Ποιο είναι το μυστικό του Göbeklitepe;

Ο αρχαιότερος πολιτισμός στην ανθρώπινη ιστορία. 
Χιλιάδες χρόνια παλαιότερος από τις αιγυπτιακές πυραμίδες. 
Ακριβώς 12.000 ετών. 

Το Göbeklitepe αποτελεί έργο μεγάλης οργάνωσης και φαντασίας, σε μια εποχή που ο άνθρωπος βγήκε από μια δυσκολότατη περίοδο του πλανήτη μας, την εποχή των παγετώνων, η κατασκευή ναών που απαιτούσαν προηγμένη αρχιτεκτονική προκάλεσε κατάπληξη σε όλο τον κόσμο και οι ναοί οι εμπλουτισμένοι με ανιμιστικές μορφές έχουν καταστήσει το Göbeklitepe μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην ιστορία της αρχαιολογίας.

Το μυστικό του Göbeklitepe παραμένει άλυτο...
Όταν ο Γερμανός αρχαιολόγος Klaus Schmidt άρχισε να ανασκάπτει έναν λόφο στην Urfa πριν από περίπου 27 χρόνια, πίστευε ότι οι κατασκευές που αποκάλυψε εκεί ήταν ασυνήθιστες και εξαιρετικές.
Στο ασβεστολιθικό οροπέδιο στο Göbeklitepe στην Urfa, ο Klaus Schmidt ανακάλυψε περισσότερες από 20 μνημειώδεις στρογγυλές κατασκευές.
Η μεγαλύτερη από αυτές είχε διάμετρο 20 μέτρα και διέθετε δύο σκαλιστούς κίονες ύψους 5,5 μέτρων. 
Οι κίονες, σκαλισμένοι με μορφές ανθρώπων, ζύγιζαν 10 τόνους.
Το σκάλισμα και η ανέγερσή τους πρέπει να απαιτούσε την υπέρβαση μεγάλων τεχνικών δυσκολιών. 
Το Göbeklitepe έχει τα παλαιότερα μνημειακά οικοδομήματα της ανθρωπότητας και δεν χτίστηκαν για καταφύγιο αλλά για άλλο σκοπό.
Ο Klaus Schmidt που το 2007 εργαζόταν στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο,  έλεγε πως το Göbeklitepe θα μπορούσε να βοηθήσει να ξαναγραφτεί η ιστορία του πολιτισμού!
Ο Klaus Schmidt πίστευε ότι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες συναντήθηκαν πριν από 11.500 χρόνια για να επεξεργαστούν τους πυλώνες σε σχήμα Τ στο Göbeklitepe, χρησιμοποιώντας τον ασβεστόλιθο κάτω από τον τύμβο για τους πυλώνες.
Το ασβεστολιθικό στρώμα που σχημάτισε τον λόφο αποτελούνταν από στρώματα πάχους μεταξύ 0,6 και 1,5 μέτρων.
Παρόλο που έχουν περάσει περισσότερα από 25 χρόνια από τις πρώτες ανασκαφές, δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις για την ύπαρξη. 
Πιστεύοντας ότι οι δομές αυτές ήταν ακατοίκητες, ο  Klaus Schmidt το ονόμασε "καθεδρικό ναό στο λόφο".
Οι πρώτες αναφορές του Schmidt για το Göbeklitepe, που δημοσιεύτηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 2000, προκάλεσαν μεγάλο ενθουσιασμό στους νεολιθικούς αρχαιολόγους και στα μέσα ενημέρωσης. 
Τα μέσα ενημέρωσης το ονόμασαν γενέτειρα της θρησκείας - το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel παρομοίασε τα λιβάδια γύρω από τον τύμβο με τον Κήπο της Εδέμ.
Σύντομα άνθρωποι από όλο τον κόσμο συνέρρευσαν για να δουν το Göbeklitepe. 
Μέσα σε 10 χρόνια ο λόφος είχε αλλάξει εντελώς. 
Τα λεωφορεία με τους περίεργους τουρίστες, φτάνουν κατά συρροή για να δουν αυτό που αποκαλείται ο πρώτος ναός του κόσμου.
Ο λόφος στην περιφέρεια της Urfa  έχει αναδιαμορφωθεί. 
Σήμερα, δρόμοι, χώροι στάθμευσης και ένα κέντρο επισκεπτών υποδέχονται περίεργους ταξιδιώτες από όλο τον κόσμο. 
Ενώ οι κύριες κατασκευές στο λόφο προστατεύονταν προηγουμένως από μια κυματοειδή κατασκευή σε σχήμα υπόστεγου από ακατέργαστο χάλυβα, το 2017 καλύφθηκαν με υπερσύγχρονα καταφύγια. 
Το Αρχαιολογικό και Ψηφιδωτό Μουσείο της Şanlıurfa, ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία της Τουρκίας, που χτίστηκε το 2015 στο κέντρο της Urfa, στεγάζει αντίγραφα πλήρους κλίμακας της μεγαλύτερης μνημειακής δομής και των επιβλητικών στηλών Τ στο Göbeklitepe, επιτρέποντας στους επισκέπτες να εξετάσουν από κοντά τις μνημειακές στήλες και τα γλυπτά τους.
Το 2018, το Göbeklitepe προστέθηκε στον κατάλογο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco και οι τουρκικές τουριστικές αρχές ανακήρυξαν το 2019 "Έτος του Göbeklitepe"
Ο Klaus Schmidt πέθανε το 2014 και δεν πρόλαβε να δει τον σκονισμένο χώρο ανασκαφών σε μια βουνοκορφή να γίνεται σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο.
Αλλά οι ανακαλύψεις του εκεί τροφοδότησαν το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη νεολιθική μετάβαση. 
Οι νέες ανακαλύψεις στο Göbeklitepe τα τελευταία χρόνια και μια πιο προσεκτική ματιά στα αποτελέσματα παλαιότερων ανασκαφών έχουν φέρει τα πάνω κάτω στις αρχικές ερμηνείες του Schmidt.
Κατά την ανασκαφή των θεμελίων του στεγάστρου που προστατεύει την κεντρική δομή, οι αρχαιολόγοι αναγκάστηκαν να προχωρήσουν βαθύτερα από ό,τι είχε σκάψει ο Klaus Schmidt 
Η ομάδα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου με επικεφαλής τον Lee Clare, ο οποίος αντικατέστησε τον Klaus Schmidt, διαπίστωσε ότι αρκετά μέτρα κάτω από τα δάπεδα των μεγάλων μνημειακών κατασκευών υπήρχαν σπίτια και μόνιμοι οικισμοί.
Τα ευρήματα αυτά σήμαιναν την επαναπροσδιορισμό της προϊστορικής περιόδου. 
Διότι το Göbeklitepe δεν ήταν απλώς ένας απομονωμένος ναός όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν για ειδικές τελετουργίες, αλλά ένα αναπτυσσόμενος, αλλά και υπό ανάπτυξη οικιστικός ιστός με ειδικά κτίρια στο κέντρο του.
Η ομάδα βρήκε μια μεγάλη δεξαμενή και κανάλια που χρησιμοποιούνταν για τη συλλογή του βρόχινου νερού, καθώς και χιλιάδες εργαλεία άλεσης που χρησιμοποιούνταν για την επεξεργασία σιτηρών για χυλό και μπύρα. 
"Το Göbeklitepe εξακολουθεί να είναι ένας μοναδικός, ιδιαίτερος τόπος, με τα νέα ευρήματα να μας πληροφορούν πως πρόκειται για έναν ολοκληρωμένο οικισμό με συνεχή κατοίκηση. 
Αυτό έχει αλλάξει όλη την αντίληψή μας για την περιοχή".
Εν τω μεταξύ, Τούρκοι αρχαιολόγοι που εργάζονται στην λοφώδη ύπαιθρο γύρω από την Urfa εντόπισαν 11 νέους λόφους που χτίστηκαν περίπου την ίδια εποχή, με παρόμοιες, αν και ελαφρώς μικρότερες, στήλες. 
"Αυτός ο ναός δεν είναι μοναδικός και αυτό κάνει την ιστορία πολύ πιο ενδιαφέρουσα και συναρπαστική" λέει η ερευνήτρια Νεολιθικής Barbara Horejs του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.
Και όπως χαρακτηριστικά λένε ο χώρος θα γίνει "οι πυραμίδες της νοτιοανατολικής Ευρώπης".
Ο Lee Clare και άλλοι αρχαιολόγοι βλέπουν το Göbeklitepe όχι ως ένα οικοδομικό έργο αιώνων που άνοιξε το δρόμο για την έναρξη της γεωργίας, αλλά ως μια προσπάθεια των τότε κοινοτήτων να διατηρήσουν τον εξαφανισμένο τρόπο ζωής τους καθώς ο κόσμος γύρω τους άλλαζε. 
Βέβαια, τα περισσότερα από όλα όσα λέγονται για το Göbeklitepe είναι εικασίες των αρχαιολόγων και έχει δίκιο ο Lee Clare

που υποστηρίζει ότι "τα πέτρινα γλυπτά στην περιοχή αποτελούν σημαντικό στοιχείο. 
Τα περίτεχνα γλυπτά με αλεπούδες, λεοπαρδάλεις, φίδια και γύπες που καλύπτουν τους κίονες και τους τοίχους του Göbeklitepe δεν είναι ζώα που βλέπεις κάθε μέρα, είναι κάτι περισσότερο από εικόνες- είναι αφηγήσεις που είναι ζωτικής σημασίας για τη συγκράτηση των ομάδων και τη δημιουργία κοινής ταυτότητας".
 Οι πέτρινες στήλες στο Stonehenge, το παλαιότερο μνημειακό οικοδόμημα στη Βρετανία, ανεγέρθηκαν πριν από 4.500 χρόνια, στα τέλη της νεολιθικής περιόδου. 
Το Göbeklitepe χτίστηκε 6.000 χρόνια πριν από το Stonehenge, και όπως είναι αδύνατο να κατανοήσουμε πλήρως τον κόσμο των ανθρώπων που ζούσαν κάποτε εκεί, είναι επίσης αδύνατο να κατανοήσουμε σε βάθος τι ακριβώς σημαίνουν τα σκαλίσματα στους κίονες.
Αυτό είναι μέρος της τεράστιας έλξης του Göbeklitepe - Lee Clare
Καθώς χιλιάδες επισκέπτες θαυμάζουν ένα μέρος για το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν ακούσει ποτέ πριν από 10 χρόνια, οι ερευνητές θα συνεχίσουν να προσπαθούν να καταλάβουν γιατί χτίστηκε εξαρχής. 
Κάθε νέα ανακάλυψη υπόσχεται να αλλάξει όσα γνωρίζουμε σήμερα για τον χώρο και τον ανθρώπινο πολιτισμό.
"Η νέα εργασία δεν καταργεί τη θέση του Klaus Schmidt, αλλά βασίζεται σε αυτήν, νομίζω ότι υπήρξε τεράστιο κέρδος γνώσης. 
Η ερμηνεία αλλάζει, αλλά έτσι εξελίσσεται η επιστήμη ούτως ή άλλως" λέει η Horejs.

Παρόλο που το Göbeklitepe έδωσε πολλές νέες πληροφορίες, τα αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τα ευρήματα εξακολουθούν να προβληματίζουν τους επιστήμονες. 

-. ποιοι ήταν οι οικοδόμοι αυτών των ναών;

-. πώς μεταφέρθηκαν και στήθηκαν εδώ οι κίονες που ζύγιζαν έως και 60 τόνους;

-. γιατί θάφτηκαν και καλύφτηκαν με τόνους χώματος και λίθων;

-. ποιος ακριβώς ήταν ο σκοπός των ναών; 

Είναι μυστήρια που περιμένουν να απαντηθούν και πιθανότατα θα χρειαστούν χρόνια έρευνας.

Και τελικά ήταν το Göbeklitepe ο Κήπος της Εδέμ;
Σύμφωνα με τον Klaus Schmidt, το Göbeklitepe, που σήμερα είναι άγονο, ήταν κάποτε μια πολύ εύφορη περιοχή. 
Ωστόσο, η τότε ανθρωπότητα προκάλεσε την καταστροφή αυτού του "παραδείσου" προκαλώντας περιβαλλοντική υποβάθμιση. 
Οι πέτρες που βρέθηκαν στο Göbeklitepe θάφτηκαν το 8000 π.Χ.
Οι ασσυριακές πινακίδες αναφέρουν έναν πολιτισμό που ονομαζόταν Beth Eden
Η τοποθεσία περιγράφεται ως το μέρος όπου βρίσκεται το Göbeklitepe. 
Η λέξη Eden σημαίνει "πεδιάδα" στα σουμεριακά. 
Το Göbeklitepe βρίσκεται ακριβώς μέσα στην πεδιάδα του Harran.
Ο Steve Mithen από το Πανεπιστήμιο του Reading, αρχαιολόγος, διακριθής για το έργο του σχετικά με την εξέλιξη της γλώσσας, της μουσικής και της νοημοσύνης, των προϊστορικών ανθρώπων λέει: "Αυτό το μέρος είναι τόσο εξαιρετικό που το ανθρώπινο μυαλό δυσκολεύεται να το κατανοήσει".
Το Göbeklitepe αποτελείται από είκοσι κατασκευές με στρογγυλά και οβάλ σχέδια που φτάνουν τα 30 μέτρα σε διάμετρο. 
Μέχρι στιγμής έχουν διεξαχθεί ανασκαφές σε μια έκταση περίπου 80.000 τετραγωνικών μέτρων, δηλαδή περίπου 11 γήπεδα ποδοσφαίρου, και έχει προκύψει μια υπόγεια εικόνα. 
Ως αποτέλεσμα αυτών των ερευνών, έξι κυκλικοί ναοί αποκαλύφθηκαν στο Göbeklitepe. 

Υπάρχουν ναοί που δεν έχουν ακόμη ανασκαφεί επιφανειακά.
Οι κυκλικές μνημειακές κατασκευές περιβάλλονται από πέτρινους τοίχους. 
Ανάμεσα στους πέτρινους τοίχους τοποθετήθηκαν σε ορισμένα διαστήματα μικρές κολώνες σε σχήμα Τ. 
Στη μέση των κατασκευών υπάρχουν δύο μεγάλες πέτρινες στήλες ύψους περίπου 5 μέτρων και βάρους 16 τόνων.
Οι στήλες που βρέθηκαν στο Göbeklitepe έχουν απεικονίσεις άγριων ζώων. 
Δεδομένου ότι υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις που απεικονίζουν χέρια και πόδια στις μεγάλες πέτρινες στήλες, οι πέτρες σε σχήμα Τ παρομοιάζονται με ανθρώπους.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους οι άνθρωποι που έχτισαν το Göbeklitepe είχαν γνώσεις μηχανικής, καθώς και γεωλογικές γνώσεις για να διαμορφώσουν αυτές τις πέτρες και υποστηρίζουν την άποψη ότι το Göbeklitepe ήταν ένα μεγάλο κέντρο συνάντησης που επέλεξε και δημιούργησε η ανθρωπότητα πριν από σχεδόν 12000 χρόνια και ότι ήταν καλυμμένο με μνημειακές κατασκευές που χτίστηκαν για τελετουργικούς σκοπούς και όχι χώρους για την καθημερινή ζωή.
Και οι ανασκαφές στο Göbeklitepe συνεχίζονται και ίσως κάποια στιγμή μπορεί να αλλάξουν εντελώς τα όσα γνωρίζουμε για την ιστορία του πολιτισμού μας!
Μπορεί να αλλάξουν εντελώς τα όσα γνωρίζουμε για την ιστορία του πολιτισμού μας, διότι οι άνθρωποι που ζούσαν στην Παλαιολιθική Εποχή, όταν έληξε η Εποχή των Παγετώνων, όπως πολύ καλά καταλαβαίνουμε, συνέχισαν να ζουν κυνηγώντας και συλλέγοντας και είναι παράξενο και αποτελεί μυστήριο το πώς τα τεράστια μνημεία στο Göbeklitepe χτίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχή κατά την οποία οι  άνθρωποι βγήκαν από μια πολύ δύσκολη περίοδο του πλανήτη μας!
Για να χτιστούν αυτά τα μνημεία, οι άνθρωποι έπρεπε να συνεργάζονται με έναν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο και συστηματικό τρόπο και να κατανέμουν την εργασία. 
Με άλλα λόγια, απαιτούνταν μια προηγμένη κοινωνική τάξη. 
Αν και οι ναοί του Göbeklitepe είναι μικρότεροι από τις πυραμίδες της Αιγύπτου, χτίστηκαν 7000 χρόνια πριν από αυτές και όπως ακριβώς με τις πυραμίδες, τα μνημεία στο Göbeklitepe απαιτούν προηγμένες οργανωτικές δεξιότητες για να χτιστούν!

                                                                               επιμέλεια κειμένου:ntina

 https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe