Η "Αληθινή ιστορία" ανήκει σ' εκείνα τα έργα που θα τα λέγαμε περιπετειώδη ταξιδιωτικά μυθιστορήματα.
Το έργο αποτελείται από δύο μέρη ή βιβλία (Μέρος Α' κεφ. 1-42 και Μέρος Β' κεφ. 1-47)
που περιλαμβάνουν πολλά αλλά άνισα επεισόδια.
Τρία είναι τα πιο μεγάλα·
η διαμονή στη Σελήνη και ο πόλεμος με τους κατοίκους του Ήλιου (Α, 11-27),
η περιπέτεια με το θαλασσινό κήτος (Α, 30-42 και Β, 1-2) και
η διαμονή στη χώρα των Μακάρων (Β, 5-29).
Στόχος του Λουκιανού στο έργο αυτό, όπως τον δηλώνει ο ίδιος στα εισαγωγικά κεφάλαια (Α, 1-4), είναι η παρωδία των ταξιδιωτικών μυθιστορημάτων που τόσο πολύ τα αγαπούσαν στους αυτοκρατορικούς χρόνους.
Παράλληλα όμως ο Λουκιανός θέλησε να έχει τη χαρά να διηγηθεί και αυτός τέτοιες περιπέτειες.
Και κατόρθωσε τελικά ο Λουκιανός να ξεπεράσει όλους τους προηγούμενους συγγραφείς και να γράψει το καλύτερο έργο στο είδος αυτό εκείνων των χρόνων.
Η αξία της "Αληθινής ιστορίας" βρίσκεται στο ότι ο Λουκιανός πετυχαίνει να δημιουργήσει έναν κόσμο μαγικό και ποιητικό που ξεπερνά τα μέχρι τότε όρια.
Για να πετύχει το στόχο του χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό την υπερβολή.
Μια άλλη μέθοδος που ακολουθεί ο Λουκιανός στην "Αληθινή ιστορία" είναι η επιμονή του στην αντιστροφή της τάξης των πραγμάτων.
Όπως έκανε ο Ηρόδοτος.
Το έργο αποτελείται από δύο μέρη ή βιβλία (Μέρος Α' κεφ. 1-42 και Μέρος Β' κεφ. 1-47)
που περιλαμβάνουν πολλά αλλά άνισα επεισόδια.
Τρία είναι τα πιο μεγάλα·
η διαμονή στη Σελήνη και ο πόλεμος με τους κατοίκους του Ήλιου (Α, 11-27),
η περιπέτεια με το θαλασσινό κήτος (Α, 30-42 και Β, 1-2) και
η διαμονή στη χώρα των Μακάρων (Β, 5-29).
Στόχος του Λουκιανού στο έργο αυτό, όπως τον δηλώνει ο ίδιος στα εισαγωγικά κεφάλαια (Α, 1-4), είναι η παρωδία των ταξιδιωτικών μυθιστορημάτων που τόσο πολύ τα αγαπούσαν στους αυτοκρατορικούς χρόνους.
Παράλληλα όμως ο Λουκιανός θέλησε να έχει τη χαρά να διηγηθεί και αυτός τέτοιες περιπέτειες.
Και κατόρθωσε τελικά ο Λουκιανός να ξεπεράσει όλους τους προηγούμενους συγγραφείς και να γράψει το καλύτερο έργο στο είδος αυτό εκείνων των χρόνων.
Η αξία της "Αληθινής ιστορίας" βρίσκεται στο ότι ο Λουκιανός πετυχαίνει να δημιουργήσει έναν κόσμο μαγικό και ποιητικό που ξεπερνά τα μέχρι τότε όρια.
Για να πετύχει το στόχο του χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό την υπερβολή.
Μια άλλη μέθοδος που ακολουθεί ο Λουκιανός στην "Αληθινή ιστορία" είναι η επιμονή του στην αντιστροφή της τάξης των πραγμάτων.
Όπως έκανε ο Ηρόδοτος.
Ξέρουμε ότι ο Αλικαρνασσέας ιστορικός, στην περιγραφή κάθε χώρας, επέμενε ιδιαίτερα στα "θαυμάσια".
Έτσι και ο Λουκιανός, αφού τελειώνει π.χ. την εξιστόρηση όλων των άλλων περιπετειών στη Σελήνη, διηγείται σαν σε παράρτημα, τα "θαυμάσια" της ζωής των κατοίκων της Σελήνης και στην περιγραφή αυτή επιμένει να παρουσιάζει τα πράγματα από την ανάποδη.
Ακόμη χρησιμοποιεί τα πράγματα με τρόπο απροσδόκητο και κάποτε αντίθετο από τη φύση τους.
Δηλαδή ο Λουκιανός δίνει στα πράγματα ιδιότητες αντίθετες από αυτές που στην πραγματικότητα έχουν, όπως π.χ. κάνει με το δηλητήριο της μολόχας,
Έτσι και ο Λουκιανός, αφού τελειώνει π.χ. την εξιστόρηση όλων των άλλων περιπετειών στη Σελήνη, διηγείται σαν σε παράρτημα, τα "θαυμάσια" της ζωής των κατοίκων της Σελήνης και στην περιγραφή αυτή επιμένει να παρουσιάζει τα πράγματα από την ανάποδη.
Ακόμη χρησιμοποιεί τα πράγματα με τρόπο απροσδόκητο και κάποτε αντίθετο από τη φύση τους.
Δηλαδή ο Λουκιανός δίνει στα πράγματα ιδιότητες αντίθετες από αυτές που στην πραγματικότητα έχουν, όπως π.χ. κάνει με το δηλητήριο της μολόχας,
με τους Κεχροβόλους,
τους Σκορδομάχους, Ψυλλοτοξότες κτλ.
Κάτι που ιδιαίτερα πρέπει να προσέξουμε είναι η μεγάλη ευχέρεια, με την οποία ο Λουκιανός πλάθει νέες λέξεις, παράγωγες ή σύνθετες, πολύ εκφραστικές και ταιριαστές με την κάθε περίσταση.
Η ικανότητα αυτή του Λουκιανού, που τη διαπιστώνουμε και σε άλλα έργα του, στην "Αληθινή ιστορία" φτάνει σε σημείο αξεπέραστο.
Εδώ η δημιουργική φαντασία του Λουκιανού επινοεί περισσότερα από όσα σε οποιοδήποτε άλλο έργο του, ονόματα που ενισχύουν αυτά που θέλει να πει ο συγγραφέας.
Η "Αληθινή ιστορία", χωρίς να είναι το πρώτο, είναι το μόνο ολοκληρωμένο σωζόμενο κείμενο στο είδος αυτό, και σήμερα στη διαστημική εποχή που ζούμε με τους πυραύλους, τους δορυφόρους και τα ταξίδια στο διάστημα αποκτά άλλη διάσταση
Είναι το έργο που άμεσα ή έμμεσα επηρέασε πολλούς νεότερους συγγραφείς που έγραψαν επιστημονική φαντασία, όπως τον Jonathan Swift/Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ, τον Voltaire και τον Jules Verne.
Είναι ο μακρινός τους πρόγονος, έστω και αν αλλάζουν τα μέσα, για το σημερινό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας.
Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή η διαφορά στα μέσα του Λουκιανού από τους σύγχρονους συγγραφείς αρκεί να συγκρίνουμε τις ομοιότητες ανάμεσα στις δυο μεγάλες ενότητες της "Αληθινής ιστορίας", το ταξίδι στο φεγγάρι και την περιπέτεια με το κήτος, με τα αντίστοιχα θέματα σε δυο έργα του Ιουλίου Βερν, "Από τη Γη στη Σελήνη" και
Κάτι που ιδιαίτερα πρέπει να προσέξουμε είναι η μεγάλη ευχέρεια, με την οποία ο Λουκιανός πλάθει νέες λέξεις, παράγωγες ή σύνθετες, πολύ εκφραστικές και ταιριαστές με την κάθε περίσταση.
Η ικανότητα αυτή του Λουκιανού, που τη διαπιστώνουμε και σε άλλα έργα του, στην "Αληθινή ιστορία" φτάνει σε σημείο αξεπέραστο.
Εδώ η δημιουργική φαντασία του Λουκιανού επινοεί περισσότερα από όσα σε οποιοδήποτε άλλο έργο του, ονόματα που ενισχύουν αυτά που θέλει να πει ο συγγραφέας.
Η "Αληθινή ιστορία", χωρίς να είναι το πρώτο, είναι το μόνο ολοκληρωμένο σωζόμενο κείμενο στο είδος αυτό, και σήμερα στη διαστημική εποχή που ζούμε με τους πυραύλους, τους δορυφόρους και τα ταξίδια στο διάστημα αποκτά άλλη διάσταση
Είναι το έργο που άμεσα ή έμμεσα επηρέασε πολλούς νεότερους συγγραφείς που έγραψαν επιστημονική φαντασία, όπως τον Jonathan Swift/Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ, τον Voltaire και τον Jules Verne.
Είναι ο μακρινός τους πρόγονος, έστω και αν αλλάζουν τα μέσα, για το σημερινό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας.
Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή η διαφορά στα μέσα του Λουκιανού από τους σύγχρονους συγγραφείς αρκεί να συγκρίνουμε τις ομοιότητες ανάμεσα στις δυο μεγάλες ενότητες της "Αληθινής ιστορίας", το ταξίδι στο φεγγάρι και την περιπέτεια με το κήτος, με τα αντίστοιχα θέματα σε δυο έργα του Ιουλίου Βερν, "Από τη Γη στη Σελήνη" και
"Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα"
Οι ομοιότητες είναι μακρινές, γιατί απλούστατα αλλάζουν τα μέσα και το υλικό στις περιγραφές των δυο συγγραφέων.
Του Λουκιανού τα μέσα είναι τελείως φανταστικά και μυθικά, του Βερν που έζησε στα πρόθυρα των μεγάλων ανακαλύψεων και της τεράστιας τεχνολογίας της εποχής μας, είναι προφητικά και προλέγουν τις κατακτήσεις του ανθρώπου που σύντομα πραγματοποιήθηκαν, τους διαστημικούς πυραύλους και το υποβρύχιο.
Ωστόσο θεματική συγγένεια, έστω και μακρινή, στα κύρια μοτίβα υπάρχει...ntina
Μια Αληθινή Ιστορία
Μέρος πρώτο
Ταξίδι στη Σελήνη
Περίληψη Κεφ. 1-4.
Στα κεφ. 1-4, που αποτελούν το προοίμιο του έργου, ο Λουκιανός δικαιολογεί την ανάγκη για ελαφρά ψυχαγωγικά αναγνώσματα χρήσιμα για τους ανθρώπους που ασχολούνται με σοβαρές μελέτες.
Ένα τέτοιο έργο είναι και η "Αληθινή ιστορία" που θα τους διασκεδάσει όχι μόνο με το παράδοξο περιεχόμενό της αλλά και με τη διακωμώδηση και τους υπαινιγμούς που περιέχει σε παλιούς ποιητές και πεζογράφους που έχουν γράψει του κόσμου τις τερατολογίες (κεφ. 2). Τέτοιοι συγγραφείς ανάμεσα σ' άλλους ήταν ο Κτησίας και ο Ιαμβούλος με γενάρχη όλων αυτών τον ομηρικό Οδυσσέα με τις γνωστές διηγήσεις του στην αυλή του Αλκινόου (κεφ. 3)
Εδώ ο Λουκιανός δηλώνει ο ίδιος από την αρχή πως τίποτε από όσα γράφει δεν είναι αληθινό και γι' αυτό οι αναγνώστες του με κανένα τρόπο δεν πρέπει να τον πιστέψουν - γιατί άραγε;
-. 5. ...Ξεκίνησα λοιπόν κάποτε με ένα καράβι από τις Ηράκλειες Στήλες4, μπήκα στο δυτικό ωκεανό5 κι αρμένιζα με ευνοϊκό άνεμο.
Αιτία και σκοπός του ταξιδιού μου ήταν η περιέργεια και η επιθυμία να γνωρίσω καινούρια πράγματα· ήθελα ακόμη να μάθω που τελειώνει ο Ωκεανός και τι άνθρωποι κατοικούσαν πέρα από αυτόν
Γι' αυτό έβαλα μέσα στο καράβι πάρα πολλά τρόφιμα, το γέμισα με μπόλικο νερό και ξεσήκωσα και πενήντα συνομηλίκους μου που είχαν τα ίδια μυαλά μ' εμένα·
προμηθεύτηκα πολλά όπλα, πήρα τον καλύτερο καπετάνιο που τον κατάφερα με μεγάλο μισθό και τέλος ενίσχυσα το πλοίο, ένα ελαφρό καράβι, για μακρινό και επικίνδυνο ταξίδι
Μιαν ολόκληρη μέρα και μια νύχτα αρμενίζαμε με τον καιρό πρίμα και βλέπαμε ακόμη τη στεριά, γιατί δεν ξανοιγόμαστε με μεγάλη ταχύτητα.
Την άλλη όμως μέρα, με την ανατολή του ήλιου, ο αέρας άρχισε να δυναμώνει, το κύμα να φουσκώνει, μια μαυρίλα να απλώνεται και τότε πια δεν ήταν δυνατό ούτε τα πανιά να μαϊνάρουμε.
Παραδοθήκαμε στον άνεμο καράβι και πλήρωμα και θαλασσοδέρναμε εβδομήντα εννέα μέρες. Στις ογδόντα8 έλαμψε ξαφνικά ο ήλιος και διακρίναμε εκεί κοντά ένα νησί ψηλό και κατάφυτο που δεν το έδερναν και τόσο άγρια τα κύματα, αφού η μεγάλη ορμή της τρικυμίας είχε πια καταλαγιάσει.
Πλησιάσαμε, ξεμπαρκάραμε και, όπως ήμαστε τσακισμένοι ύστερα από την πολυήμερη ταλαιπωρία, μείναμε για πολύ ξαπλωμένοι στη γη.
Κάποτε όμως σηκωθήκαμε και διαλέξαμε ανάμεσά μας τριάντα να μείνουν να φυλάγουν το καράβι και είκοσι να ανέβουν μαζί μου στο νησί, για να το εξερευνήσουμε.
Προχωρήσαμε κάπου τρία στάδια από τη θάλασσα διασχίζοντας ένα δάσος και αντικρίσαμε μια στήλη χάλκινη, χαραγμένη με γράμματα ελληνικά, ξεθωριασμένα και μισοσβησμένα, που έλεγε:
« Ως εδώ έφτασαν ο Ηρακλής και ο Διόνυσος1».
Υπήρχαν εκεί κοντά και δυο πατημασιές πάνω σε ένα βράχο, η μια τριάντα περίπου μέτρα και η άλλη μικρότερη.
Η δεύτερη, η πιο μικρή, ήταν θαρρώ του Διονύσου, ενώ η άλλη του Ηρακλή.
Προσκυνήσαμε και προχωρήσαμε.
Δεν είχαμε απομακρυνθεί πολύ, όταν βρεθήκαμε μπροστά σε ένα ποτάμι που κατέβαζε κρασί ολόιδιο με το χιώτικο.
Ήταν τόσο άφθονο, που σε μερικά μέρη μπορούσε κανείς και με καράβι να το περάσει.
Βλέποντας τα σημάδια αυτά που έδειχναν ότι ο Διόνυσος πέρασε από εκεί, σκεφτόμαστε πως είχαμε ένα λόγο παραπάνω να πιστέψουμε στο επίγραμμα της στήλης.
Επειδή θέλησα να μάθω από που πήγαζε το ποτάμι, άρχισα να προχωρώ δίπλα του αντίθετα με το ρεύμα.
Πηγή δε βρήκα καμιά, μόνο πολλά και μεγάλα κλήματα φορτωμένα σταφύλια.
Από το καθένα, κοντά στη ρίζα, έσταζε διάφανο κρασί και από τις σταγόνες αυτές σχηματιζόταν το ποτάμι.
Μέσα του μπορούσε να δει κανείς και πολλά ψάρια που έμοιαζαν πολύ στο χρώμα και στη γεύση με το κρασί.
Πιάσαμε μερικά, τα φάγαμε και μεθύσαμε.
Τότε τα ανοίξαμε και βρήκαμε πως ήταν γεμάτα μούστο.
Ύστερα όμως σκεφτήκαμε τα άλλα ψάρια που ζούνε στο νερό, τα ανακατεύαμε και μετριάζαμε τη μεγάλη κρασοφαγία...
Οι ομοιότητες είναι μακρινές, γιατί απλούστατα αλλάζουν τα μέσα και το υλικό στις περιγραφές των δυο συγγραφέων.
Του Λουκιανού τα μέσα είναι τελείως φανταστικά και μυθικά, του Βερν που έζησε στα πρόθυρα των μεγάλων ανακαλύψεων και της τεράστιας τεχνολογίας της εποχής μας, είναι προφητικά και προλέγουν τις κατακτήσεις του ανθρώπου που σύντομα πραγματοποιήθηκαν, τους διαστημικούς πυραύλους και το υποβρύχιο.
Ωστόσο θεματική συγγένεια, έστω και μακρινή, στα κύρια μοτίβα υπάρχει...ntina
Μια Αληθινή Ιστορία
Μέρος πρώτο
Ταξίδι στη Σελήνη
Περίληψη Κεφ. 1-4.
Στα κεφ. 1-4, που αποτελούν το προοίμιο του έργου, ο Λουκιανός δικαιολογεί την ανάγκη για ελαφρά ψυχαγωγικά αναγνώσματα χρήσιμα για τους ανθρώπους που ασχολούνται με σοβαρές μελέτες.
Ένα τέτοιο έργο είναι και η "Αληθινή ιστορία" που θα τους διασκεδάσει όχι μόνο με το παράδοξο περιεχόμενό της αλλά και με τη διακωμώδηση και τους υπαινιγμούς που περιέχει σε παλιούς ποιητές και πεζογράφους που έχουν γράψει του κόσμου τις τερατολογίες (κεφ. 2). Τέτοιοι συγγραφείς ανάμεσα σ' άλλους ήταν ο Κτησίας και ο Ιαμβούλος με γενάρχη όλων αυτών τον ομηρικό Οδυσσέα με τις γνωστές διηγήσεις του στην αυλή του Αλκινόου (κεφ. 3)
Εδώ ο Λουκιανός δηλώνει ο ίδιος από την αρχή πως τίποτε από όσα γράφει δεν είναι αληθινό και γι' αυτό οι αναγνώστες του με κανένα τρόπο δεν πρέπει να τον πιστέψουν - γιατί άραγε;
-. 5. ...Ξεκίνησα λοιπόν κάποτε με ένα καράβι από τις Ηράκλειες Στήλες4, μπήκα στο δυτικό ωκεανό5 κι αρμένιζα με ευνοϊκό άνεμο.
Αιτία και σκοπός του ταξιδιού μου ήταν η περιέργεια και η επιθυμία να γνωρίσω καινούρια πράγματα· ήθελα ακόμη να μάθω που τελειώνει ο Ωκεανός και τι άνθρωποι κατοικούσαν πέρα από αυτόν
Γι' αυτό έβαλα μέσα στο καράβι πάρα πολλά τρόφιμα, το γέμισα με μπόλικο νερό και ξεσήκωσα και πενήντα συνομηλίκους μου που είχαν τα ίδια μυαλά μ' εμένα·
προμηθεύτηκα πολλά όπλα, πήρα τον καλύτερο καπετάνιο που τον κατάφερα με μεγάλο μισθό και τέλος ενίσχυσα το πλοίο, ένα ελαφρό καράβι, για μακρινό και επικίνδυνο ταξίδι
Μιαν ολόκληρη μέρα και μια νύχτα αρμενίζαμε με τον καιρό πρίμα και βλέπαμε ακόμη τη στεριά, γιατί δεν ξανοιγόμαστε με μεγάλη ταχύτητα.
Την άλλη όμως μέρα, με την ανατολή του ήλιου, ο αέρας άρχισε να δυναμώνει, το κύμα να φουσκώνει, μια μαυρίλα να απλώνεται και τότε πια δεν ήταν δυνατό ούτε τα πανιά να μαϊνάρουμε.
Παραδοθήκαμε στον άνεμο καράβι και πλήρωμα και θαλασσοδέρναμε εβδομήντα εννέα μέρες. Στις ογδόντα8 έλαμψε ξαφνικά ο ήλιος και διακρίναμε εκεί κοντά ένα νησί ψηλό και κατάφυτο που δεν το έδερναν και τόσο άγρια τα κύματα, αφού η μεγάλη ορμή της τρικυμίας είχε πια καταλαγιάσει.
Πλησιάσαμε, ξεμπαρκάραμε και, όπως ήμαστε τσακισμένοι ύστερα από την πολυήμερη ταλαιπωρία, μείναμε για πολύ ξαπλωμένοι στη γη.
Κάποτε όμως σηκωθήκαμε και διαλέξαμε ανάμεσά μας τριάντα να μείνουν να φυλάγουν το καράβι και είκοσι να ανέβουν μαζί μου στο νησί, για να το εξερευνήσουμε.
Προχωρήσαμε κάπου τρία στάδια από τη θάλασσα διασχίζοντας ένα δάσος και αντικρίσαμε μια στήλη χάλκινη, χαραγμένη με γράμματα ελληνικά, ξεθωριασμένα και μισοσβησμένα, που έλεγε:
« Ως εδώ έφτασαν ο Ηρακλής και ο Διόνυσος1».
Υπήρχαν εκεί κοντά και δυο πατημασιές πάνω σε ένα βράχο, η μια τριάντα περίπου μέτρα και η άλλη μικρότερη.
Η δεύτερη, η πιο μικρή, ήταν θαρρώ του Διονύσου, ενώ η άλλη του Ηρακλή.
Προσκυνήσαμε και προχωρήσαμε.
Δεν είχαμε απομακρυνθεί πολύ, όταν βρεθήκαμε μπροστά σε ένα ποτάμι που κατέβαζε κρασί ολόιδιο με το χιώτικο.
Ήταν τόσο άφθονο, που σε μερικά μέρη μπορούσε κανείς και με καράβι να το περάσει.
Βλέποντας τα σημάδια αυτά που έδειχναν ότι ο Διόνυσος πέρασε από εκεί, σκεφτόμαστε πως είχαμε ένα λόγο παραπάνω να πιστέψουμε στο επίγραμμα της στήλης.
Επειδή θέλησα να μάθω από που πήγαζε το ποτάμι, άρχισα να προχωρώ δίπλα του αντίθετα με το ρεύμα.
Πηγή δε βρήκα καμιά, μόνο πολλά και μεγάλα κλήματα φορτωμένα σταφύλια.
Από το καθένα, κοντά στη ρίζα, έσταζε διάφανο κρασί και από τις σταγόνες αυτές σχηματιζόταν το ποτάμι.
Μέσα του μπορούσε να δει κανείς και πολλά ψάρια που έμοιαζαν πολύ στο χρώμα και στη γεύση με το κρασί.
Πιάσαμε μερικά, τα φάγαμε και μεθύσαμε.
Τότε τα ανοίξαμε και βρήκαμε πως ήταν γεμάτα μούστο.
Ύστερα όμως σκεφτήκαμε τα άλλα ψάρια που ζούνε στο νερό, τα ανακατεύαμε και μετριάζαμε τη μεγάλη κρασοφαγία...
συνεχίζεται...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου