι βασικές κατηγορίες κυττάρων είναι 3, τα σωματικά κύτταρα (με περίπου 200 διαφορετικά, εξειδικευμένα είδη), τα βλαστοκύτταρα (stem cells) και τα γεννητικά κύτταρα ή germ cells (αυτά μέσω της μείωσης, δημιουργούν τους γαμέτες που έχουν 23 μονά χρωματοσώματα, δηλαδή το ωάριο ή το σπερματοζωάριο).
Όλα τα διαφορετικά κύτταρα του σώματος, παρ’ όλο που έχουν διαφορετικές λειτουργίες και χαρακτηριστικά (όπως το μέγεθος, το σχήμα κλπ.), προέρχονται από το ένα- αρχικό, πρώτο κύτταρο του σώματος, το γονιμοποιημένο ωάριο (λέγεται ζυγωτό), έτσι ΟΛΑ τα κύτταρα μας έχουν ακριβώς το ίδιο, αρχικό DNA (με 23 ζεύγη χρωματοσωμάτων).
Η ανανέωση των κυττάρων
Σχεδόν όλα τα κύτταρα στο σώμα μας ανανεώνονται συνεχώς (γιατί γερνούν και πεθαίνουν), είτε μέσω διαιρέσεων τους (μίτωση) είτε από τα σωματικά βλαστοκύτταρα, ανάλογα με τον ιστό που βρίσκονται και ανάλογα με τις συνθήκες.
Στις κυτταρικές διαιρέσεις μεταφέρεται ακριβώς το ίδιο, αρχικό, γονιδιακό υλικό (DNA) από τη μια γενιά κυττάρων στις επόμενες γενιές.
Όσα κύτταρα διαιρούνται έχουν διάφορες φάσεις στη ζωή τους (κυτταρικός κύκλος), που είναι η ανάπτυξη (φάση G1 και G2), ο διπλασιασμός του DNA (φάση S) με 92 χρωμoσώματα και τελικά η διαίρεση τους σε δύο πανομοιότυπα κύτταρα (μίτωση) με τα φυσιολογικά 46 χρωμoσώματα.
Τα κύτταρα που βρίσκονται εκτός του κυτταρικού κύκλου (εκτός διαιρέσεων) και εκτελούν κανονικά τις λειτουργίες τους χαρακτηρίζονται ότι είναι σε φάση G “0”. Αυτή συνδέεται με τη φάση G1 του κυτταρικού κύκλου.
Σε φάση G “0” βρίσκονται όσα κύτταρα δεν διαιρούνται ποτέ (είναι τελικώς διαφοροποιημένα όπως π.χ. τα νευρικά και τα μυϊκά κύτταρα) και κύτταρα (όπως ορισμένα ηπατοκύτταρα) που περιμένουν τα κατάλληλα ερεθίσματα για να ξαναμπούν στον κυτταρικό κύκλο (στη φάση G1).
Επίσης σε φάση G “0”βρίσκονται και τα κύτταρα που έχουν τελειώσει με τις διαιρέσεις τους και δεν ξαναδιαιρούνται λόγω γήρανσης.
Υπ’ όψιν ότι κάθε φορά που τα κύτταρα διαιρούνται, οι προστατευτικές άκρες των χρωματοσωμάτων, που λέγονται τελομερή, καταστρέφονται μερικώς για να μην καταστραφεί το χρήσιμο DNA (έτσι δημιουργηθήκαμε).
Οπότε κάποια στιγμή, μετά από περίπου 40- 70 διαιρέσεις, μικραίνουν τόσο πολύ τα τελομερή, που το κύτταρο σταματά να διαιρείται (μπαίνει σε φάση G 0), ώστε να μην καταστραφεί το χρήσιμο DNA του χρωματοσώματος.
Όμως το ανώτερο όριο των κυτταρικών διαιρέσεων δεν ισχύει για όλα τα κύτταρα.
Μερικά ενήλικα κύτταρα δημιουργώντας το ένζυμο τελομεράση (αυτή αυξάνει το μήκος των τελομερών), μπορούν να διαιρούνται πολύ περισσότερες φορές.
Αυτά είναι κυρίως τα βλαστοκύτταρα και τα αντρικά γεννητικά κύτταρα
Ατυχώς όμως, το ίδιο κάνουν και τα καρκινικά κύτταρα.
Πολύ σπάνια, μερικά κύτταρα (περίπου 1 στις 1.000.000 διαιρέσεις κυττάρων) καταφέρνουν να ξεφύγουν από τη γήρανση και το θάνατο, με σταθεροποίηση του μήκους των τελομερών τους στο ελάχιστο δυνατό, οπότε μπορούν να πολλαπλασιάζονται διαρκώς και ανεξέλεγκτα (“αθάνατα” – καρκινικά κύτταρα).
Έτσι το ενήλικο σώμα διατηρείται για πολλά χρόνια ζωντανό, χάρη στην ανανέωση των κυττάρων των ιστών.
Υπολογίζεται ότι ο μέσος όρος ηλικίας των κυττάρων του σώματος μας είναι 7-10 ετών και οι κυτταρικές διαιρέσεις συμβαίνουν περίπου 40-70 φορές στη διάρκεια της ζωής του ενήλικου ανθρώπου.
Όμως ελάχιστα είδη κυττάρων εξακολουθούν να υπάρχουν χωρίς ανανέωση, από τη γέννηση ως το θάνατο τους (άρα έχουν την ηλικία του οργανισμού) και σ’ αυτά περιλαμβάνονται τα κύτταρα του φλοιού του εγκεφάλου,
τα κύτταρα του φακού του ματιού,
τα ανώριμα ωάρια (με 23 ζεύγη χρωματοσωμάτων),
τα κύτταρα δ του παγκρέατος κλπ.
Μερικά παραδείγματα χρόνου ζωής των κυττάρων:
-Η παρεγκεφαλίδα δεν ανανεώνεται ποτέ.
-Τα ερυθρά αιμοσφαίρια ζουν περίπου 120 ημέρες.
Αυτά μεταφέρουν οξυγόνο σε όλους τους ζώντες ιστούς και επίσης μεταφέρουν τα άχρηστα συστατικά από αυτά.
Φθείρονται κάθε τέσσερις μήνες, και το συκώτι απομακρύνει το υπόλοιπο του σιδήρου που είναι απαραίτητο για τα υγιή ερυθρά κύτταρα του αίματος και το υπόλοιπο κύτταρο καταστρέφεται στο σπλήνα.
Λόγω τραυματισμού και της εμμήνου ρύσεως, ο οργανισμός μερικές φορές χάνει περισσότερο αίμα.
Τα αιμοπετάλια ζουν 10 μέρες,
τα ηπατοκύτταρα περίπου 1 χρόνο,
Τα λιποκύτταρα 8 χρόνια,
τα καρδιακά μυοκύτταρα ανανεώνονται με ρυθμό 1% σε νεαρή ηλικία και 0.45% σε μεγάλη ηλικία κάθε χρόνο κλπ.
Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα ζουν περίπου 2 μήνες και ανανεώνονται και αυτά μέσω διαίρεσης τους.
-Τα κύτταρα της επιδερμίδας αντικαθίστανται κάθε 14-30 μέρες περίπου.
Το δέρμα παρέχει εξωτερική προστασία.
Παρά αυτή τη συνεχή ανανέωση, αποκτούμε ρυτίδες καθώς γερνάμε.
Αυτό συμβαίνει γιατί το δέρμα χάνει κολλαγόνο - και ελαστίνη - με την ηλικία.
-Τα νύχια μας είναι κατασκευασμένα από μια σκληρή πρωτεΐνη που ονομάζεται κερατίνη.
Τα νύχια αυξάνονται κατά 4 χιλιοστά κάθε μήνα.
Τα νύχια των ποδιών χρειάζονται δέκα μήνες για να αυξηθούν, αλλά των χεριών μόνο έξι μήνες.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή έχουν καλύτερη αιμάτωση και συνεπώς, καλύτερη κυκλοφορία.
Οι βασικές κατηγορίες κυττάρων είναι 3, τα σωματικά κύτταρα (με περίπου 200 διαφορετικά, εξειδικευμένα είδη), τα βλαστοκύτταρα (stem cells) και τα γεννητικά κύτταρα ή germ cells (αυτά μέσω της μείωσης, δημιουργούν τους γαμέτες που έχουν 23 μονά χρωματοσώματα, δηλαδή το ωάριο ή το σπερματοζωάριο).
Όλα τα διαφορετικά κύτταρα του σώματος, παρ’ όλο που έχουν διαφορετικές λειτουργίες και χαρακτηριστικά (όπως το μέγεθος, το σχήμα κλπ.), προέρχονται από το ένα- αρχικό, πρώτο κύτταρο του σώματος, το γονιμοποιημένο ωάριο (λέγεται ζυγωτό), έτσι ΟΛΑ τα κύτταρα μας έχουν ακριβώς το ίδιο, αρχικό DNA (με 23 ζεύγη χρωματοσωμάτων).
Η ανανέωση των κυττάρων
Σχεδόν όλα τα κύτταρα στο σώμα μας ανανεώνονται συνεχώς (γιατί γερνούν και πεθαίνουν), είτε μέσω διαιρέσεων τους (μίτωση) είτε από τα σωματικά βλαστοκύτταρα, ανάλογα με τον ιστό που βρίσκονται και ανάλογα με τις συνθήκες.
Στις κυτταρικές διαιρέσεις μεταφέρεται ακριβώς το ίδιο, αρχικό, γονιδιακό υλικό (DNA) από τη μια γενιά κυττάρων στις επόμενες γενιές.
Όσα κύτταρα διαιρούνται έχουν διάφορες φάσεις στη ζωή τους (κυτταρικός κύκλος), που είναι η ανάπτυξη (φάση G1 και G2), ο διπλασιασμός του DNA (φάση S) με 92 χρωμoσώματα και τελικά η διαίρεση τους σε δύο πανομοιότυπα κύτταρα (μίτωση) με τα φυσιολογικά 46 χρωμoσώματα.
Τα κύτταρα που βρίσκονται εκτός του κυτταρικού κύκλου (εκτός διαιρέσεων) και εκτελούν κανονικά τις λειτουργίες τους χαρακτηρίζονται ότι είναι σε φάση G “0”. Αυτή συνδέεται με τη φάση G1 του κυτταρικού κύκλου.
Σε φάση G “0” βρίσκονται όσα κύτταρα δεν διαιρούνται ποτέ (είναι τελικώς διαφοροποιημένα όπως π.χ. τα νευρικά και τα μυϊκά κύτταρα) και κύτταρα (όπως ορισμένα ηπατοκύτταρα) που περιμένουν τα κατάλληλα ερεθίσματα για να ξαναμπούν στον κυτταρικό κύκλο (στη φάση G1).
Επίσης σε φάση G “0”βρίσκονται και τα κύτταρα που έχουν τελειώσει με τις διαιρέσεις τους και δεν ξαναδιαιρούνται λόγω γήρανσης.
Υπ’ όψιν ότι κάθε φορά που τα κύτταρα διαιρούνται, οι προστατευτικές άκρες των χρωματοσωμάτων, που λέγονται τελομερή, καταστρέφονται μερικώς για να μην καταστραφεί το χρήσιμο DNA (έτσι δημιουργηθήκαμε).
Οπότε κάποια στιγμή, μετά από περίπου 40- 70 διαιρέσεις, μικραίνουν τόσο πολύ τα τελομερή, που το κύτταρο σταματά να διαιρείται (μπαίνει σε φάση G 0), ώστε να μην καταστραφεί το χρήσιμο DNA του χρωματοσώματος.
Όμως το ανώτερο όριο των κυτταρικών διαιρέσεων δεν ισχύει για όλα τα κύτταρα.
Μερικά ενήλικα κύτταρα δημιουργώντας το ένζυμο τελομεράση (αυτή αυξάνει το μήκος των τελομερών), μπορούν να διαιρούνται πολύ περισσότερες φορές.
Αυτά είναι κυρίως τα βλαστοκύτταρα και τα αντρικά γεννητικά κύτταρα
Ατυχώς όμως, το ίδιο κάνουν και τα καρκινικά κύτταρα.
Πολύ σπάνια, μερικά κύτταρα (περίπου 1 στις 1.000.000 διαιρέσεις κυττάρων) καταφέρνουν να ξεφύγουν από τη γήρανση και το θάνατο, με σταθεροποίηση του μήκους των τελομερών τους στο ελάχιστο δυνατό, οπότε μπορούν να πολλαπλασιάζονται διαρκώς και ανεξέλεγκτα (“αθάνατα” – καρκινικά κύτταρα).
Έτσι το ενήλικο σώμα διατηρείται για πολλά χρόνια ζωντανό, χάρη στην ανανέωση των κυττάρων των ιστών.
Υπολογίζεται ότι ο μέσος όρος ηλικίας των κυττάρων του σώματος μας είναι 7-10 ετών και οι κυτταρικές διαιρέσεις συμβαίνουν περίπου 40-70 φορές στη διάρκεια της ζωής του ενήλικου ανθρώπου.
Όμως ελάχιστα είδη κυττάρων εξακολουθούν να υπάρχουν χωρίς ανανέωση, από τη γέννηση ως το θάνατο τους (άρα έχουν την ηλικία του οργανισμού) και σ’ αυτά περιλαμβάνονται τα κύτταρα του φλοιού του εγκεφάλου,
τα κύτταρα του φακού του ματιού,
τα ανώριμα ωάρια (με 23 ζεύγη χρωματοσωμάτων),
τα κύτταρα δ του παγκρέατος κλπ.
Μερικά παραδείγματα χρόνου ζωής των κυττάρων:
-Η παρεγκεφαλίδα δεν ανανεώνεται ποτέ.
-Τα ερυθρά αιμοσφαίρια ζουν περίπου 120 ημέρες.
Αυτά μεταφέρουν οξυγόνο σε όλους τους ζώντες ιστούς και επίσης μεταφέρουν τα άχρηστα συστατικά από αυτά.
Φθείρονται κάθε τέσσερις μήνες, και το συκώτι απομακρύνει το υπόλοιπο του σιδήρου που είναι απαραίτητο για τα υγιή ερυθρά κύτταρα του αίματος και το υπόλοιπο κύτταρο καταστρέφεται στο σπλήνα.
Λόγω τραυματισμού και της εμμήνου ρύσεως, ο οργανισμός μερικές φορές χάνει περισσότερο αίμα.
Τα αιμοπετάλια ζουν 10 μέρες,
τα ηπατοκύτταρα περίπου 1 χρόνο,
Τα λιποκύτταρα 8 χρόνια,
τα καρδιακά μυοκύτταρα ανανεώνονται με ρυθμό 1% σε νεαρή ηλικία και 0.45% σε μεγάλη ηλικία κάθε χρόνο κλπ.
Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα ζουν περίπου 2 μήνες και ανανεώνονται και αυτά μέσω διαίρεσης τους.
-Τα κύτταρα της επιδερμίδας αντικαθίστανται κάθε 14-30 μέρες περίπου.
Το δέρμα παρέχει εξωτερική προστασία.
Παρά αυτή τη συνεχή ανανέωση, αποκτούμε ρυτίδες καθώς γερνάμε.
Αυτό συμβαίνει γιατί το δέρμα χάνει κολλαγόνο - και ελαστίνη - με την ηλικία.
-Τα νύχια μας είναι κατασκευασμένα από μια σκληρή πρωτεΐνη που ονομάζεται κερατίνη.
Τα νύχια αυξάνονται κατά 4 χιλιοστά κάθε μήνα.
Τα νύχια των ποδιών χρειάζονται δέκα μήνες για να αυξηθούν, αλλά των χεριών μόνο έξι μήνες.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή έχουν καλύτερη αιμάτωση και συνεπώς, καλύτερη κυκλοφορία.
Τα νύχια των νεότερων ανθρώπων και των ανδρών μεγαλώνουν πιο γρήγορα, επίσης, επειδή έχουν καλύτερη κυκλοφορία.
Περιέργως, το μικρό νύχι μεγαλώνει πολύ πιο αργά από ό, τι τα άλλα νύχια, αν και δεν είναι σαφές για ποιο λόγο.
-Οι τρίχες των μαλλιών, γενικά, μεγαλώνουν ένα εκατοστό κάθε μήνα.
Κάθε μεμονωμένη τρίχα διαρκεί μέχρι και έξι χρόνια στις γυναίκες και τρία έτη σε άνδρες.
Τα φρύδια και οι βλεφαρίδες ανανεώνονται κάθε έξι έως οκτώ εβδομάδες, αλλά η κατ ' επανάληψη αφαίρεση των φρυδιών αραιώνει τις τρίχες.
-Στον εγκεφαλικό φλοιό τα κύτταρα δεν ανανεώνονται ποτέ.
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος γιατί η άνοια και οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις είναι ανίατες. Υπάρχουν, όμως, δύο περιοχές του εγκεφάλου που κάνουν αναγέννηση, ο οσφρητικός βολβός για την αίσθηση της όσφρησης, και ο ιππόκαμπος, που είναι μια περιοχή για τη μάθηση.
-Το εσωτερικό των οφθαλμικών φακών δεν ανανεώνεται ποτέ.
Το μόνο μέρος που ανανεώνεται διαρκώς στα μάτια είναι ο κερατοειδής.
-Οι μύες έχουν διάρκεια ζωής γύρω στα 15 χρόνια.
-Η ηλικία των οστών φτάνει περίπου στα 10 χρόνια.
Το παλαιό οστό διασπάται από κύτταρα που ονομάζονται οστεοκλάστες και αντικαθίστανται από τα κύτταρα των οστών που ονομάζονται οστεοβλάστες.
Στη μέση ηλικία αυτή η διαδικασία ανανέωσης επιβραδύνεται, έτσι ώστε τα οστά μας τείνουν να γίνουν πιο λεπτά και εμφανίζεται η οστεοπόρωση.
-Οι γευστικοί κάλυκες έχουν ηλικία μόλις 10 ημέρες.
Ωστόσο, σε λοιμώξεις ή σε κάπνισμα, επηρεάζεται η ανανέωσή τους.
-Το ήπαρ ανανεώνεται μέσα σε 300-500 ημέρες.
Το ήπαρ μπορεί να αναγεννηθεί χάρη στην πλούσια παροχή αίματός του.
Τα κύτταρα του ήπατος έχουν μόνο μια διάρκεια ζωής περίπου 150 ημερών.
Ωστόσο, σε βαρείς πότες τα κύτταρα του παρεγχύματος του ήπατος μπορεί να αντικατασταθούν από ουλώδη ιστό, μια κατάσταση γνωστή ως κίρρωση και η βλάβη είναι μόνιμη και μερικές φορές θανατηφόρα.
-Τα κύτταρα στην εσωτερική επιφάνεια του γαστρεντερικού σωλήνα ανανεώνονται κάθε 5 ημέρες.
Τα έντερά μας είναι επενδεδυμένα με λάχνες που αυξάνουν την επιφάνεια και απορροφούνται τα θρεπτικά συστατικά.
Μπορούν να αντικαθίσταται κάθε δύο με τρεις ημέρες, επειδή είναι συνεχώς εκτεθειμένα σε χημικές ουσίες.
Το υπόλοιπο του εντέρου αυτο-προστατεύεται με ένα στρώμα βλέννας, και τα κύτταρα αυτά αυτο-ανανεώνονται κάθε τρεις έως πέντε ημέρες.
-Τα κύτταρα στους πνεύμονες ανανεώνονται συνεχώς.
Οι πνεύμονες περιέχουν διαφορετικά κύτταρα που ανανεώνονται με διαφορετικούς ρυθμούς. Οι κυψελίδες που χρειάζονται για την ανταλλαγή οξυγόνου και αερίων έχουν μια σταθερή περίοδο αναγέννησης που διαρκεί περίπου ένα χρόνο.
Εν τω μεταξύ, τα κύτταρα στην επιφάνεια του πνεύμονα ανανεώνονται κάθε δύο ή τρεις εβδομάδες.
-Πάντως μυστήριο παραμένει το κατά πόσο ανανεώνονται τα καρδιακά κύτταρα, γιατί μόνο το 30% των κυττάρων που βρίσκονται στην καρδιά είναι κύτταρα του ιστού του μυοκαρδίου και πρέπει να απομονωθούν αυτά τα κύτταρα από άλλα πολλά, όπως των αιμοφόρων αγγείων κι αυτό είναι πολύ δύσκολο.
Μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο η καρδιά δεν μπορεί να ανανεωθεί.
Ωστόσο, μια μελέτη στο New York Medical College διαπίστωσε ότι είναι πραγματικά γεμάτη με βλαστικά κύτταρα που ανανεώνονται συνεχώς - τουλάχιστον τρεις ή τέσσερις φορές στη διάρκεια της ζωής μας.
-Τα σπερματοζωάρια ζουν τρεις ημέρες...
Έτσι, οι ιστοί – τα όργανα (π.χ. κεντρικό νευρικό σύστημα, ήπαρ, πάγκρεας κλπ.) του ενήλικου σώματος αποτελούνται από ένα “μωσαϊκό“ κυττάρων με διάφορες ηλικίες
Τα βλαστοκύτταρα
Τα σωματικά ή βλαστοκύτταρα των ενηλίκων (Adult stem cells) είναι τα αδιαφοροποίητα κύτταρα που βρίσκονται σε διάφορους ιστούς και όργανα (ακόμη και στον εγκέφαλο και στην καρδιά) και έχουν αποστολή να διατηρούν το σώμα μας νέο.
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων παραμένουν στον ιστό σε κατάσταση ηρεμίας/ετοιμότητας (όπου διαιρούνται αραιά) και όταν κάποια στιγμή χρειαστούν (σε πάθηση ή τραυματισμό κυττάρων ή λόγω γήρανσης και θανάτου των κυττάρων), αρχίζουν να διαιρούνται γρήγορα. Έτσι ανανεώνονται τα γερασμένα- ετοιμοθάνατα κύτταρα (π.χ. του αίματος, του εντέρου, του δέρματος κλπ.) και επίσης αντικαθίστανται τα τραυματισμένα/κατεστραμμένα κύτταρα (π.χ. μυϊκά κύτταρα).
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων διαιρούνται σχεδόν “απεριόριστα”, όμως και αυτά τελικά γερνούν και πεθαίνουν λόγω συσσώρευσης βλαβών στο DNA τους από τις συνεχείς διαιρέσεις, οπότε και αυτός ο μηχανισμός συμμετέχει στη γήρανση του σώματος.
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων βρίσκονται σχεδόν σε όλους τους ιστούς και ιδίως στους ιστούς που τα κύτταρα τους ανανεώνονται γρήγορα, π.χ. στο μυελό των οστών, στο δέρμα, στο παχύ έντερο.
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων είναι κυρίως τα αιμοποιητικά (δημιουργούν όλα τα κύτταρα του αίματος), τα μεσεγχυματικά [δημιουργούν κύτταρα των οστών,
των χόνδρων,
των συνδέσμων,
των τενόντων,
των μυών (στους μυς τα βλαστοκύτταρα λέγονται κύτταρα δορυφόροι ή satellite cells),
τα λιποκύτταρα,
τα ηπατοκύτταρα κλπ.].
Άλλα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων είναι τα νευρικά του εγκεφάλου (δημιουργούν τα νευρικά κύτταρα και τα αστροκύτταρα και ολιγοδεντροκύταρα), τα επιθηλιακά (δημιουργούν κύτταρα του πεπτικού συστήματος),
τα δερματικά (δημιουργούν τα κερατινοκύτταρα που δημιουργούν την επιδερμίδα και τα τριχοθυλάκια που δημιουργούν τις τρίχες),
τα εντερικά,
τα οσφρητικά,
των όρχεων κλπ.
Περιέργως, το μικρό νύχι μεγαλώνει πολύ πιο αργά από ό, τι τα άλλα νύχια, αν και δεν είναι σαφές για ποιο λόγο.
-Οι τρίχες των μαλλιών, γενικά, μεγαλώνουν ένα εκατοστό κάθε μήνα.
Κάθε μεμονωμένη τρίχα διαρκεί μέχρι και έξι χρόνια στις γυναίκες και τρία έτη σε άνδρες.
Τα φρύδια και οι βλεφαρίδες ανανεώνονται κάθε έξι έως οκτώ εβδομάδες, αλλά η κατ ' επανάληψη αφαίρεση των φρυδιών αραιώνει τις τρίχες.
-Στον εγκεφαλικό φλοιό τα κύτταρα δεν ανανεώνονται ποτέ.
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος γιατί η άνοια και οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις είναι ανίατες. Υπάρχουν, όμως, δύο περιοχές του εγκεφάλου που κάνουν αναγέννηση, ο οσφρητικός βολβός για την αίσθηση της όσφρησης, και ο ιππόκαμπος, που είναι μια περιοχή για τη μάθηση.
-Το εσωτερικό των οφθαλμικών φακών δεν ανανεώνεται ποτέ.
Το μόνο μέρος που ανανεώνεται διαρκώς στα μάτια είναι ο κερατοειδής.
-Οι μύες έχουν διάρκεια ζωής γύρω στα 15 χρόνια.
-Η ηλικία των οστών φτάνει περίπου στα 10 χρόνια.
Το παλαιό οστό διασπάται από κύτταρα που ονομάζονται οστεοκλάστες και αντικαθίστανται από τα κύτταρα των οστών που ονομάζονται οστεοβλάστες.
Στη μέση ηλικία αυτή η διαδικασία ανανέωσης επιβραδύνεται, έτσι ώστε τα οστά μας τείνουν να γίνουν πιο λεπτά και εμφανίζεται η οστεοπόρωση.
-Οι γευστικοί κάλυκες έχουν ηλικία μόλις 10 ημέρες.
Ωστόσο, σε λοιμώξεις ή σε κάπνισμα, επηρεάζεται η ανανέωσή τους.
-Το ήπαρ ανανεώνεται μέσα σε 300-500 ημέρες.
Το ήπαρ μπορεί να αναγεννηθεί χάρη στην πλούσια παροχή αίματός του.
Τα κύτταρα του ήπατος έχουν μόνο μια διάρκεια ζωής περίπου 150 ημερών.
Ωστόσο, σε βαρείς πότες τα κύτταρα του παρεγχύματος του ήπατος μπορεί να αντικατασταθούν από ουλώδη ιστό, μια κατάσταση γνωστή ως κίρρωση και η βλάβη είναι μόνιμη και μερικές φορές θανατηφόρα.
-Τα κύτταρα στην εσωτερική επιφάνεια του γαστρεντερικού σωλήνα ανανεώνονται κάθε 5 ημέρες.
Τα έντερά μας είναι επενδεδυμένα με λάχνες που αυξάνουν την επιφάνεια και απορροφούνται τα θρεπτικά συστατικά.
Μπορούν να αντικαθίσταται κάθε δύο με τρεις ημέρες, επειδή είναι συνεχώς εκτεθειμένα σε χημικές ουσίες.
Το υπόλοιπο του εντέρου αυτο-προστατεύεται με ένα στρώμα βλέννας, και τα κύτταρα αυτά αυτο-ανανεώνονται κάθε τρεις έως πέντε ημέρες.
-Τα κύτταρα στους πνεύμονες ανανεώνονται συνεχώς.
Οι πνεύμονες περιέχουν διαφορετικά κύτταρα που ανανεώνονται με διαφορετικούς ρυθμούς. Οι κυψελίδες που χρειάζονται για την ανταλλαγή οξυγόνου και αερίων έχουν μια σταθερή περίοδο αναγέννησης που διαρκεί περίπου ένα χρόνο.
Εν τω μεταξύ, τα κύτταρα στην επιφάνεια του πνεύμονα ανανεώνονται κάθε δύο ή τρεις εβδομάδες.
-Πάντως μυστήριο παραμένει το κατά πόσο ανανεώνονται τα καρδιακά κύτταρα, γιατί μόνο το 30% των κυττάρων που βρίσκονται στην καρδιά είναι κύτταρα του ιστού του μυοκαρδίου και πρέπει να απομονωθούν αυτά τα κύτταρα από άλλα πολλά, όπως των αιμοφόρων αγγείων κι αυτό είναι πολύ δύσκολο.
Μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο η καρδιά δεν μπορεί να ανανεωθεί.
Ωστόσο, μια μελέτη στο New York Medical College διαπίστωσε ότι είναι πραγματικά γεμάτη με βλαστικά κύτταρα που ανανεώνονται συνεχώς - τουλάχιστον τρεις ή τέσσερις φορές στη διάρκεια της ζωής μας.
-Τα σπερματοζωάρια ζουν τρεις ημέρες...
Έτσι, οι ιστοί – τα όργανα (π.χ. κεντρικό νευρικό σύστημα, ήπαρ, πάγκρεας κλπ.) του ενήλικου σώματος αποτελούνται από ένα “μωσαϊκό“ κυττάρων με διάφορες ηλικίες
Τα βλαστοκύτταρα
Τα σωματικά ή βλαστοκύτταρα των ενηλίκων (Adult stem cells) είναι τα αδιαφοροποίητα κύτταρα που βρίσκονται σε διάφορους ιστούς και όργανα (ακόμη και στον εγκέφαλο και στην καρδιά) και έχουν αποστολή να διατηρούν το σώμα μας νέο.
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων παραμένουν στον ιστό σε κατάσταση ηρεμίας/ετοιμότητας (όπου διαιρούνται αραιά) και όταν κάποια στιγμή χρειαστούν (σε πάθηση ή τραυματισμό κυττάρων ή λόγω γήρανσης και θανάτου των κυττάρων), αρχίζουν να διαιρούνται γρήγορα. Έτσι ανανεώνονται τα γερασμένα- ετοιμοθάνατα κύτταρα (π.χ. του αίματος, του εντέρου, του δέρματος κλπ.) και επίσης αντικαθίστανται τα τραυματισμένα/κατεστραμμένα κύτταρα (π.χ. μυϊκά κύτταρα).
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων διαιρούνται σχεδόν “απεριόριστα”, όμως και αυτά τελικά γερνούν και πεθαίνουν λόγω συσσώρευσης βλαβών στο DNA τους από τις συνεχείς διαιρέσεις, οπότε και αυτός ο μηχανισμός συμμετέχει στη γήρανση του σώματος.
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων βρίσκονται σχεδόν σε όλους τους ιστούς και ιδίως στους ιστούς που τα κύτταρα τους ανανεώνονται γρήγορα, π.χ. στο μυελό των οστών, στο δέρμα, στο παχύ έντερο.
Τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων είναι κυρίως τα αιμοποιητικά (δημιουργούν όλα τα κύτταρα του αίματος), τα μεσεγχυματικά [δημιουργούν κύτταρα των οστών,
των χόνδρων,
των συνδέσμων,
των τενόντων,
των μυών (στους μυς τα βλαστοκύτταρα λέγονται κύτταρα δορυφόροι ή satellite cells),
τα λιποκύτταρα,
τα ηπατοκύτταρα κλπ.].
Άλλα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων είναι τα νευρικά του εγκεφάλου (δημιουργούν τα νευρικά κύτταρα και τα αστροκύτταρα και ολιγοδεντροκύταρα), τα επιθηλιακά (δημιουργούν κύτταρα του πεπτικού συστήματος),
τα δερματικά (δημιουργούν τα κερατινοκύτταρα που δημιουργούν την επιδερμίδα και τα τριχοθυλάκια που δημιουργούν τις τρίχες),
τα εντερικά,
τα οσφρητικά,
των όρχεων κλπ.
από το χρονολόγιο: https://www.facebook.com/groups/sharescienceposts/posts/5709764359044099/
πηγή : Πανεπιστημιακά Βιβλία Βιολογίας
πηγή : Πανεπιστημιακά Βιβλία Βιολογίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου