Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία πέρυσι αιφνιδίασε σχεδόν όλους.
Ο ρωσικός στρατός συγκάλυψε τις ενέργειές του και τις αρνήθηκε - αλλά εκείνα τα "μικρά πράσινα ανθρωπάκια" που εμφανίστηκαν στη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας ήταν μια κλασική περίπτωση της ρωσικής πρακτικής της στρατιωτικής εξαπάτησης - ή αλλιώς maskirovka.
Σε μια σχολή δοκίμων στα νότια προάστια της Μόσχας, ο υποστράτηγος Alexander Vladimirov σηκώνει δύο τεράστιους κόκκινους τόμους από τη βιβλιοθήκη του και τους χτυπάει στο τραπέζι.
"Η Θεωρία και η Επιστήμη του Πολέμου μου", λέει και ακτινοβολεί. "Είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από το Πόλεμος και Ειρήνη του Λέοντα Τολστόι"!
Ο Vladimirov, αντιπρόεδρος του Κολλεγίου Στρατιωτικών Εμπειρογνωμόνων της Ρωσίας, είναι αυθεντία στη maskirovka - το σήμα κατατεθέν του ρωσικού πολέμου και μια λέξη που μεταφράζεται ως "κάτι μεταμφιεσμένο"
Το "Red Storm Rising",1986, του Τομ Κλάνσι είναι ένα από τα πλέον διάσημα μυθιστορήματα της ευρύτερης κατηγορίας των technothriller.
Στο επίκεντρό του βρίσκεται η έκρηξη και η εξέλιξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου, υπό τη μορφή μιας ευρείας κλίμακας συμβατικής αναμέτρησης μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας η οποία λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη.
Καταλύτης είναι τρομοκρατική ενέργεια ισλαμιστών τρομοκρατών που καταστρέφουν τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στο Νιζεβαρτόβσκ, κάτι που συνιστά βαρύτατο πλήγμα για τη Σοβιετική Ένωση, απειλώντας την οικονομία της με κατάρρευση σε όχι και τόσο μεγάλο βάθος χρόνου.
Η ηγεσία της ΕΣΣΔ αποφασίζει να καταλάβει τις πετρελαιοπηγές του Περσικού Κόλπου, ωστόσο κάτι τέτοιο συνιστά πράξη πολέμου για το ΝΑΤΟ, οπότε και η απόφαση είναι ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία πρώτα πρέπει να διαρραγεί και στη συνέχεια να ηττηθεί στο πεδίο μάχης της Ευρώπης, προκειμένου να μην έχει τη δυνατότητα και τη θέληση να συνδράμει τις χώρες του Κόλπου.
Σε αυτό το πλαίσιο, ξεκινά μια maskirovka: μία ευρεία εκστρατεία παραπλάνησης/ αποπροσανατολισμού, που συνδυάζει κινήσεις φιλίας προς τη Δύση, όπως η απόσυρση κάποιων παλαιών υποβρυχίων, με βίαες ενέργειες – προβοκάτσιες, όπως μια βομβιστική επίθεση με θύματα παιδιά σχολικής ηλικίας στο Κρεμλίνο η οποία αποδίδεται σε έναν Δυτικογερμανό, προκειμένου να δικαιολογηθεί μια «επίθεση αντιποίνων» από την ΕΣΣΔ, με την ελπίδα της αποφυγής της εμπλοκής του συνόλου των χωρών- μελών του ΝΑΤΟ.
Η maskirovka, ως γενικότερο φαινόμενο/ στρατηγική της Ρωσίας, σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο, αποτελεί μια μακρά και επιτυχή παράδοση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας.
Ως έννοια, ουδόλως είναι ξένη στην ελληνική πολεμική τέχνη: χαρακτηριστικότατη είναι η περίπτωση του Δούρειου Ίππου, καθώς και το τέχνασμα που χρησιμοποίησε ο Βίας ο Πριηνεύς, ένας εκ των Επτά Σοφών της αρχαιότητας, κατά τη μακρά πολιορκία της πόλης του από τους Λυδούς, αφήνοντας ελεύθερα καλοθρεμμένα μουλάρια, τη στιγμή που στην πόλη στην πραγματικότητα υπήρχε έλλειψη τροφίμων, προκειμένου να δημιουργήσει στο στρατόπεδο των πολιορκητών την εικόνα επαρκών αποθεμάτων στην πολιορκημένη Πριήνη, με τελικό αποτέλεσμα τη λύση της πολιορκίας.
Παρεμφερές θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και το στρατήγημα του Λυσάνδρου στους Αιγός Ποταμούς, με αποτέλεσμα τον αιφνιδιασμό και τη συντριβή του ανώτερου Αθηναϊκού στόλου, ενώ αντίστοιχα τεχνάσματα χρησιμοποίησε πολλές φορές και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, κατά την Ελληνική Επανάσταση, όπως στα Δερβενάκια, όταν έβαζε τους άνδρες του να ανάβουν τη νύχτα πολλές φωτιές δημιουργώντας στα οθωμανικά στρατεύματα την εντύπωση ότι διέθετε κατά πολύ ανώτερη αριθμητικά δύναμη από ό,τι στην πραγματικότητα.
Η εν λόγω τέχνη, δεν είναι υπερβολή η χρήση του συγκεκριμένου χαρακτηρισμού, όπως προκύπτει από τη μελέτη της, βρίσκεται στο επίκεντρο πρόσφατης ανάλυσης του BBC, με τίτλο «πώς η Ρωσία ξεγελά τους εχθρούς της» (How Russia outfoxes its enemies), με αφορμή την ουκρανική κρίση και την ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσικής Ομοσπονδία, η οποία αποτέλεσε αιφνιδιασμό για τους πάντες.
"Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις “μεταμφίεσαν” τις ενέργειές τους και τις αρνήθηκαν- αλλά αυτοί οι “μικροί πράσινοι άνδρες” που εμφανίστηκαν στη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας αποτελούσαν μια χαρακτηριστική περίπτωση της ρωσικής πρακτικής στρατιωτικής παραπλάνησης- maskirovka» αναφέρει η συντάκτης, Λούσι Ας, στο κείμενό της.
Ο στρατηγός Alexander Vladimirov, συγγραφέας της "Θεωρίας και Επιστήμης του Πολέμου", τρεις φορές μεγαλύτερη σε όγκο από το Πόλεμος και Ειρήνη του Τολστόι, όπως επισημαίνει ο ίδιος, θεωρείται γκουρού της maskirovka, που μεταφράζεται ακριβώς ως κάτι "μασκοφορεμένο".
"Από τη στιγμή που γεννήθηκε ο άνθρωπος, άρχισε να αγωνίζεται", λέει.
"Όταν άρχισε να κυνηγάει, έπρεπε να βάφεται με διαφορετικά χρώματα για να μην τον φάνε οι τίγρεις.
Από εκείνο το σημείο και μετά η maskirovka ήταν μέρος της ζωής του.
Όλη η ανθρώπινη ιστορία μπορεί να παρουσιαστεί ως η ιστορία της παραπλάνησης και εξαπάτησης".
Ο Vladimirov παραθέτει αφειδώς αποσπάσματα από τον Ρωμαίο στρατηγό Frontinus και τον αρχαίο Κινέζο φιλόσοφο Sun Tzu, ο οποίος περιέγραψε τον πόλεμο ως ένα αιώνιο μονοπάτι πονηριάς.
Αλλά είναι η Ρωσία, μου λέει, με αναμφισβήτητη υπερηφάνεια, που με την πάροδο των αιώνων έχει πραγματικά τελειοποιήσει αυτές τις τεχνικές.
Σε μελέτη του US Army Russian Institute, η maskirovka περιγράφεται ως εξής: "ο ρώσικος όρος maskirovka- συνήθως μεταφράζεται ως καμουφλάζ/παραλλαγή, αντιπροσωπεύει ένα πλήρες σύστημα μέτρων σχεδιασμένων να παραπλανούν και να μπερδεύουν τον εχθρό, και να μειώνουν την αποτελεσματικότητα των μέσων αναγνώρισής του, αποτελώντας μια απάντηση στην πρόκληση της τεχνολογίας».
Οι αρχές της maskirovka
Ο ταγματάρχης Κίτινγκ στη μελέτη του περιγράφει τις σοβιετικές αρχές της κάλυψης/ απόκρυψης/ παραπλάνησης ως εξής: δραστηριότητα, πειστικότητα/ αληθοφάνεια, συνέχεια και ποικιλία.
Ως δραστηριότητα ορίζεται η "αξιόπιστη εφαρμογή ολόκληρου του συνόλου μέτρων που στοχεύουν στην παραπλάνηση του εχθρού, σε σχέση με τις προθέσεις των δυνάμεων κάποιου".
Η αληθοφάνεια/ πειστικότητα σημαίνει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται πρέπει να εμφανίζονται πειστικά στα μάτια του εχθρού, προκαλώντας την εντύπωση του «αληθινού», από πλευράς έκτασης, χρονικής στιγμής και χώρου.
Η "συνέχεια" ακριβέστερα, ο συνεχής χαρακτήρας, απαιτεί τη συνεχή και σωστά προγραμματισμένη από άποψης χρόνου εκτέλεση των μέτρων απόκρυψης/ εξαπάτησης: τα "υλικά", κυριολεκτικά ή μεταφορικά, πρέπει να ανανεώνονται τακτικά.
Η τελική αρχή είναι αυτή της ποικιλίας, η οποία σημαίνει την αποφυγή της εμφάνισης ενός μοτίβου στην χρήση και εφαρμογή μέτρων κάλυψης/ απόκρυψης. Με απλά λόγια, η ποικιλία σημαίνει την αποφυγή της επανάληψης της χρήσης των ίδιων τεχνικών και μέσων.
Στην ανάλυση του BBC, ως βασικά στοιχεία της maskirovka αναφέρονται τα εξής: έκπληξη,
καμουφλάζ/ παραλλαγή,
ελιγμοί/ ενέργειες με σκοπό την παραπλάνηση,
απόκρυψη,
χρήση μέσων εξαπάτησης, όπως ομοιώματα οχημάτων κλπ και εσκεμμένη παραπληροφόρηση.
Όπως σημειώνεται, κάποιες περιπτώσεις είναι πολύ προσεγμένες, συνδυάζοντας την αλήθεια με το ψέμα για να παράξουν μία "είδηση" που φαίνεται αξιόπιστη.
Αλλά ακόμα και μια τελείως εξωπραγματική ιστορία μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και αβεβαιότητα.
Η Μάχη του Κουλίκοβο, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η maskirovka
Ένα εκ των χαρακτηριστικότερων παραδειγμάτων είναι η Μάχη του Κουλίκοβο το 1380, όταν ο πρίγκιπας Dmitry Donskoy, και 50.000 πολεμιστές βρέθηκαν απέναντι στον Μογγόλο Khan Mamai. και τους 150.000 Τάταρους και Μογγόλους πολεμιστές του.
Ήταν η πρώτη φορά που οι Σλάβοι πολεμούσαν ως ενωμένος στρατός- η Ρωσία εναντίον της Χρυσής Ορδής.
"Η μάχη ήταν πολύ σκληρή, αλλά στο τέλος θριαμβεύσαμε χάρη σε μια δύναμη που είχε κρυφτεί στο δάσος.
Επιτέθηκαν μανιασμένα και απρόσμενα, και οι αιφνιδιασμένοι Τάταροι τράπηκαν σε φυγή" σημειώνει ο στρατηγός Βλαντιμίροφ.
Το Κουλίκοβο ήταν μόνο η αρχή.
Ο Alexander Vladimirov αναφέρει μερικά πιο πρόσφατα παραδείγματα, όπως τον Αύγουστο του 1944, Ιάσιο- Κισινέβ, με δεκάδες ψεύτικα άρματα μάχης και ολόκληρες μεραρχίες να στέλνονται σε παραπλανητικές κατευθύνσεις για να εξαπατηθούν οι Γερμανοί.
Και αυτό μετά την επιχείρηση Μπαγκρατιόν στη Λευκορωσία, που είχε επιφέρει βαρύ πλήγμα στη Βέρμαχτ.
"Οι στρατηγοί μας αποφάσισαν να μην πάρουν τον εύκολο δρόμο, αλλά πήγαν μέσα από τους βάλτους.
Έτσι χτύπησαν τα μετόπισθεν των γερμανικών δυνάμεων...σε ολόκληρη την Μπαγκρατιόν υπήρξαν τεράστια παραδείγματα maskirovka, τα οποία περιελάμβαναν χιλιάδες άρματα μάχης και στρατιώτες.
Μετά από αυτό ο πόλεμος είχε πρακτικά τελειώσει"
Από 117 μεραρχίες και έξι ταξιαρχίες, οι μισές καταστράφηκαν και οι υπόλοιπες υπέστησαν βαρύτατες απώλειες.
Συνολικά, οι απώλειες για τις δυνάμεις του Άξονα εκτιμάται ότι ανήλθαν σε περίπου μισό εκατομμύριο άνδρες.
Μελετώντας την εφαρμογή της maskirovka στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ταγματάρχης Κίτινγκ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο ρώσος στρατιώτης "είχε, και πιθανότατα έχει ακόμα, πλεονέκτημα απέναντι στον Δυτικό αντίπαλό του.
Κάποιοι παρατηρητές έχουν συμπεράνει ότι οι Ρώσοι διαθέτουν ένα ένστικτο για τη χρήση καμουφλάζ, κάλυψης/ απόκρυψης, για να κρύβονται οι ίδιοι και οι δραστηριότητές τους.
Τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, Γερμανός στρατηγός είχε παρατηρήσει ότι “ο Ρώσος πεζικάριος ήταν άριστος στην οχύρωση θέσεων μάχης.
Ήταν εντυπωσιακό να βλέπει κανείς πόσο γρήγορα εξαφανιζόταν στο έδαφος και κάλυπτε τη θέση του.
Οι Ρώσοι στρατιώτες ενστικτωδώς χρησιμοποιούν το περιβάλλον τους, έτσι ώστε να είναι δύσκολος ο εντοπισμός τους".
Κρίση των πυραύλων στην Κούβα και Ψυχρός Πόλεμος
Ιδιαίτερη μνεία στη ρωσική χρήση της maskirovka, σε σχέση με την Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα/1962 κάνει η CIA, σε ειδική ανάλυσή της.
"Από τη σύλληψή της, η σοβιετική επιχείρηση περιελάμβανε περίτεχνες προσπάθειες διάψευσης και παραπλάνησης.
Η τέχνη της απόκρυψης από τις ΗΠΑ πληροφοριών για την ανάπτυξη των πυραύλων και της παραπλάνησης των Αμερικανών διαμορφωτών πολιτικής για τις προθέσεις της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η βάση του παράτολμου εγχειρήματος του Νικίτα Χρουστσόφ" αναφέρεται στην έκθεση, όπου υπογραμμίζεται ότι η ανάλυση των σχετικών δραστηριοτήτων από αποχαρακτηριστιμένα αμερικανικά, ρωσικά και κουβανικά αρχεία επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων που μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των προσπαθειών παραπλάνησης ενός αυξανόμενους αριθμού αντιπάλων στον σύγχρονο κόσμο.
"Η Μόσχα πάντα είχε μια κλίση προς τη γνωστή στη ρωσική γλώσσα ως maskirovka.
Βασικός πυλώνας της είναι το να εμποδιστεί ένας αντίπαλος από το να ανακαλύψει τις ρωσικές προθέσεις, εξαπατώντας τον σχετικά με τη φύση, έκταση και τον συγχρονισμό μιας επιχείρησης.
Η maskirovka καλύπτει ένα μεγάλο εύρος εννοιών, από την παραπλάνηση στο επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού μέχρι το καμουφλάζ σε επίπεδο μονάδας.
Τα ρωσικά στρατιωτικά εγχειρίδια υποδεικνύουν ότι η maskirovka αντιμετωπίζεται ως μια επιχειρησιακή τέχνη, που πρέπει να τελειοποιείται από καθηγητές στρατιωτικής επιστήμης και αξιωματικούς που ειδικεύονται σε αυτόν τον τομέα» σημειώνεται στην έκθεση, όπου επίσης συμπληρώνεται ότι ο σοβιετικός στρατός είχε αξιοποιήσει την παραπλάνηση ευρείας κλίμακας και πριν την κρίση των πυραύλων πολύ πιο συχνά και με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία από οποιονδήποτε άλλον στρατό.
Επίσης, τονίζεται η χρήση εκτεταμένης maskirovka το 1968, πριν την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, καθώς και η εκπαίδευση ξένων στρατών πάνω στις ίδιες αρχές, περιλαμβανομένων των δυνάμεων του Βορείου Βιετνάμ πριν την Επίθεση του Τετ/1968 και του αιγυπτιακού στρατού πριν τη διάβαση της Διώρυγας του Σουέζ το 1973.
Σε έγγραφο απόφασης του Λευκού Οίκου με την υπογραφή του Ρόναλτ Ρίγκαν (1983) γίνεται λόγος για ανάπτυξη μιας στρατηγικής maskirovka από την ΕΣΣΔ η οποία περιλαμβάνει τη χρήση παραλλαγής, απόκρυψης και παραπλάνησης, σε αμυντικά προγράμματα και κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων.
"Ορίζουν τη maskirovka ως ένα σετ μέτρων με σκοπό την παραπλάνηση ή τον αποπροσανατολισμό του εχθρού σε σχέση με τις σοβιετικές δυνατότητες στον τομέα της εθνικής ασφάλειας, τις ενέργειές τους και τις προθέσεις τους...ένα σοβιετικό διευθυντήριο στρατηγικής maskirovka έχει στηθεί...επιπλέον οι Σοβιετικοί έχουν στήσει ένα πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των δυτικών επιχειρήσεων συλλογής σημάτων και οπτικών δεδομένων.
Οι Σοβιετικοί μπορεί να προσπαθούν να παραπλανήσουν τη Δύση σχετικά με την πρόθεση και τον σκοπό βασικών πολιτικών τους, όπως στον έλεγχο των εξοπλισμών.
Αρκετές πρόσφατες ανακαλύψεις αποκαλύπτουν ότι το σοβιετικό πρόγραμμα maskirovka έχει σημειώσει απρόσμενες επιτυχίες και ότι εισέρχεται σε μια νέα, βελτιωμένη φάση"
Η maskirovka στην Κριμαία
Η έκπληξη αποτελεί βασικό συστατικό της maskirovka.
Οι "άγνωστης ταυτότητας" δυνάμεις που κατέλαβαν την Κριμαία τον Φεβρουάριο του 2014 σίγουρα τα κατάφεραν πολύ καλά από αυτή την άποψη.
Όπως αναφέρεται στην ανάλυση του BBC, ο Pyotr Shelomovskiy, Ρώσος φωτορεπόρτερ, ήταν εκεί όταν κατέφθασαν, έχοντας φτάσει στην Κριμαία μετά τη φυγή του φιλορώσου προέδρου Viktor Yanukovych.
Στις 24 Φεβρουαρίου είδε ντόπιους φιλορώσους ακτιβιστές να στήνουν ένα μικρό οδόφραγμα στην πλατεία μπροστά στη βουλή.
"Άρχισαν να φτιάχνουν τσάι και να προσφέρουν ποτά.
Σε κάποιους δημοσιογράφους, εμού περιλαμβανομένου, επετράπη να τραβήξουν φωτογραφίες και νομίζαμε ότι είχαμε τελειώσει για τη νύχτα.
Έτσι νόμιζε, τουλάχιστον.
Αλλά τις πρώτες πρωινές ώρες, στρατιωτικά φορτηγά χωρίς διακριτικά κατέφθασαν, γεμάτα με βαριά οπλισμένους άνδρες.
Διέταξαν τους διαδηλωτές να πέσουν μπρούμυτα στο έδαφος – μέχρι που διαπίστωσαν ότι ανήκαν στην ίδια πλευρά.
Μετά, τους έβαλαν να κουβαλήσουν πυρομαχικά στη βουλή.
Ο Pyotr Shelomovskiy άκουσε την ιστορία το πρωί.
Οι ίδιοι δεν είχαν καταλάβει ακριβώς τι συνέβαινε.
Οι στρατιώτες που έφτασαν μέσα στη νύχτα, λες και κατέφθασαν με κάποιο είδους μαγείας, χωρίς διακριτικά στις χακί στολές τους, σύντομα κατονομάστηκαν "μικροί πράσινοι άνδρες", ή, σε ελεύθερη απόδοση, "εξωγήινοι"
"Ξέρουμε ότι αυτοί οι άνδρες ήταν των ρωσικών ειδικών δυνάμεων.
Αλλά ουδείς το έλεγε ανοιχτά τότε" προσθέτει ο Pyotr Shelomovskiy
Η άρνηση/διάψευση αποτελεί επίσης βασικό στοιχείο της maskirovka.
Σε συνέντευξη Τύπου εκείνες τις ημέρες ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν απέφυγε με χαρακτηριστική άνεση αμήχανες ερωτήσεις σχετικά με το από πού προέρχονταν τα στρατεύματα.
"Υπάρχουν πολλές στρατιωτικές στολές.
Πάτε σε ένα μαγαζί, θα βρείτε μία" ήταν μια απάντησή του.
Ερωτηθείς εάν επρόκειτο για Ρώσους στρατιώτες, ο πρόεδρος απάντησε ότι ήταν άνδρες από τοπικές πολιτοφυλακές/δυνάμεις αυτοάμυνας.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, η ενσωμάτωση της Κριμαίας επικυρωνόταν από τη ρωσική βουλή.
H maskirovka είχε εξυπηρετήσει τον σκοπό της, να κρατήσει τον εχθρό σε καθεστώς αβεβαιότητας- να τον αναγκάσει να μαντεύει αντί να γνωρίζει με σιγουριά.
Ο υποστράτηγος Gordon "Skip" Davis, υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις και τις πληροφορίες στο στρατιωτικό στρατηγείο του ΝΑΤΟ στο Βέλγιο, παραδέχεται ότι χρειάστηκε αρκετός χρόνος στον ίδιο και στους συναδέλφους του για να καταλάβουν το "μέγεθος και την κλίμακα" της ενίσχυσης των στρατευμάτων, την οποία "αρνούνταν συνεχώς οι Ρώσοι".
Αλλά αν το ΝΑΤΟ αιφνιδιάστηκε, η ιστορικός και δημοσιογράφος Anne Applebaum δεν αιφνιδιάστηκε.
"Κατάλαβα αμέσως περί τίνος επρόκειτο, διότι μου θύμισε το 1945. Φαινόταν τόσο οικείο", λέει.
Άλλο ένα παράδειγμα είναι και το παρακάτω
Τον Αύγουστο, η ρωσική τηλεόραση έδειξε πλάνα με νερό και βρεφικές τροφές να φορτώνονται σε φορτηγά που κατευθύνονταν προς την εμπόλεμη ζώνη της Ουκρανίας.
Η ρωσική κυβέρνηση το ονόμασε ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά πολλοί ήταν κάτι παραπάνω από λίγο καχύποπτοι.
Το ΝΑΤΟ είχε ήδη πολλές πληροφορίες σχετικά με τις ρωσικές δυνάμεις αεράμυνας και πυροβολικού που κινούνταν στην Ουκρανία.
Ο Ταγματάρχης Davis αποκαλεί την πρώτη συνοδεία "ένα θαυμάσιο παράδειγμα maskirovka." επειδή δημιούργησε κάτι σαν καταιγίδα στα μέσα ενημέρωσης.
Τα τηλεοπτικά συνεργεία ακολούθησαν με κομμένη την ανάσα τη συνοδεία, προσπαθώντας να μάθουν τι πραγματικά υπήρχε μέσα στα πράσινα φορτηγά του στρατού που είχαν ξαναβαφτεί βιαστικά λευκά.
Ήταν αυτή μια κλασική επιχείρηση δούρειου ίππου;
Και θα επέτρεπαν οι ουκρανικές αρχές τη συνοδεία;
"Όλο αυτό το διάστημα σε άλλα σημεία διέλευσης των συνόρων που ελέγχονταν από τους Ρώσους - όχι από τους Ουκρανούς - εξοπλισμός, προσωπικό και στρατεύματα περνούσαν στην Ανατολική Ουκρανία", λέει ο Davis.
Θεωρεί τη φάλαγγα ως έναν έξυπνο "αντιπερισπασμό ή αντιπερισπασμό".
Η ομίχλη του πολέμου δεν είναι κάτι που απλώς συμβαίνει - είναι κάτι που μπορεί να κατασκευαστεί.
Σε αυτή την περίπτωση τα δυτικά μέσα ενημέρωσης εξαπατήθηκαν, αλλά και τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν επίσης εργαστεί σκληρά για να δημιουργήσουν ομίχλη.
Στο επίκεντρό του βρίσκεται η έκρηξη και η εξέλιξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου, υπό τη μορφή μιας ευρείας κλίμακας συμβατικής αναμέτρησης μεταξύ του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας η οποία λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη.
Καταλύτης είναι τρομοκρατική ενέργεια ισλαμιστών τρομοκρατών που καταστρέφουν τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στο Νιζεβαρτόβσκ, κάτι που συνιστά βαρύτατο πλήγμα για τη Σοβιετική Ένωση, απειλώντας την οικονομία της με κατάρρευση σε όχι και τόσο μεγάλο βάθος χρόνου.
Η ηγεσία της ΕΣΣΔ αποφασίζει να καταλάβει τις πετρελαιοπηγές του Περσικού Κόλπου, ωστόσο κάτι τέτοιο συνιστά πράξη πολέμου για το ΝΑΤΟ, οπότε και η απόφαση είναι ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία πρώτα πρέπει να διαρραγεί και στη συνέχεια να ηττηθεί στο πεδίο μάχης της Ευρώπης, προκειμένου να μην έχει τη δυνατότητα και τη θέληση να συνδράμει τις χώρες του Κόλπου.
Σε αυτό το πλαίσιο, ξεκινά μια maskirovka: μία ευρεία εκστρατεία παραπλάνησης/ αποπροσανατολισμού, που συνδυάζει κινήσεις φιλίας προς τη Δύση, όπως η απόσυρση κάποιων παλαιών υποβρυχίων, με βίαες ενέργειες – προβοκάτσιες, όπως μια βομβιστική επίθεση με θύματα παιδιά σχολικής ηλικίας στο Κρεμλίνο η οποία αποδίδεται σε έναν Δυτικογερμανό, προκειμένου να δικαιολογηθεί μια «επίθεση αντιποίνων» από την ΕΣΣΔ, με την ελπίδα της αποφυγής της εμπλοκής του συνόλου των χωρών- μελών του ΝΑΤΟ.
Η maskirovka, ως γενικότερο φαινόμενο/ στρατηγική της Ρωσίας, σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο, αποτελεί μια μακρά και επιτυχή παράδοση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας.
Ως έννοια, ουδόλως είναι ξένη στην ελληνική πολεμική τέχνη: χαρακτηριστικότατη είναι η περίπτωση του Δούρειου Ίππου, καθώς και το τέχνασμα που χρησιμοποίησε ο Βίας ο Πριηνεύς, ένας εκ των Επτά Σοφών της αρχαιότητας, κατά τη μακρά πολιορκία της πόλης του από τους Λυδούς, αφήνοντας ελεύθερα καλοθρεμμένα μουλάρια, τη στιγμή που στην πόλη στην πραγματικότητα υπήρχε έλλειψη τροφίμων, προκειμένου να δημιουργήσει στο στρατόπεδο των πολιορκητών την εικόνα επαρκών αποθεμάτων στην πολιορκημένη Πριήνη, με τελικό αποτέλεσμα τη λύση της πολιορκίας.
Παρεμφερές θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και το στρατήγημα του Λυσάνδρου στους Αιγός Ποταμούς, με αποτέλεσμα τον αιφνιδιασμό και τη συντριβή του ανώτερου Αθηναϊκού στόλου, ενώ αντίστοιχα τεχνάσματα χρησιμοποίησε πολλές φορές και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, κατά την Ελληνική Επανάσταση, όπως στα Δερβενάκια, όταν έβαζε τους άνδρες του να ανάβουν τη νύχτα πολλές φωτιές δημιουργώντας στα οθωμανικά στρατεύματα την εντύπωση ότι διέθετε κατά πολύ ανώτερη αριθμητικά δύναμη από ό,τι στην πραγματικότητα.
Η εν λόγω τέχνη, δεν είναι υπερβολή η χρήση του συγκεκριμένου χαρακτηρισμού, όπως προκύπτει από τη μελέτη της, βρίσκεται στο επίκεντρο πρόσφατης ανάλυσης του BBC, με τίτλο «πώς η Ρωσία ξεγελά τους εχθρούς της» (How Russia outfoxes its enemies), με αφορμή την ουκρανική κρίση και την ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσικής Ομοσπονδία, η οποία αποτέλεσε αιφνιδιασμό για τους πάντες.
"Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις “μεταμφίεσαν” τις ενέργειές τους και τις αρνήθηκαν- αλλά αυτοί οι “μικροί πράσινοι άνδρες” που εμφανίστηκαν στη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας αποτελούσαν μια χαρακτηριστική περίπτωση της ρωσικής πρακτικής στρατιωτικής παραπλάνησης- maskirovka» αναφέρει η συντάκτης, Λούσι Ας, στο κείμενό της.
Ο στρατηγός Alexander Vladimirov, συγγραφέας της "Θεωρίας και Επιστήμης του Πολέμου", τρεις φορές μεγαλύτερη σε όγκο από το Πόλεμος και Ειρήνη του Τολστόι, όπως επισημαίνει ο ίδιος, θεωρείται γκουρού της maskirovka, που μεταφράζεται ακριβώς ως κάτι "μασκοφορεμένο".
"Από τη στιγμή που γεννήθηκε ο άνθρωπος, άρχισε να αγωνίζεται", λέει.
"Όταν άρχισε να κυνηγάει, έπρεπε να βάφεται με διαφορετικά χρώματα για να μην τον φάνε οι τίγρεις.
Από εκείνο το σημείο και μετά η maskirovka ήταν μέρος της ζωής του.
Όλη η ανθρώπινη ιστορία μπορεί να παρουσιαστεί ως η ιστορία της παραπλάνησης και εξαπάτησης".
Ο Vladimirov παραθέτει αφειδώς αποσπάσματα από τον Ρωμαίο στρατηγό Frontinus και τον αρχαίο Κινέζο φιλόσοφο Sun Tzu, ο οποίος περιέγραψε τον πόλεμο ως ένα αιώνιο μονοπάτι πονηριάς.
Αλλά είναι η Ρωσία, μου λέει, με αναμφισβήτητη υπερηφάνεια, που με την πάροδο των αιώνων έχει πραγματικά τελειοποιήσει αυτές τις τεχνικές.
Σε μελέτη του US Army Russian Institute, η maskirovka περιγράφεται ως εξής: "ο ρώσικος όρος maskirovka- συνήθως μεταφράζεται ως καμουφλάζ/παραλλαγή, αντιπροσωπεύει ένα πλήρες σύστημα μέτρων σχεδιασμένων να παραπλανούν και να μπερδεύουν τον εχθρό, και να μειώνουν την αποτελεσματικότητα των μέσων αναγνώρισής του, αποτελώντας μια απάντηση στην πρόκληση της τεχνολογίας».
Οι αρχές της maskirovka
Ο ταγματάρχης Κίτινγκ στη μελέτη του περιγράφει τις σοβιετικές αρχές της κάλυψης/ απόκρυψης/ παραπλάνησης ως εξής: δραστηριότητα, πειστικότητα/ αληθοφάνεια, συνέχεια και ποικιλία.
Ως δραστηριότητα ορίζεται η "αξιόπιστη εφαρμογή ολόκληρου του συνόλου μέτρων που στοχεύουν στην παραπλάνηση του εχθρού, σε σχέση με τις προθέσεις των δυνάμεων κάποιου".
Η αληθοφάνεια/ πειστικότητα σημαίνει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται πρέπει να εμφανίζονται πειστικά στα μάτια του εχθρού, προκαλώντας την εντύπωση του «αληθινού», από πλευράς έκτασης, χρονικής στιγμής και χώρου.
Η "συνέχεια" ακριβέστερα, ο συνεχής χαρακτήρας, απαιτεί τη συνεχή και σωστά προγραμματισμένη από άποψης χρόνου εκτέλεση των μέτρων απόκρυψης/ εξαπάτησης: τα "υλικά", κυριολεκτικά ή μεταφορικά, πρέπει να ανανεώνονται τακτικά.
Η τελική αρχή είναι αυτή της ποικιλίας, η οποία σημαίνει την αποφυγή της εμφάνισης ενός μοτίβου στην χρήση και εφαρμογή μέτρων κάλυψης/ απόκρυψης. Με απλά λόγια, η ποικιλία σημαίνει την αποφυγή της επανάληψης της χρήσης των ίδιων τεχνικών και μέσων.
Στην ανάλυση του BBC, ως βασικά στοιχεία της maskirovka αναφέρονται τα εξής: έκπληξη,
καμουφλάζ/ παραλλαγή,
ελιγμοί/ ενέργειες με σκοπό την παραπλάνηση,
απόκρυψη,
χρήση μέσων εξαπάτησης, όπως ομοιώματα οχημάτων κλπ και εσκεμμένη παραπληροφόρηση.
Όπως σημειώνεται, κάποιες περιπτώσεις είναι πολύ προσεγμένες, συνδυάζοντας την αλήθεια με το ψέμα για να παράξουν μία "είδηση" που φαίνεται αξιόπιστη.
Αλλά ακόμα και μια τελείως εξωπραγματική ιστορία μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και αβεβαιότητα.
Η Μάχη του Κουλίκοβο, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η maskirovka
Ένα εκ των χαρακτηριστικότερων παραδειγμάτων είναι η Μάχη του Κουλίκοβο το 1380, όταν ο πρίγκιπας Dmitry Donskoy, και 50.000 πολεμιστές βρέθηκαν απέναντι στον Μογγόλο Khan Mamai. και τους 150.000 Τάταρους και Μογγόλους πολεμιστές του.
Ήταν η πρώτη φορά που οι Σλάβοι πολεμούσαν ως ενωμένος στρατός- η Ρωσία εναντίον της Χρυσής Ορδής.
"Η μάχη ήταν πολύ σκληρή, αλλά στο τέλος θριαμβεύσαμε χάρη σε μια δύναμη που είχε κρυφτεί στο δάσος.
Επιτέθηκαν μανιασμένα και απρόσμενα, και οι αιφνιδιασμένοι Τάταροι τράπηκαν σε φυγή" σημειώνει ο στρατηγός Βλαντιμίροφ.
Το Κουλίκοβο ήταν μόνο η αρχή.
Ο Alexander Vladimirov αναφέρει μερικά πιο πρόσφατα παραδείγματα, όπως τον Αύγουστο του 1944, Ιάσιο- Κισινέβ, με δεκάδες ψεύτικα άρματα μάχης και ολόκληρες μεραρχίες να στέλνονται σε παραπλανητικές κατευθύνσεις για να εξαπατηθούν οι Γερμανοί.
Και αυτό μετά την επιχείρηση Μπαγκρατιόν στη Λευκορωσία, που είχε επιφέρει βαρύ πλήγμα στη Βέρμαχτ.
"Οι στρατηγοί μας αποφάσισαν να μην πάρουν τον εύκολο δρόμο, αλλά πήγαν μέσα από τους βάλτους.
Έτσι χτύπησαν τα μετόπισθεν των γερμανικών δυνάμεων...σε ολόκληρη την Μπαγκρατιόν υπήρξαν τεράστια παραδείγματα maskirovka, τα οποία περιελάμβαναν χιλιάδες άρματα μάχης και στρατιώτες.
Μετά από αυτό ο πόλεμος είχε πρακτικά τελειώσει"
Από 117 μεραρχίες και έξι ταξιαρχίες, οι μισές καταστράφηκαν και οι υπόλοιπες υπέστησαν βαρύτατες απώλειες.
Συνολικά, οι απώλειες για τις δυνάμεις του Άξονα εκτιμάται ότι ανήλθαν σε περίπου μισό εκατομμύριο άνδρες.
Μελετώντας την εφαρμογή της maskirovka στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ταγματάρχης Κίτινγκ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο ρώσος στρατιώτης "είχε, και πιθανότατα έχει ακόμα, πλεονέκτημα απέναντι στον Δυτικό αντίπαλό του.
Κάποιοι παρατηρητές έχουν συμπεράνει ότι οι Ρώσοι διαθέτουν ένα ένστικτο για τη χρήση καμουφλάζ, κάλυψης/ απόκρυψης, για να κρύβονται οι ίδιοι και οι δραστηριότητές τους.
Τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, Γερμανός στρατηγός είχε παρατηρήσει ότι “ο Ρώσος πεζικάριος ήταν άριστος στην οχύρωση θέσεων μάχης.
Ήταν εντυπωσιακό να βλέπει κανείς πόσο γρήγορα εξαφανιζόταν στο έδαφος και κάλυπτε τη θέση του.
Οι Ρώσοι στρατιώτες ενστικτωδώς χρησιμοποιούν το περιβάλλον τους, έτσι ώστε να είναι δύσκολος ο εντοπισμός τους".
Κρίση των πυραύλων στην Κούβα και Ψυχρός Πόλεμος
Ιδιαίτερη μνεία στη ρωσική χρήση της maskirovka, σε σχέση με την Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα/1962 κάνει η CIA, σε ειδική ανάλυσή της.
"Από τη σύλληψή της, η σοβιετική επιχείρηση περιελάμβανε περίτεχνες προσπάθειες διάψευσης και παραπλάνησης.
Η τέχνη της απόκρυψης από τις ΗΠΑ πληροφοριών για την ανάπτυξη των πυραύλων και της παραπλάνησης των Αμερικανών διαμορφωτών πολιτικής για τις προθέσεις της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η βάση του παράτολμου εγχειρήματος του Νικίτα Χρουστσόφ" αναφέρεται στην έκθεση, όπου υπογραμμίζεται ότι η ανάλυση των σχετικών δραστηριοτήτων από αποχαρακτηριστιμένα αμερικανικά, ρωσικά και κουβανικά αρχεία επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων που μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των προσπαθειών παραπλάνησης ενός αυξανόμενους αριθμού αντιπάλων στον σύγχρονο κόσμο.
"Η Μόσχα πάντα είχε μια κλίση προς τη γνωστή στη ρωσική γλώσσα ως maskirovka.
Βασικός πυλώνας της είναι το να εμποδιστεί ένας αντίπαλος από το να ανακαλύψει τις ρωσικές προθέσεις, εξαπατώντας τον σχετικά με τη φύση, έκταση και τον συγχρονισμό μιας επιχείρησης.
Η maskirovka καλύπτει ένα μεγάλο εύρος εννοιών, από την παραπλάνηση στο επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού μέχρι το καμουφλάζ σε επίπεδο μονάδας.
Τα ρωσικά στρατιωτικά εγχειρίδια υποδεικνύουν ότι η maskirovka αντιμετωπίζεται ως μια επιχειρησιακή τέχνη, που πρέπει να τελειοποιείται από καθηγητές στρατιωτικής επιστήμης και αξιωματικούς που ειδικεύονται σε αυτόν τον τομέα» σημειώνεται στην έκθεση, όπου επίσης συμπληρώνεται ότι ο σοβιετικός στρατός είχε αξιοποιήσει την παραπλάνηση ευρείας κλίμακας και πριν την κρίση των πυραύλων πολύ πιο συχνά και με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία από οποιονδήποτε άλλον στρατό.
Επίσης, τονίζεται η χρήση εκτεταμένης maskirovka το 1968, πριν την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, καθώς και η εκπαίδευση ξένων στρατών πάνω στις ίδιες αρχές, περιλαμβανομένων των δυνάμεων του Βορείου Βιετνάμ πριν την Επίθεση του Τετ/1968 και του αιγυπτιακού στρατού πριν τη διάβαση της Διώρυγας του Σουέζ το 1973.
Σε έγγραφο απόφασης του Λευκού Οίκου με την υπογραφή του Ρόναλτ Ρίγκαν (1983) γίνεται λόγος για ανάπτυξη μιας στρατηγικής maskirovka από την ΕΣΣΔ η οποία περιλαμβάνει τη χρήση παραλλαγής, απόκρυψης και παραπλάνησης, σε αμυντικά προγράμματα και κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων.
"Ορίζουν τη maskirovka ως ένα σετ μέτρων με σκοπό την παραπλάνηση ή τον αποπροσανατολισμό του εχθρού σε σχέση με τις σοβιετικές δυνατότητες στον τομέα της εθνικής ασφάλειας, τις ενέργειές τους και τις προθέσεις τους...ένα σοβιετικό διευθυντήριο στρατηγικής maskirovka έχει στηθεί...επιπλέον οι Σοβιετικοί έχουν στήσει ένα πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των δυτικών επιχειρήσεων συλλογής σημάτων και οπτικών δεδομένων.
Οι Σοβιετικοί μπορεί να προσπαθούν να παραπλανήσουν τη Δύση σχετικά με την πρόθεση και τον σκοπό βασικών πολιτικών τους, όπως στον έλεγχο των εξοπλισμών.
Αρκετές πρόσφατες ανακαλύψεις αποκαλύπτουν ότι το σοβιετικό πρόγραμμα maskirovka έχει σημειώσει απρόσμενες επιτυχίες και ότι εισέρχεται σε μια νέα, βελτιωμένη φάση"
Η maskirovka στην Κριμαία
Η έκπληξη αποτελεί βασικό συστατικό της maskirovka.
Οι "άγνωστης ταυτότητας" δυνάμεις που κατέλαβαν την Κριμαία τον Φεβρουάριο του 2014 σίγουρα τα κατάφεραν πολύ καλά από αυτή την άποψη.
Όπως αναφέρεται στην ανάλυση του BBC, ο Pyotr Shelomovskiy, Ρώσος φωτορεπόρτερ, ήταν εκεί όταν κατέφθασαν, έχοντας φτάσει στην Κριμαία μετά τη φυγή του φιλορώσου προέδρου Viktor Yanukovych.
Στις 24 Φεβρουαρίου είδε ντόπιους φιλορώσους ακτιβιστές να στήνουν ένα μικρό οδόφραγμα στην πλατεία μπροστά στη βουλή.
"Άρχισαν να φτιάχνουν τσάι και να προσφέρουν ποτά.
Σε κάποιους δημοσιογράφους, εμού περιλαμβανομένου, επετράπη να τραβήξουν φωτογραφίες και νομίζαμε ότι είχαμε τελειώσει για τη νύχτα.
Έτσι νόμιζε, τουλάχιστον.
Αλλά τις πρώτες πρωινές ώρες, στρατιωτικά φορτηγά χωρίς διακριτικά κατέφθασαν, γεμάτα με βαριά οπλισμένους άνδρες.
Διέταξαν τους διαδηλωτές να πέσουν μπρούμυτα στο έδαφος – μέχρι που διαπίστωσαν ότι ανήκαν στην ίδια πλευρά.
Μετά, τους έβαλαν να κουβαλήσουν πυρομαχικά στη βουλή.
Ο Pyotr Shelomovskiy άκουσε την ιστορία το πρωί.
Οι ίδιοι δεν είχαν καταλάβει ακριβώς τι συνέβαινε.
Οι στρατιώτες που έφτασαν μέσα στη νύχτα, λες και κατέφθασαν με κάποιο είδους μαγείας, χωρίς διακριτικά στις χακί στολές τους, σύντομα κατονομάστηκαν "μικροί πράσινοι άνδρες", ή, σε ελεύθερη απόδοση, "εξωγήινοι"
"Ξέρουμε ότι αυτοί οι άνδρες ήταν των ρωσικών ειδικών δυνάμεων.
Αλλά ουδείς το έλεγε ανοιχτά τότε" προσθέτει ο Pyotr Shelomovskiy
Η άρνηση/διάψευση αποτελεί επίσης βασικό στοιχείο της maskirovka.
Σε συνέντευξη Τύπου εκείνες τις ημέρες ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν απέφυγε με χαρακτηριστική άνεση αμήχανες ερωτήσεις σχετικά με το από πού προέρχονταν τα στρατεύματα.
"Υπάρχουν πολλές στρατιωτικές στολές.
Πάτε σε ένα μαγαζί, θα βρείτε μία" ήταν μια απάντησή του.
Ερωτηθείς εάν επρόκειτο για Ρώσους στρατιώτες, ο πρόεδρος απάντησε ότι ήταν άνδρες από τοπικές πολιτοφυλακές/δυνάμεις αυτοάμυνας.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, η ενσωμάτωση της Κριμαίας επικυρωνόταν από τη ρωσική βουλή.
H maskirovka είχε εξυπηρετήσει τον σκοπό της, να κρατήσει τον εχθρό σε καθεστώς αβεβαιότητας- να τον αναγκάσει να μαντεύει αντί να γνωρίζει με σιγουριά.
Ο υποστράτηγος Gordon "Skip" Davis, υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις και τις πληροφορίες στο στρατιωτικό στρατηγείο του ΝΑΤΟ στο Βέλγιο, παραδέχεται ότι χρειάστηκε αρκετός χρόνος στον ίδιο και στους συναδέλφους του για να καταλάβουν το "μέγεθος και την κλίμακα" της ενίσχυσης των στρατευμάτων, την οποία "αρνούνταν συνεχώς οι Ρώσοι".
Αλλά αν το ΝΑΤΟ αιφνιδιάστηκε, η ιστορικός και δημοσιογράφος Anne Applebaum δεν αιφνιδιάστηκε.
"Κατάλαβα αμέσως περί τίνος επρόκειτο, διότι μου θύμισε το 1945. Φαινόταν τόσο οικείο", λέει.
Άλλο ένα παράδειγμα είναι και το παρακάτω
Τον Αύγουστο, η ρωσική τηλεόραση έδειξε πλάνα με νερό και βρεφικές τροφές να φορτώνονται σε φορτηγά που κατευθύνονταν προς την εμπόλεμη ζώνη της Ουκρανίας.
Η ρωσική κυβέρνηση το ονόμασε ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά πολλοί ήταν κάτι παραπάνω από λίγο καχύποπτοι.
Το ΝΑΤΟ είχε ήδη πολλές πληροφορίες σχετικά με τις ρωσικές δυνάμεις αεράμυνας και πυροβολικού που κινούνταν στην Ουκρανία.
Ο Ταγματάρχης Davis αποκαλεί την πρώτη συνοδεία "ένα θαυμάσιο παράδειγμα maskirovka." επειδή δημιούργησε κάτι σαν καταιγίδα στα μέσα ενημέρωσης.
Τα τηλεοπτικά συνεργεία ακολούθησαν με κομμένη την ανάσα τη συνοδεία, προσπαθώντας να μάθουν τι πραγματικά υπήρχε μέσα στα πράσινα φορτηγά του στρατού που είχαν ξαναβαφτεί βιαστικά λευκά.
Ήταν αυτή μια κλασική επιχείρηση δούρειου ίππου;
Και θα επέτρεπαν οι ουκρανικές αρχές τη συνοδεία;
"Όλο αυτό το διάστημα σε άλλα σημεία διέλευσης των συνόρων που ελέγχονταν από τους Ρώσους - όχι από τους Ουκρανούς - εξοπλισμός, προσωπικό και στρατεύματα περνούσαν στην Ανατολική Ουκρανία", λέει ο Davis.
Θεωρεί τη φάλαγγα ως έναν έξυπνο "αντιπερισπασμό ή αντιπερισπασμό".
Η ομίχλη του πολέμου δεν είναι κάτι που απλώς συμβαίνει - είναι κάτι που μπορεί να κατασκευαστεί.
Σε αυτή την περίπτωση τα δυτικά μέσα ενημέρωσης εξαπατήθηκαν, αλλά και τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν επίσης εργαστεί σκληρά για να δημιουργήσουν ομίχλη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου