Εκατό χρόνια τώρα… (το 1921)

photo by ntina

από το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου "οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία" sarantakos.wordpress.com

Σήμερα συμπληρώνονται 194 χρόνια από την επανάσταση του 1821 (δηλαδή από τη συμβατική ημερομηνία έναρξής της, αλλά ας μην επεκταθούμε σε αυτό).
Σε έξι χρόνια θα κλείσουμε 200 χρόνια, στρογγυλή και βαριά επέτειο που δεν ξέρω πώς ακριβώς θα τη γιορτάσουμε.

Οι συνομήλικοι και οι μεγαλύτεροί μου, άντε και οι λίγο μικρότεροι θα θυμούνται ίσως τον γιορτασμό των 150 χρόνων της Επανάστασης, που έγινε από ένα καθεστώς που κι αυτό καμάρωνε πως είναι επαναστατικό ενώ ήταν απλώς μια αυταρχική ξενοκίνητη χούντα που είχε πάρει την εξουσία με πραξικόπημα.
Αν και ομολογώ πως δεν θυμάμαι και πολλά από τον γιορτασμό εκείνον, θυμάμαι πως είχαμε μόλις πανηγυρίσει δεόντως μιαν άλλη εθνική επιτυχία, αφού την προηγούμενη μέρα, στις 24 Μαρτίου 1971, ο Παναθηναϊκός έφερνε 0-0 στη Λεωφόρο κόντρα στην (πρωταθλήτρια Αγγλίας) Έβερτον και έπαιρνε την πρόκριση χάρη στο 1-1 του εκτός έδρας ματς.

Η προηγούμενη στρογγυλή επέτειος ήταν τα 100 χρόνια, στις 25 Μαρτίου 1921.
Το σημαδιακό της επετείου εκείνης ήταν πως η Ελλάδα βρισκόταν και πάλι σε πόλεμο με την Τουρκία, ακόμα νικηφόρον -αν και τα σημάδια στον τοίχο ήταν δυσοίωνα και τα ‘βλεπαν πολλοί.
Στην Αθήνα κυβερνούσαν οι βασιλόφρονες μετά την ήττα του Βενιζέλου στις (μάλλον όχι μοιραίες, παρά τα λεγόμενα) εκλογές της 1.11.1920, είχαν επαναφέρει τον βασιλιά, ενώ η μείζων αντιπολίτευση δεν είχε ακόμα συνέρθει από την ήττα της.
Υπήρχε και το μικρό ΣΕΚΕ, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος, ο πρόδρομος του ΚΚΕ, που ακόμα δεν είχε μπει στην Κομμουνιστική Διεθνή -ακριβώς εκείνη την περίοδο το κόμμα συζητούσε τους περίφημους 21 όρους που έβαζε η Διεθνής σε όσα κόμματα ήθελαν να προσχωρήσουν.

Κατά σύμπτωση, στο φύλλο της 25ης Μαρτίου 1921 του Ριζοσπάστη δημοσιεύτηκε ένα άρθρο του αρχισυντάκτη του, του Θεόδωρου Λασκαρίδη, για το θέμα της εισδοχής στη Διεθνή.
Ο Λασκαρίδης, που τη ζωή του και το έργο του εξετάζω στο βιβλίο μου Το φονικό μοιραίο βόλι, φαίνεται να είχε επιφυλάξεις για την εισδοχή. Αλλά αυτό το λέω παρεμπιπτόντως.
Στο ίδιο φύλλο του Ριζοσπάστη, το κύριο άρθρο είχε τίτλο «100 χρόνια τώρα» και ήταν αφιερωμένο στα 100 χρόνια από την επανάσταση του 1821.
Το υπέγραφε ο Α.Δ.Σ., που είναι τα αρχικά του Αριστοτέλη Σίδερη, του Κερκυραίου σοσιαλιστή δικηγόρου που είχε βγει βουλευτής  το 1915 με τη Φεντερασιόν και μαζί με τον Αλβέρτο Κουριέλ ήταν οι μοναδικοί βουλευτές του ΣΕΚΕ την περίοδο 1918-20, όταν η Βουλή του 1915 (των Λαζάρων, όπως ονομάστηκε) αναστήθηκε από τον Βενιζέλο.

Παραθέτω ολόκληρο το άρθρο του Σίδερη για να δούμε πώς προσλάμβανε το 1821, και μάλιστα σε καιρό πολέμου, η αριστερά της εποχής, πριν ακόμα διατυπωθούν σε βιβλίο οι πρώτες επεξεργασίες του Κορδάτου.
Παράλληλα, θα πάρουμε και μια γεύση της γλώσσας της, αφού το ΣΕΚΕ και ο Ριζοσπάστης χρησιμοποιούσαν ακόμα την καθαρεύουσα. Εκσυγχρονίζω την ορθογραφία, αρκεί η γλώσσα για να πάρουμε το άρωμα της εποχής, δεν μας χρειάζονται και τα «είνε».

ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ

Ενώ έξω δονούν τον αέρα αι σάλπιγγες και αι μουσικαί, τα πυροβόλα και η στερεότυπος πατριωτική φλυαρία των στερεοτύπων ρητόρων της εποχής, ας αναλογιστούν οι Έλληνες τι παρουσιάζει τώρα εκατό χρόνια η Ελλάς.

Ότι η Επανάστασις του 1821 ήτο μία επανάστασις, εις ήν εσήκωσε το Έθνος η συμφεροντολογία των μικροαστών και των εμπόρων της εποχής, οίτινες έχοντες εις τας χείρας των την οικονομικήν ζωήν της χώρας -των Τούρκων φεουδαρχών μη ασχολουμένων εις την εμπορικήν κίνησιν- είχον συμφέρον να αποκτήσουν και την πολιτικήν εξουσίαν, είναι αναμφισβήτητον και χιλιοειπωμένον ήδη.
Ως επίσης αναντίρρητον είναι ότι προς επιτυχίαν της επαναστάσεως ταύτης, η αστική τάξις εξεμεταλλεύθη την διαφορά της θρησκείας του υποδούλου προς τον κατακτητήν, την παράδοσιν περί αναστάσεως του Βυζαντίου, το μίσος του αγρότου, κολλίγου και υποτελούς κατά του Αγά.

Εις την ιστορίαν αυτήν οι αστοί πανηγυρισταί της 25 Μαρτίου υπερθέτουν την μυθιστορίαν της επαναστάσεως και προσπαθούν να συγκινήσουν τας μάζας με το αίσθημα της φυλετικής και θρησκευτικής αντιθέσεως.

Εκατό χρόνια επαναλαμβάνεται στερεοτύπως η κωμωδία αύτη και ψάλλονται ύμνοι προς την ελευθερίαν.

Είναι η μόνη παραγωγή, ήν εσημείωσε εκατονταετής «ελεύθερος» βίος της Ελλάδος.

Καίτοι ελευθερωθείσα η δυστυχής αύτη χώρα προ των άλλων βαλκανικών, παρουσιάζεται ως η μάλλον οπισθοχωρημένη χώρα εις τα Βαλκάνια.

Χωρίς να λάβει τις άλλην ένδειξιν τούτου, μόνος ο αναλογισμός της μορφής της πολιτικής ζωής της χώρας είναι αρκετή ένδειξις.

Έν βλέμμα εις την Βουλγαρίαν πρώτον (μόνον από του 1880 «ελευθερωθείσαν»), εις την Σερβίαν έπειτα και την Ρουμανίαν τέλος, θα ίδει πώς εκεί, εις ποίον βαθμόν πολιτισμού, κινούνται τα πολιτικά ζητήματα της χώρας.
Εκεί η πολιτική συνείδησις των μαζών δημιουργεί τους συνειδητούς αγώνας μεταξύ των δημοκρατικών, ριζοσπαστικών και κομμουνιστικών κομμάτων.
Εδώ η πολιτική ασυνειδησία των μαζών δημιουργεί τας γνωστάς ελεεινάς προσωπικάς διαμάχας πολιτικών και ηγεμόνων, ών όργανον γίνεται ο λαός και άς παρακολουθεί τυφλώς και παθητικώς.

Δεν έχει τι να εορτάσει ο ελληνικός λαός εις την σημερινήν εορτή.

Εκατόν χρόνων «ελεύθερος βίος», και οι αγρόται, κολλίγοι και εμφυτευταί, ευρίσκονται εις την ιδίαν θέσιν, εις ήν ευρίσκοντο επί κατακτητού, ζώντες ως κτήνη, τρεφόμενοι ουχί ανθρωπίνως και διατελούντες υπό το φάσγανον του Έλληνος αγά πλέον.
Και ευρίσκονται ίσως και εις χειρότεραν ακόμη θέσιν ή επί Τουρκοκρατίας, διότι η πρώην αυτάρκεια του χωρικού, δι’ ής ημύνετο κατά του φεουδάρχου, σήμερον είναι αδύνατος, λογω της εισελάσεως εις τα χωρία του νεοτέρου «πολιτισμού», ο οποίος ηύξησε καθ’ υπερβολήν τας ανάγκας των.

Η μία γενεά μετά την άλλην, από της επαναστάσεως, είδεν την μετανάστευσιν αυξανομένην, και τους «ελευθέρους» πλέον Έλληνας ζητούντας αλλού την ελευθερίαν, ήν δεν δύναται να τοις δώσει η ελευθερωθείσα πατρίς των. Εις την δουλείαν των Ελλήνων γαιοκτημόνων επί των Ελλήνων γεωργών προστίθεται η δουλεία των καπιταλιστών.

Ο μικροαστικός κόσμος, ο ενθουσιών και ενθουσιασθείς άλλοτε με την επανάστασιν, καταντά καθεμέρα προλετάριος κάτω από τον συναγωνισμόν των μεγάλων κεφαλαιοκρατών.

Εις την παλαιάν σύνθεσιν των αυτονόμων παραγωγών, τεχνιτών, κλπ. υποκαθίσταται οσημέραι η καπιταλιστική υποδούλωσις των μαζών πόλεων και χωρίων.

Η ελευθερία ήν επόθησαν οι επαναστάται του 1821 δεν υπάρχει εντός του αστικού καθεστώτος.

Τουναντίον δουλεία απόλυτος και μεγάλη ολίγων εφοπλιστών, τραπεζιτών, μεγαλεμπόρων και τσιφλικούχων κρατεί επί όλης της χώρας.

Αυτή είναι η ελευθερία ήν εορτάζουν σήμερον οι αστοί, οι νέοι κατακτηται επί του έθνους ολοκλήρου.

Ολόκληρος εκατονταετία ουδέν άλλον ήτο ή η στερέωσις της εκ της καπιταλιστικής εξελίξεως απορρεούσης μειοψηφίας των οικονομικών τυράννων επί του έθνους ολοκλήρου.

Κάθε κατ’ αυτής εξέγερσις αφύπνιση θεωρείται από το καθεστώς των τσιφλικούχων και των εμπόρων ως αγών κατά της ελευθερίας αυτής των αστών της στερεωθείσης διά της επαναστάσεως.

Η εορτή των «Ελευθερίων» ευρισκει υπό καταδίωξιν την εργατικήν και αγροτικήν τάξιν, με τας φυλακάς Βόλου, Λαρίσης, Καβάλας, Θεσσαλονίκης πλήρεις αγωνιστών υπέρ της Νέας και Αληθούς ελευθερίας, με τους συντρόφους μας εξοριζομένους, με τους αγρότας υποδουλωμένους, με τον λαόν εμπαιγμένον με τον χειρότερον τρόπον από τους αστικούς πολιτικούς. 

Αυτή είναι η ελευθερία ενός αιώνος «ελευθέρου βίου» και αυτήν άγεται ο λαός να φέρει και να επεκτείνει και πέραν των σημερινών ορίων της χώρας.

Ο ερχόμενος, δευτερος αιών του «ελευθέρου» πολιτικού βίου της Ελλάδος ευρίσκει τας λαϊκάς μάζας ετοιμαζούσας το πυρ νέου 1821 και γαλουχουμένας ουχί εις τα μοναστήρια και τα βουνά, αλλ’ εντός των εργοστασίων και των χωρίων, ατενιζούσας δε ουχί εις την απόκρουσιν νέου τυράννου, αλλ’ αγωνιζομένας προς ολοσχερή κατάλυσιν όλων των τυραννιών και όλων των τυράννων, τάξεως, φυλής, θρησκεύματος, και ίδρυσιν του Μεγάλου Ναού της Παγκοσμίως Ελευθέρας Ανθρωπότητος.

Α.Δ.Σ.

Ο Σίδερης λίγα χρόνια αργότερα θα έφευγε από το ΚΚΕ για να στραφεί προς τα κεντροαριστερά, ενώ ο Λασκαρίδης λίγους μήνες αργότερα θα φυτέψει στον κρόταφό του το φονικό μοιραίο βόλι…