Σάββατο 26 Ιουνίου 2021

Οι καυτοί Ιούληδες, ο φονικός καύσωνας του 1987 και τα καυτά καλοκαίρια που έμειναν στην ιστορία

 Ο ισχυρός επερχόμενος καύσωνας, μπορεί να αποδειχθεί ο πιο… βάναυσος της 100ετιας, αλλά σίγουρα δεν είναι ο πρώτος μεγάλος. 
Τα θερμόμετρα έχουν δείξει 40 βαθμούς ουκ ολίγες φορές μέσα στα χρόνια, αφήνοντας πίσω ζημιές και νεκρούς, με αποκορύφωμα τον φονικότερο όλων, εκείνον του 1987.
3.500-4.000 νεκροί
Απίστευτες σκηνές στο κέντρο της Αθήνας και τραγικές ελλείψεις ακόμα και στα νεκροτομεία
Ο επερχόμενος καύσωνας, σύμφωνα με τις προβλέψεις των μετεωρολόγων πάντα, θα είναι παρατεταμένος και οι θερμοκρασίες που θα σημειωθούν αυτή τη βδομάδα, ίσως ξεπεράσουν και τους 43ο Κελσίου.
Φυσικά οι καύσωνες στη διάρκεια του καλοκαιριού στη χώρα μας, είναι ένα μάλλον συνηθισμένο φαινόμενο. 
Ένας από αυτούς όμως, έμεινε στην μετεωρολογική, και όχι μόνο, ιστορία…
Σε λίγες μέρες, συμπληρώνονται 30 χρόνια, από τον καύσωνα του 1987, που ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου και είχε διάρκεια ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες θύματα.
Το 1987, ήταν μια χρονιά ακραίων καιρικών φαινομένων. 
Ο Μάρτιος ήταν ένας μήνας ασυνήθιστα παρατεταμένων χιονοπτώσεων. 
Τη Δευτέρα 9/3/1987, το πάχος του χιονιού στο κέντρο της Αθήνας, έφτασε τα 10-15 cm, ενώ ως τις 17 Μαρτίου, έπεφταν χιόνια σε Αττική και Εύβοια και οι θερμοκρασίες ήταν καθαρά πολικές. 
Στη Νέα Φιλαδέλφεια -4°C, στο Τατόι -7°C και στα Τρίκαλα Θεσσαλίας -18°C ! (Γιώργος Μελανίτης, "Ο Καιρός και τα Μυστικά του").
Η θεωρία "βαρύς χειμώνας - βαρύ καλοκαίρι" δεν γίνεται αποδεκτή από την επιστήμη της Μετεωρολογίας, ωστόσο, το 1987, υπήρξε απόλυτη "επιβεβαίωσή" της. 
Ο όρος "καύσωνας" (<μτγν. καύσων) χρησιμοποιείται στη χώρα μας για να περιγράψει μια παρατεταμένη περίοδο πολύ θερμού καιρού. 
Ο διεθνής όρος είναι heat wave (θερμό κύμα).Σύμφωνα με το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, έκδοση 2014, ο καύσωνας είναι «εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία του αέρα( για την Ελλάδα, ίση ή μεγαλύτερη των 39 βαθμών Κελσίου κατά τη διάρκεια της ημέρας και μεγαλύτερη των 26 κατά τη νύχτα), η οποία συνοδεύεται από άπνοια, παρατηρείται σε ευρεία γεωγραφική έκταση και διαρκεί δύο τουλάχιστον εικοσιτετράωρα».
Ο μήνας που “χτυπά” ο καύσωνας, είναι κυρίως ο Ιούλιος. 
Ο πιο πρόσφατος “καυτός” Ιούλιος, ήταν εκείνος του 2007.  
Από το διάστημα 23-26 Ιουλίου 2007 κατεγράφησαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες κυρίως στη δυτική και τη βόρεια Ελλάδα. 
Συγκεκριμένα, στις 24 Ιουλίου, ρεκόρ αποτελούν οι 43,4 °C της Ζακύνθου, οι 42,8 °C της Κέρκυρας, οι 42,4 °C του Αράξου και οι 42,2 °C της Κόνιτσας. 
Την επομένη, 25η Ιουλίου, τη σκυτάλη των ρεκόρ πήρε η βόρεια Ελλάδα, με ανώτατη τιμή όλων των ετών που φυλάσσονται αρχεία τους 44,6 °C των Σερρών και τους 44 °C της Θεσσαλονίκης (Μίκρα). 
Υπενθυμίζεται ότι το καλοκαίρι του 2007 συνέβη μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, οπότε και σημειώθηκαν αλλεπάλληλες πυρκαγιές από τις 28 Ιουνίου έως τις 3 Σεπτεμβρίου, σε όλη την Ελλάδα.
Κοιτάζοντας ακόμα πιο παλιά, ισχυρότατος καύσωνας σημειώθηκε το καλοκαίρι του ’73, από τις 17 έως τις 20 Ιουλίου. 
Στις 19 Ιουλίου πολύ υψηλές θερμοκρασίες παρατηρήθηκαν σε: Λαμία 46,5 °C, Ελευσίνα 46,4 °C , Αγχίαλο 46,2 °C, Τανάγρα 46 °C, Λάρισα 45,2 °C.
Στη Ν. Φιλαδέλφεια το θερμόμετρο έφτασε τους 42,4 °C και στο Αστεροσκοπείο τους 41,2 βαθμούς. 
Στην Κρήτη οι υψηλότερες θερμοκρασίες σημειώθηκαν στις 20 Ιουλίου (Σούδα 44,5 °C και Ιεράπετρα 44 °C).
Η υψηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη είναι οι 48 βαθμοί Κελσίου, που μετρήθηκαν στις 10 Ιουλίου 1977 στην Ελευσίνα και το Τατόι! 
Την ίδια μέρα το θερμόμετρο έγραψε 44 °C στη Ν. Φιλαδέλφεια, 42 °C στο κέντρο της Αθήνας, 44 °C στη Λάρισα.
Ωστόσο, η αξιοπιστία του ρεκόρ τίθεται υπό ερώτηση, αφού εκείνη την ημέρα είχε ξεσπάσει πυρκαγιά στην Πάρνηθα.
Με αποκαλυπτική διάθεση η «Ελευθεροτυπία» έγραφε: 
«Είναι η μοίρα μας να πεθάνουμε όταν υπάρχει ένα κύμα καύσωνα, να πνιγόμαστε όταν βρέχει, να παραλύουμε  όταν συμβαίνει κάτι ασυνήθιστο».
Ο καύσωνας κράτησε σχεδόν όλο το τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου φθάνοντας στη μεγαλύτερη έντασή του στους 44 βαθμούς Κελσίου.
Η «επέλαση» ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου και είχε διάρκεια ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου.
Ο φονικότερος όλων, ο καύσωνας του 1987 ήταν πραγματικά απίστευτος...
Ήδη από τις 18 και 19 Ιουλίου, η θερμοκρασία άρχισε να ανεβαίνει απειλητικά στους 38-39°C. 
Στις 20 Ιουλίου, η θερμοκρασία έφτασε στους 40°C και ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, οι μέγιστες θερμοκρασίες ήταν σταθερά πάνω από 40°C (max Ελευσίνα 45°C, Νέα Φιλαδέλφεια 44°C), με μέση τιμή τους 43°C. 
Οι ελάχιστες θερμοκρασίες κυμαίνονταν από 29°C - 32°C με μέση τιμή τους 31°C. 
Έτσι, σε συνδυασμό με την πλήρη άπνοια και την έντονη υγρασία, η κατάσταση ήταν κάτι παραπάνω από τραγική και αφόρητη… 
Κάθε μέρα ήταν χειρότερη από την προηγούμενη… 
Κλιματιστικά δεν υπήρχαν σχεδόν πουθενά, οι ανεμιστήρες ήταν ανεπαρκείς και αν προσθέσουμε ότι όλοι σχεδόν αγνοούσαν τα στοιχειώδη μέτρα προφύλαξης από τις υψηλές θερμοκρασίες ήταν αναμενόμενο να έχουμε τραγικές συνέπειες…
Τα διαμερίσματα - κλουβιά μετατράπηκαν σε φούρνους, όπου έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες, ηλικιωμένοι κυρίως, άνθρωποι. 
Οι νεκροί σύντομα ξεπέρασαν τους 1.000… 
Καθώς πολλές οικογένειες είχαν ήδη ξεκινήσει τις διακοπές τους, συνέβαινε το εξής απίστευτο: 
Τα δελτία ειδήσεων καλούσαν ονομαστικά εκατοντάδες οικογένειες που βρίσκονταν στην εξοχή, να επικοινωνήσουν με την Αστυνομία για "σοβαρή οικογενειακή τους υπόθεση". 
Αφορούσε κάποιον δικό τους, ηλικιωμένο άνθρωπο που είχαν αφήσει πίσω και δεν άντεξε τον καύσωνα. 
Τα νεκροτομεία ήταν γεμάτα και "άνοιξαν" και εκείνα του Στρατού. 
Ο όρος θερμοπληξία μπήκε για τα καλά στη ζωή των Ελλήνων…
Και μέσα σε όλη την τραγική αυτή κατάσταση, ήρθε και το αθάνατο ελληνικό δαιμόνιο να συνδυαστεί με τον (επίσης αθάνατο) επιτήδειο Έλληνα για να εκμεταλλευτεί και τον καύσωνα. 
Όπως γράφει στο μπλογκ του, ο μεγάλος μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος: 
"Στην οδό Πανεπιστημίου, συμπατριώτες μας πουλούσαν στους ταλαίπωρους διαβάτες νερό σε πλαστικά ποτήρια, σε απίστευτα υψηλές τιμές…"! 
Βλέπετε, δεν υπήρχαν τότε τα μπουκαλάκια εμφιαλωμένου νερού.
Ο καύσωνας, αφρικανικής προέλευσης, έφυγε, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες νεκρούς. 
Ο Γ. Μελανίτης, στο βιβλίο του γράφει ότι οι νεκροί ήταν περισσότεροι από 3.500 (οι 2.500 απ' αυτούς στην Αθήνα). 
Και ο Δ. Ζιακόπουλος στο βιβλίο του "Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου", τόμος ΙΙ "η πρόγνωση", αναφέρει ότι οι νεκροί, συνολικά, έφτασαν τους 4.000. 
Από το 1988, άρχισε η μαζική εγκατάσταση κλιματιστικών σε δημόσια κτίρια αλλά και στα σπίτια, κι έτσι οι καύσωνες των επόμενων ετών ήταν, σχετικά, ανώδυνοι…
Πώς έζησε ο γνωστός μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος τα γεγονότα
Ο Δ. Ζιακόπουλος στο βιβλίο του «Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου», τόμος ΙΙ «η πρόγνωση», αναφέρει ότι οι νεκροί, συνολικά, έφτασαν τους 4.000.
«Τον Ιούλιο του 1987, ο φονικότερος στην ιστορία της χώρας καύσωνας σκότωσε περίπου 4.000 ανθρώπους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν ηλικιωμένοι και έμεναν στα δυτικά προάστια της Αθήνας», γράφει ο κ. Ζιακόπουλος.
Όπως σημειώνει στο blog του: «Νέος τότε μετεωρολόγος στην ΕΜΥ θυμάμαι την εντύπωση που μου είχαν κάνει οι υψηλές ελάχιστες θερμοκρασίες που κυμαίνονταν από 29 έως 32 βαθμούς (μέση τιμή 31 βαθμοί). 
Για πόσο διάστημα μπορεί να αντέξει ένας άνθρωπος που ανήκει στις ευπαθείς ομάδες, όταν επί οκτώ ημέρες οι ελάχιστες θερμοκρασίες ήταν αυτές που αναφέρθηκαν και οι μέγιστες θερμοκρασίες ήταν σταθερά πάνω από τους 40 βαθμούς (μέση τιμή 43 βαθμοί).
Επισημαίνεται στο σημείο αυτό ότι οι ελάχιστες θερμοκρασίες ήταν θερμοκρασίες κλωβού και όχι των διαμερισμάτων που επί οκτώ μερόνυχτα ήταν συνεχώς «πυρακτωμένα». 
Ο μεγάλης διάρκειας καύσωνας του 1987 βρήκε την Αθήνα ανοχύρωτη. 
Κλιματιστικά δεν υπήρχαν ούτε στους θαλάμους των νοσοκομείων. 
Οι ανεμιστήρες, που σε αρκετά διαμερίσματα έλειπαν και αυτοί, βοηθούσαν κάπως την κατάσταση, αλλά δεν έλυναν το πρόβλημα. 
Πέρα από αυτό, ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό του πληθυσμού αγνοούσε τα βασικά μέτρα προφύλαξης από τις υψηλές θερμοκρασίες. 
Από εκείνες τις εφιαλτικές μέρες θυμάμαι την απόγνωση που είχε καταλάβει μεγάλο μέρος του κόσμου. Κάθε μέρα οι άνθρωποι περίμεναν να ακούσουν καλά νέα από τις προγνώσεις μας, αλλά αυτά πήγαιναν όλο και πιο πίσω. 
Τότε κατάλαβα το πόσο άχαρα μπορεί να νοιώσει ένας παρουσιαστής δελτίου καιρού που σε τέτοιες δραματικές καταστάσεις δεν έχει να πει κάτι αισιόδοξο.
Στις νυχτερινές ειδήσεις της τελευταίας μέρας του καύσωνα (27η Ιουλίου), όταν πια η αλλαγή του καιρού είχε ανακοινωθεί αλλά η πόλη εξακολουθούσε να βράζει, με ρώτησε ο έγκριτος δημοσιογράφος της ΕΡΤ Κώστας Χούντας: «Πότε θα έλθει ο βοριάς κ. Ζιακόπουλε;» 
Ήταν η ερώτηση που ήθελαν να κάνουν εκατομμύρια άνθρωποι, για τους οποίους και οι ώρες είχαν μεγάλη σημασία. 
Όμως, η ακριβής πρόβλεψη της αλλαγής των ανέμων δεν είναι εύκολη δουλειά για τους μετεωρολόγους ακόμα και σήμερα. 
Σκέφτηκα, λοιπόν, για μια στιγμή να αρχίσω να λέω ότι για τη μετεωρολογία είναι δύσκολες οι προγνώσεις με ακρίβεια ώρας κ.λπ., αλλά προτίμησα να πω απλά: 
«Στη διάρκεια της νύχτας». 
Τελικά οι βοριάδες ήλθαν στην Αττική γύρω στις 2 η ώρα και το πρωί της 28ης Ιουλίου πήραμε όλοι ανάσα».
Από την 7η ημέρα του καύσωνα, η θερμοκρασία ξεκίνησε να πέφτει, αλλά ο απολογισμός ήταν τραγικός: Η χώρα έζησε μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της σε καιρό ειρήνης.
Καυτοί Ιούνηδες και ένας Αύγουστος
Η υψηλότερη θερμοκρασία του Ιουνίου στην Αθήνα κατεγράφη την 26η Ιουνίου 2007, όταν στη Ν. Φιλαδέλφεια το θερμόμετρο έφτασε τους 46,2 βαθμούς Κελσίου (που αποτελεί ρεκόρ όλων των εποχών για τη εν λόγω περιοχή). 
Στο Θησείο η θερμοκρασία έφτασε τους 44,8 °C, επίσης ρεκόρ όλων των εποχών. 
Καταρρίφθηκε έτσι ένα ρεκόρ 91 ετών, από τις 21 Ιουνίου 1916, όταν ο μετεωρολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου είχε καταγράψει 43 βαθμούς Κελσίου.
Ο καύσωνας του Ιουνίου του 2007, που συνδέθηκε με την καταστροφική πυρκαγιά της Πάρνηθας, ήταν ο ισχυρότερος μεταπολεμικά καύσωνας Ιούνιο μήνα. 
Ακολούθησαν οι καύσωνες του Ιουνίου του 1982 (μέγιστες θερμοκρασίες στη Ν. Φιλαδέλφεια 44,6 °C και στα Τρίκαλα 43,8 °C) και του Ιουνίου του 2014 (μέγιστες θερμοκρασίες στην Κάτω Τιθορέα 42,7 °C, στην Πυργέλα του Αργους 42,3 °C, στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» 40,6 °C).
Ο ισχυρότερος αυγουστιάτικος καύσωνας μεταπολεμικά σημειώθηκε 20 – 26 Αυγούστου 1958. 
Στη διάρκειά του η υψηλότερη θερμοκρασία ήταν 47,2 °C και σημειώθηκε στα Τρίκαλα. 
Την ίδια μέρα το θερμόμετρο έδειξε στη Λάρισα 45 °C και την επομένη 43,6 °C στην Αθήνα, 43,5 °C την Ελευσίνα και 43,2 °C στη Θεσσαλονίκη (Θέρμη).
protothema.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου