Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2020

Κάποτε στην Αμερική μετά το καταστροφικό Dust Bowl, ο Franklin Roosevelt είπε "freedom from fear"

Πίστευαν ότι ήρθε η συντέλεια του κόσμου, αλλά ήταν η πρώτη περιβαλλοντική καταστροφή που αιτία της ήταν ο άνθρωπος. Δέκα χρόνια ξηρασίας διέλυσαν τις μεσοδυτικές πολιτείες και ενέπνευσαν το «Interstellar».

Το Dust Bowl ήταν μια περίοδος σοβαρών καταιγίδων σκόνης που έπληξαν σημαντικά την οικολογία και τη γεωργία των αμερικανικών και καναδικών πεδιάδων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. 

Η σοβαρή ξηρασία και η αδυναμία εφαρμογής μεθόδων καλλιέργειας ξηρών εκτάσεων για την πρόληψη των αιολικών διεργασιών σχετικά με τη δραστηριότητα του ανέμου και την ικανότητά του να διαμορφώσει την επιφάνεια της Γης προκάλεσαν το φαινόμενο.

Η ξηρά καλλιέργεια είναι ένα σύνολο τεχνικών και πρακτικών διαχείρισης που χρησιμοποιούν οι αγρότες για να προσαρμόζονται συνεχώς στην παρουσία ή την έλλειψη υγρασίας σε έναν δεδομένο κύκλο καλλιέργειας.

Και η ξηρασία ήρθε στις πεδιάδες σε τρία κύματα, το 1934, το 1936 και το 1939-1940, αλλά ορισμένες περιοχές των Υψηλών Πεδιάδων αντιμετώπισαν συνθήκες ξηρασίας για οκτώ συνεχόμενα χρόνια. 

Στην ταινία «Interstellar» ο Κρίστοφερ Νόλαν, στα πρώτα λεπτά της ταινίας φιλοξενεί αληθινές μαρτυρίες επιζώντων από το καταστροφικό φαινόμενο «Dust Bowl», που σχεδόν κατέστρεψε τις μεσοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1930.

Η δεκαετία του ’30, εκτός από περίοδος της "μεγάλης ύφεσης", έμεινε καταγεγραμμένη στην ιστορία ως "Βρώμικο Τριάντα" -Dirty Thirties, γεγονός που επιβεβαιώνετε μέσα από συγκλονιστικά φωτογραφικά ντοκουμέντα που αποτυπώνουν τη μανία με την οποία κατάπινε πόλεις και πεδιάδες των ΗΠΑ στο πέρασμα της, η ορμητική θύελλα άμμου και σκόνης.

Πολλοί κάτοικοι πίστεψαν ότι ήρθε ακόμα και η συντέλεια, ότι ζούσαν από κοντά αυτά που επιφύλασσε στον κόσμο ο «Αρμαγεδδών». Για δέκα χρόνια αντιμετώπιζαν θύελλες βιβλικών διαστάσεων που όπως χαρακτηριστικά εξομολογήθηκαν οι επιζώντες: «Μπορούσε να μετακινήσει και βουνά, αφού το εύρος τους έφτανε τα 200 μίλια»....
Ξεκίνησαν εισβολές από σμήνη ακριδών και επιθέσεις πεινασμένων κουνελιών...
Λόγω κακής διαχείρισης του εδάφους και ανεπαρκή κατανόηση της οικολογίας των πεδιάδων, οι αγρότες είχαν πραγματοποιήσει εκτενή βαθιά οργώματα του παρθένου εδάφους των Μεγάλων Πεδιάδων κατά την προηγούμενη δεκαετία. 
Αυτό είχε εκτοπίσει τα γηγενή, βαθιά ριζωμένα χόρτα που μέχρι τότε παγίδευαν στο έδαφος την υγρασία ακόμη και σε περιόδους ξηρασίας και ισχυρών ανέμων.

Οι τιμές του σιταριού είχαν καταρρεύσει και καθώς ο πανικός της πείνας είχε αρχίσει να κυριαρχεί, πάρθηκαν λανθασμένες και καταστροφικές αποφάσεις.
Η ταχεία μηχανοποίηση του αγροτικού εξοπλισμού, ειδικά των μικρών ελκυστήρων βενζίνης, η ευρεία χρήση της θεριζοαλωνιστικής μηχανής,
συνέβαλαν στις λανθασμένες αποφάσεις των αγροτών, οι οποίοι χωρίς καν να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες του εδάφους, μη προνοώντας να μάθουν, μη υποστηριζόμενοι και διδασκόμενοι από αυτούς που τους πουλούσαν αυτές τις μηχανές και παρακινούμενοι από τις τράπεζες να πάρουν δάνεια, προσπάθησαν να μετατρέψουν τα άνυδρα λιβάδια  σε  καλλιεργήσιμο έδαφος.
Έτσι η ανθρώπινη επιθυμία, η χωρίς όμως γνώση, για άμεση καθυπόταξη των καιρικών συνθηκών στις περιοχές των πεδιάδων, έσπρωξε  τους γεωργούς να χρησιμοποιήσουν ακατάλληλες τεχνικές, με τις οποίες εξώθησαν τη φύση να εκδικηθεί, μετατρέποντας την ατμόσφαιρα σε πραγματική κόλαση. 
Και κατά τη διάρκεια της επερχόμενης ξηρασίας της δεκαετίας του 1930, το μη έχοντας καθόλου υγρασία χώμα μετατράπηκε σε σκόνη, την οποία οι άνεμοι μετασχημάτισαν σε τεράστια σύννεφα που μαύριζαν τον ουρανό. 
Αυτά τα "συμπαγή" κύματα της σκόνης, που ονομάστηκαν "μαύρες χιονοθύελλες" ή "μαύροι κύλινδροι", ταξίδεψαν σε όλη τη χώρα, φτάνοντας μέχρι την Ανατολική Ακτή και χτυπώντας πόλεις όπως η Νέα Υόρκη και η Ουάσιγκτον.
Στις πεδιάδες, η ορατότητα έφτασε να είναι 1 μέτρο ή και λιγότερο. 
Ο δημοσιογράφος του Associated Press Robert E. Geiger βρισκόταν στο Boise City της Οκλαχόμα , για να παρακολουθήσει τη "Μαύρη Κυριακή της 14ης Απριλίου 1935.
Η "Μαύρη Κυριακή" αναφέρεται σε μια ιδιαίτερα σοβαρή καταιγίδα σκόνης που εμφανίστηκε στις 14 Απριλίου του 1935.
Ήταν μια από τις χειρότερες καταιγίδες σκόνης στην αμερικανική ιστορία και προκάλεσε τεράστιες οικονομικές και γεωργικές ζημιές.
Εκτιμάται ότι έχει εκτοπίσει 300 εκατομμύρια τόνους εδάφους από την περιοχή των λιβαδιών.
O Edward Stanley ο συντάκτης ειδήσεων του Kansas City news του Associated Press, επινόησε τον όρο "Dust Bowl" ενώ μετέφερε την είδηση του Robert E. Geiger
 Η ξηρασία και η διάβρωση του Dust Bowl επηρέασαν 100.000.000 στρέμματα (400.000 km 2, που επικεντρώθηκαν στο  Salient  του Τέξας και της Οκλαχόμα και άγγιξαν παρακείμενα τμήματα του Νέου Μεξικού, του Κολοράντο και του Κάνσας.

Το Dust Bowl ανάγκασε δεκάδες χιλιάδες οικογένειες που είχαν πληγεί από τη φτώχεια να εγκαταλείψουν τα αγροκτήματά τους, ανίκανοι να πληρώσουν στεγαστικά δάνεια ή να καλλιεργήσουν τους αγρούς τους και οι απώλειες έφτασαν τα 25 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα έως το 1936, ισοδύναμα με 460.000.000 δολάρια το 2019.
Πολλές από αυτές τις οικογένειες, ήταν συχνά γνωστές ως " Okies", επειδή οι περισσότεροι από αυτούς ήταν μετανάστες από την Οκλαχόμα, και έρχονταν στην Καλιφόρνια και σε άλλες πολιτείες, εκεί όμως διαπίστωναν  ότι η Μεγάλη Ύφεση είχε επηρεάσει και εκεί τις οικονομικές συνθήκες, οι οποίες ήταν λίγο καλύτερες από αυτές που είχαν αφήσει.
Η λέξη " Okie ", με την πιο γενική έννοια, αναφέρεται σε έναν κάτοικο, ιθαγενή ή πολιτιστικό απόγονο της Οκλαχόμα.
Η λέξη προέρχεται από το όνομα του κράτους, Οκλαχόμα, όπως το Arkie αναφέρεται σε έναν ιθαγενή του Αρκάνσας.
Μετά την μεγάλη καταστροφή ο όρος απέκτησε μια παρηγορητική έννοια και αναφερόταν σε όλους τους φτωχούς μετανάστες από την Οκλαχόμα και τις κοντινές πολιτείες που έρχονταν στην Καλιφόρνια αναζητώντας εργασία και τους οποίους είχε δημιουργήσει η μεγάλη καταστροφή - το Dust Bow
Το Dust Bowl και η μετανάστευση "Okie" της δεκαετίας του 1930 έφεραν πάνω από ένα εκατομμύριο νέους εκτοπισμένους, πολλοί από τους οποίους κατευθύνθηκαν στις εργασίες αγροτικής εργασίας που διαφημίζονται στην Κεντρική Κοιλάδα της Καλιφόρνια.
Μέχρι το 1950, τέσσερα εκατομμύρια άτομα, ή το ένα τέταρτο όλων των ατόμων που γεννήθηκαν στην Οκλαχόμα, στο Τέξας, στο Αρκάνσας ή στο Μιζούρι, έζησαν εκτός της περιοχής τους, κυρίως στα Δυτικά.
Από τους Okies διακρίθηκαν ο λαϊκός τραγουδιστής / τραγουδοποιός Woody Guthrie στη δεκαετία του 1920 και ο Merle Haggard, τραγουδιστής, τραγουδοποιός, κιθαρίστας και βιολιστής, ο οποίος γεννήθηκε στο Oildale της Καλιφόρνια κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης .
 Ο συγγραφέας John Steinbeck, έγραψε κυρίως για τους Okies που κινούνται δυτικά στο μυθιστόρημά του που κέρδισε το βραβείο Pulitzer το 1939, The Grapes of Wrath , το οποίο γυρίστηκε το 1940 ταινία , σε σκηνοθεσία του John Ford .
Το Dust Bowl αποτέλεσε αντικείμενο πολλών πολιτιστικών έργων, ιδίως του μυθιστορήματος The Grapes of Wrath (1939) του John Steinbeck , της λαϊκής μουσικής του Woody Guthrie , και φωτογραφίες που απεικονίζουν τις συνθήκες των μεταναστών από την Dorothea Lange.

Η ιστορία μιας φωτογραφίας
Κάποτε στην Αμερική...
1930,
1931,1932.
Η καρδιά της μεγάλης ύφεσης.
Λέγεται πως χίλιες περίπου κατοικίες κατάσχονταν λόγω ανεξόφλητων δανείων καθημερινά.
Μόνο στις πόλεις.
Στα μεγάλα αστικά κέντρα  οι άστεγοι σχημάτιζαν-λέγεται- ολόκληρες,
παραγκουπόλεις.
Χαρτόκουτα αντί για σπίτια και γέμιζαν τα μεγάλα πάρκα.
Οι περίφημες  Χούβερβιλς από το όνομα του Προέδρου Χέρμπερτ Χούβερ (Herbert Hoover, 1928-1932) τον οποίο θεωρούσαν υπεύθυνο για την κατάσταση.
Σε κάποιες συνοικίες, όπως στο Lower East Side του Μανχάτταν  χιλιάδες εσωτερικοί μετανάστες ζούσαν στοιβαγμένοι σε άθλια κτίρια τα slums με απάνθρωπες συνθήκες υγιεινής και η παιδική θνησιμότητα στα ύψη.
Μέσα σε δύο μόνο χρόνια το 1930 και 1931, μόνο σε μια κομητεία, πέθαναν 231παιδιά από ασθένειες, οι οποίες είχαν σχέση  με κακή διατροφή. 
Μόνο σε μια κομητεία στο Harlan της Πολιτείας του Κεντάκι.
Στην επαρχία ένα στα οκτώ αγροκτήματα απειλούνταν άμεσα με κατάσχεση λόγω χρεών προς τις τράπεζες.
Οι αγρότες απειλούσαν με τα όπλα τους κλητήρες που έρχονταν να κατασχέσουν τις περιουσίες τις δικές τους και των γειτόνων τους.
Ο μέσος όρος των αυτοκτονιών αυξάνονταν μέρα με την μέρα.
1932.
Πρόεδρος ο Franklin Delano Roosevelt.
Franklin Delano Roosevelt, FDR, 1882-1945εξελέγη από τους πολίτες για να αντιμετωπίσει την κρίση.
Να τους βγάλει από την μεγάλη ύφεση.
Το πρόγραμμα του Franklin Delano Roosevelt έμεινε στην ιστορία με το όνομα New Deal.
Απέβλεπε στην έξοδο από την οικονομική κρίση και στην αποτροπή παρόμοιων κρίσεων στο μέλλον.
Ο Ρούσβελτ υποσχέθηκε την προστασία του ξεχασμένου πολίτη.
"the forgotten man" - έλεγε.

Ο πολίτης πρέπει να είναι ελεύθερος από το φόβο που προκαλείται από πάσης φύσεως κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες.
Θεμελιώδες δικαίωμα.....
"freedom from fear"έλεγε.
Και υπό την αιγίδα ενός από του οργανισμούς του new deal η κυβέρνηση έστειλε φωτογράφους σε ολόκληρη την χώρα για να τεκμηριωθεί η δριμύτητα της μεγάλης ύφεσης.
Και από εδώ ξεπηδούν οι συγκλονιστικές φωτογραφίες της Dorothea Lange.
Μιάς φωτογράφου-μέχρι τότε-πορτραίτων στο Σαν Φρανσίσκο.
Η πιό διάσημη φωτογραφία της η "migrant mother"

Η φωτογραφία αυτή έγινε το σύμβολο εκείνων των ζοφερών στιγμών.
Εγινε το σύμβολο της μεγάλης ύφεσης.
Τραβήχτηκε το 1936 σε ένα στρατόπεδο επανεγκατάστασης στην Καλιφόρνια.
Ένα στρατόπεδο γεμάτο εσωτερικούς μετανάστες,
πεινασμένους,
εξαθλιωμένους,
χωρίς τροφή,
χωρίς τίποτα,
ντροπιασμένους,
κρύβονταν...
Δεν ήθελαν κανένας να ξέρει ποιοι ήταν.
Και μια γυναίκα 32 χρονών με εφτά πεινασμένα παιδιά...
Η  Florence Owens Thompson και γαντζωμένα πάνω της τα παιδιά της...
Και αφηγείται η Dorothea Lange:
"Μόλις είδα την απελπισμένη και πεινασμένη μητέρα με τράβηξε πάνω της σαν μαγνήτης.
Δε θυμάμαι πως εξήγησε η ίδια την παρουσία μου και την φωτογραφική μου μηχανή.
Εκείνο που θυμάμαι είναι ότι δεν με ρώτησε τίποτα.
Δεν την ρώτησα την ιστορία της και το όνομά της.
Μου είπε την ηλικία της.
Ήταν μόνο 32 ετών.
Μου είπε ότι έτρωγαν παγωμένα λαχανικά που φύτρωναν στα γύρω χωράφια και πουλιά που έπιαναν τα παιδιά της.
Μόλις πριν λίγο είχε πουλήσει τα ελαστικά του αυτοκινήτου της για να αγοράσει λίγα τρόφιμα.
Κάθισε εκεί στην λιτή της σκηνή με τα παιδιά της μαζεμένα γύρω της.
Με άφησε να την φωτογραφίσω.
Ίσως νόμιζε ότι οι φωτογραφίες μου θα μπορούσαν να την βοηθήσουν"
Και τα χρόνια πέρασαν.
Οι πρωτότυπες φωτογραφίες της "migrant mother"της Dorothea Lange πωλούνται για εκατοντάδες  χιλιάδες δολάρια σε διάσημους οίκους δημοπρασιών.
Το 1998 έφτασε να κοσμήσει ένα γραμματόσημο των 32 σέντς.
η γυναίκα όμως αυτή είχε πεθάνει δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα.
και εμείς όλοι να ακούμε πάλι για κρίση,
για ύφεση,
φαίνεται ότι όλοι μας,
πολιτικοί,
οικονομολόγοι,
πολίτες δεν καταφέραμε τίποτα σημαντικό όλα αυτά τα χρόνια.
Αν είχαμε καταφέρει κάτι, δεν θα μιλούσαμε για κρίση, για ύφεση και για θανάτους τον εικοστό πρώτο αιώνα.

Κείμενο και επιμέλεια κειμένου:ntina

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου